15 september 1999 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
'Flienk deursurfe' voor inspiratie
door Marco Evenhuis
De Zeeuwse dialecten kunnen zich in een nog steeds toenemende belangstelling verheugen, als we afgaan op zaken als verkoopcijfers van Zeeuwstaiige uitgaven. Dat onze provincie echter nog steeds wat achterloopt wanneer we de situatie hier vergelijken met die in bijvoorbeeld het noordoosten van het land en Limburg, blijkt uit tal van voorbeelden. Het Zeeuws is nog niet erkend, de Zeeuwse streektaalliteratuur is nog erg onvolwassen, Zeeuwse popmuziek is er niet of nauwelijks, de instanties die zich voor de streektaal inzetten laten vooral door onderling gekrakeel van zich horen en ga zo maar door. De meeste van die zaken komen voort uit het verleden; Zeeland heeft nooit een sterke traditie op het gebied van bijvoorbeeld schrijven in de streektaal en streektaalmuziek gehad.
Er is echter een facet van de streektaalbevordering waarin Zeeland geen achterstand op andere provincies zou hoeven oplopen, omdat iedereen vanuit dezelfde uitgangspositie kan starten. Bij het gebruik van het internet weegt het weinig imposante Zeeuwse streektaalverleden eindelijk eens niet als een blok aan het been.
Ondertussen heeft bijna elke Nederlandse streektaal wel een stekje op internet gevonden. Ons eigen Zeeuws heeft de Zeeuwse Taelsite. Die wordt echter bijgehouden door één organisatie, Stichting Zuudwest 7, en is daardoor wat eentonig van opzet. Naast een algemeen gedeelte over het Zeeuws, een lijstje
'streektaallinks' en nuttige adressen, vind je er vooral informatie over het tijdschrift dat de stichting uitgeeft en de spelling die de organisatie heeft opgesteld. Naast de Zeeuwse Taelsite is er maar weinig in of over het Zeeuws te vinden. Er is een lijstje Clingse woorden en uitdrukkingen, er is de homepage van n8chtwerk (voorheen Surrender) en sommige sites begroeten de bezoeker in het Zeeuws.
Onze Brabantse buren hebben meer keuze, maar het valt op dat de Brabanders vrijwel uitsluitend in hun eigen, lokale dialect geïnteresseerd zijn. Internetpagina's over het Maas en Waals dialect, een on-line leerboek van het 'onvervalst Bredaos', een pagina over het dialect van Deurne, een dictee in het 'Leends' en het 'Groot Gemerts Woordenboek voor Technici' spreken wat dat betreft voor zich. Ten noorden van Zeeland biedt Zuid-Holland opmerkelijk veel
interessante sites. Lijsten met plat-Amsterdamse woorden, een programma dat ABN naar plat Haags vertaalt, een Katwijks woordenboek en eigen pagina's voor het Schiedams, Rotterdams en Westlands. Opmerkelijk is de aandacht voor het Haags. Dat dialect is door toedoen van typetjes als Haagse Harry, de niet aflatende populariteit van Koot & Bie en bijvoorbeeld de opmerkelijke artiest Sjaak Bral. Liefhebbers van het Haags kunnen op Bral's homepage alles lezen over 't Haegs Dictei en 'Ut Groen-geile boekie', de Haagse variant op het groene boekje.
Volgens Bral is het 'ut belangrèkste boek sinds de bèbal' en het staat vol met wetenswaardigheden als 'De Haag is 750 jaah âhd. En dat kejje rùike auk. Maah dat tèâhzède'. Een andere belangrijke internetpagina over het Haags heet gewoon 'Haags' en biedt onder meer info over het Haags Dictei, over de spelling van het Haags, uitdrukkingen en typische woorden en over de strip Haagse Harry (Auk u ken binne ein uáh Haags lere! Les ein: Kaup náh "Kap náh!!" van Haagse Harry. Les twei: Kaup náh auk "Niet te wènag!!" auk van Haagse Harry).
