Aflevering 211 |
juni 2021 |
Zęęuwse Dialectveręniging op het web |
Zingen in het Zeeuws (5)
Joop van den Bremen
Nog steeds beklimmen nieuwe artiesten het Zeeuwse streektaalpodium. Marijke van Peene uit Grijpskerke is zo’n debutant. Bovendien een opvallende verschijning met haar bijna twee meter lengte. Vanaf 2008 treedt ze op als Zeeuwse Sien met conferčnces, anekdotes en liedjes in het Zeeuwse dialect.
Zanger, entertainer en presentator Jacco Rieteco uit Oostburg noemt zich Jacco Ricardo, Hij zingt vooral in het Nederlands, noemt zich het ‘Zeeuws-Vlaams stemmingskanon’ en treedt op in Nederland en België, soms met grote orkesten. In 2008 neemt hij in het Zeeuws deel aan een schoolproject van het programma Praots voo(r) 2 van Omroep Zeeland. Zijn lied, Allemaol Zjeeus-Vlaanderen, bereikt de 45e plaats in de Zeeuwse Top-48 in 2009.
Na het succes van Dialect bie de Zee(uwen) hebben Kees Wondergem en Ron de Vos de smaak te pakken. In Heinkenszand organiseert het duo onder de vleugels van de Stichting Nederlandse Streektalen en Dialecten op 27 december 2008 een groot dialectpopfestival in de Stenge. Het is geen Zeeuws festival maar een evenement waar streektaalartiesten uit het hele land laten zien over welke muzikale capaciteiten ze beschikken.
De topartiesten treden op in een buiten opgestelde festivaltent. Daar verschijnt naast onder meer Syb van der Ploeg en de Band Zonder Banaan ook Surrender. Binnen gaat het er wat rustiger aan toe. Hoewel, bij Bennie Hek en de Houdoes, Grysl en Bestel Mč kun je toch ook niet echt stil blijven zitten of staan. In totaal treden er achttien streektaalbands uit heel Nederland op. Het festival trekt circa 1500 bezoekers. In 2009 zijn er op het volgende dialectpopfestival beduidend minder geďnteresseerden.
Dřnder duikt in 2009 de Avalanchestudio van Willy Berrevoets in. Niet veel later volgt het singletje Geel1 en kort daarop een cd met negen tracks2. Al tijdens de week van verschijnen verovert de schijf de 48ste plaats in de Nederlandse Album Top-100. Het kwartet ondergaat diverse bezettingswisselingen en is bij de cd-opnames uitgedund tot trio3. Twee jaar later valt de band uit elkaar. De zanger en liedschrijver van de Walcherse formatie start als Dingeman een solocarričre in het Zeeuws, Engels en Nederlands. Hij werkt aan een Zeeuwstalige cd die in 2010 verschijnt4.
In het Kerkje van Ellesdiek treedt in april 2009 de zanger-liedschrijver Adrie Huissoon op. De geboren Heinkenszander woont in Den Haag waar nostalgische gevoelens vat op hem krijgen. Hij gaat eigen liedjes schrijven; ook in het dialect van Zuid-Beveland. Ze verhalen poëtisch, sfeervol en humoristisch over jeugdherinneringen en plaatsen in zijn geboortestreek. Op de cd die hij opneemt samen met Janec van der Lans blijkt zijn liefde voor Zuid-Amerikaanse muziek5. Dat komt duidelijk naar voren in Kwantantemerruhhuh een persiflage op de evergreen Guantanamera.
In een ander cultureel centrum, Malpertuus in Clinge, vindt in 2009 een Clingse avond plaats. Daar zingen Ingrid Ivens en Tom Willaert bekende Nederlandstalige liedjes die in het Zeeuws-Vlaams zijn vertaald.
Zanger-liedjesschrijver Adrie Oosterling werkt in dat jaar mee aan een ‘streektaal cross-over’. Met Maaike Roelofs en haar zus Martha vormt hij het trio Lienen An Locht. Dat is ook de naam van een bekend gedicht van de Groningse jurist Lerus Roelofs6, de vader van de beide zussen. Naast getoonzette gedichten van hem en Zeeuwse balladen vertolkt het drietal ook andere liederen7.