Spaigelploatjes
De Nedersaksische dialectsprekers hebben de meeste en de meest volledige internetsites tot hun beschikking. Dat spreekt voor zich wanneer je bedenkt dat het Nedersaksisch met bijna twee miljoen sprekers in Nederland en bijna twintig miljoen wereldwijd een hele grote streektaal is. In Groningen heeft Ede Staal zijn eigen internetpagina. De in 1986 overleden singer-songwriter, die zijn muziek bracht in zowel het Gronings als het Oost-Fries, blijkt nog altijd ongekend populair. En voor wie de moeite neemt zijn teksten eens rustig te lezen en te proberen begrijpen (Gronings is voor Zeeuwen niet zonder moeite te volgen), weet waarom. De Grunneger Bladziede houdt het zakelijkere info over het Gronings, nieuwe boeken en spaigelploatjes'(cd's) en een gastenboek.
De provincie Drenthe vervult op het moment een voortrekkersrol op het gebied van de streektaalbevordering. Er wordt heel wat geld uitgegeven aan scholenprojecten, cursussen, ondersteuning van Drentse uitgaven en muziek en het informeren van een breed publiek over al dit soort activiteiten. Om een en ander in goede banen te leiden, is de stichting Drentse Taol opgericht. Daarmee heeft de provincie Drenthe bestaande streektaalinstellingen gepasseerd. Op die manier kon men voorbijgaan aan allerlei erfenissen uit het verleden, zoals oude ruzietjes over spelling en dergelijke. Dat die opzet werkt en als voorbeeld voor Zeeland kan dienen, bewijst het 'toesblad' van Drentse Taol. Die site biedt info
over alle Drentse streektaalactiviteiten. Die activiteiten zijn zo divers en zo groot in aantal, dat de Zeeuwse streektaalliefhebber er aan de ene kant moed uit kan putten, maar aan de andere kant de moed in de schoenen zakt wanneer hij of zij bedenkt hoe lang de weg naar een 'Dréntse' situatie hier nog is.
Ook Overijsselse en Gelderse streektaalpagina's bieden volop info. In totaal kan men op bijna twintig sites in en over de
Nedersaksische dialecten lezen. En dan laten we de sites uit het aangrenzende Noord-Duitse gebied nog achterwege. Uit het brede aanbod blijkt eens te meer dat we in Zeeland harder ons best moeten doen voor onze taal. Het mooie van internet is dat vrijwel iedereen daar iets aan kan doen; een eenvoudige site is zo gemaakt. Bovendien is het internet een ideaal medium om hier en daar bij de buren te 'spieken' of wereldwijd ideeën op te doen. Flienk deursurfe, za'k zò zeie.
De Zeêuwse taelsite vindt u onder http://people.zeelandnet.nl/evenhuis.
Op die site vindt u onder streektaallinks
(http://people.zeelandnet.nl/evenhuis/zakelijk.htm) de meeste besproken sites. Een compleet overzicht van sites over Nederlandse dialecten en streektalen vindt u op de site van Onze Taal (http://www.onzetaal.nl/koppeling/dialect.htm).
Credo - Mien bestoan
Ik vroag de wind mor dij verstaait mie nait,
Ik vroag de zee dij zingt heur aigen laid,
Geef mie de nacht din heb ik onderdak,
Doarom, doarom zing ik.
Ik zai de vogels tegen d'oavendlucht,
Ik denk mien leven in 'n vogelvlucht,
Geef mie de nacht din heb ik onderdak,
Doarom, doarom zing ik.
Ik wait, der is 'n tied van komen,
En ook 'n tied van goan,
En alles wat doar tussen ligt,
Ja, dat is mien bestoan.
Veur d'ain duurt 't leven veul te kört,
Veur d'aander veul te laang,
d'Ain is blied dat 't zover is,
En d'aander dij is baang.
Ik mis dij nait mer bie mie binnen,
't Wordt kolder om mie tou,
En in mien menselekhaid vroag ik mie of,
Woarom zo jong, zo gaauw?
Sums vuil ik mie gelukkig,
Din hang 'k aan mien bestoan,
Din zing ik mit de vogels met,
Din proat ik tegen de moan.
Din binnen we mit zien baaiden,
'k Zet alle klokken stil,
En ik verneuk miezulf din weer
Want'k wait dat dat nait wil.
't Geluk liekt sums zo hail dicht bie,
Din main ik dat 't ter is,
En in mien aigenwiezeghaid,
Din griep ik altied mis, mis, mis...
Ede Staal (1941-1986; van de cd 'Mien toentje')