De bezetting van Twopu is intussen gewijzigd. In 2010 is de band uitgegroeid tot een septet8. De Zeeuws-Vlamingen spelen vooral covers maar stoppen in 2012. Ze brengen nog wel een maxi-single9 uit. Enkele bandleden gaan verder in 4-Joe10.
De Zuid-Bevelandse band Grysl besluit in september 2010 te stoppen maar bij Engel Reinhoudt valt van ophouden niets te merken. Hij brengt de cd Geluk11 uit. Op zijn laatste cd pakt hij de zaken wel totaal anders aan. In plaats van de vertrouwde begeleiding door Ambras gaat hij in zee met James van de Water (Not James Dean) en de multi-instrumentalist Roland Stolk. De eerste verzorgt een aangename begeleiding op Portugese gitaar. De tweede begeleider uit Wachtebeke (B.) neemt ook het album op.
In november 2010 vindt de liedjeswedstrijd Zing Zeeuws! voor de derde keer plaats. Deze keer in Poppodium De Klomp te Ovezande. Er zijn weer twee categorieën. Voor de ‘Eigen liederen’ melden zich tien kandidaten. Daarbij Twopu (met Ou me vast), Maarten Bruijnes (De Zeęuwse diek), de Mannenbroeders (Polderevangelie), de Stamgasten uit Ellemeet (Piene m’n schoere) en Peter Quaak (Preiprol op de pampa), Deze deelnemers deden al eerder een gooi naar de winst. Maar ook blueszanger Ries de Vuyst heeft zich ingeschreven evenals de jonge band Fűck. Bij de vorige editie mochten twee bandleden, aangevuld met Kees Wondergem, buiten mededinging even het podium betreden om een nummer te spelen.
Ook zijn er nieuwe deelnemers, allemaal van Zuid-Beveland: Peter Wessel met een eigen band12 (Altied wat te doč) en Herrie!13 (Jaere jonger) uit Goes. Eigen Wies uit Heinkenszand, geformeerd rond Ruben de Jonge (die al wel eerder deelnam), eindigt op de derde plaats met Geluk.
Ries de Vuyst grijpt de winst met Zwaktebod. Fűck verovert de tweede plek en bovendien de harten van het publiek met Tupmusse. De drie muzikanten14 uit Lewedorp nemen de publieksprijs mee naar huis.
Bij de ingeleverde teksten is de animo duidelijk lager dan de vorige keer. Er zijn slechts drie inschrijvingen. Gijs Kamphuis met ‘t Is een schone dag hewist is de winnaar. Hij schreef ook de muziek. De Overkanters15, muzikanten van beide zijden van de Schelde, voeren het lied uit. ‘Vaste tekstleverancier’ Jan Lauret eindigt op de tweede plaats met Marie-Louise. Ries de Vuyst, die ook de bijpassende muziek schreef, brengt het lied. De tekstschrijver begeleidt zelf op mondharmonica. Voor Hanny de Backere uit Aardenburg resteert de derde plaats. Haar Lach een beetje meer krijgt een muzikale uitvoering van Twopu. De Gedeputeerde van Cultuur, Harry van Waveren, reikt de prijzen persoonlijk uit aan de winnaars.
2011 is een bijzonder jaar voor de Zeeuwse streektaalmuziek. Surrender verovert de eerste plaats met Meriete in de jaarlijkse Zeeuwse top-40 en stoot daarmee de popgroep Blřf van de troon. Daarnaast trekken enkele onderscheidingen de aandacht. Ambras ontvangt de Culturele Prijs van de Stad Hulst en Adrie Oosterling en Bei Cok worden benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Het jaar daarop ontvangt Oosterling ook nog de tweejaarlijkse Blinckaertprijs van de Marnixring uit Knokke-Heist (B.).
Edy van Driel - beter bekend als Bennie Hek - is een van de eerste Zeeuwse artiesten die bewust gebruik maakt van het in 2005 gestarte YouTube om zijn hitjes te promoten. In 2007 was hij een samenwerking gestart met Petra de Boevere - bekend als het Meisje van de Slijterij. Het duo zong, begeleid door pollepel en potdeksel, De Boemlala. Na een optreden van het tweetal in het tv-programma Mooi weer De Leeuw kreeg het uit Vlaanderen afkomstige volksliedje ook landelijke bekendheid.
In 2009 zingt De Boevere met de gelegenheidsformatie de Slikproppen16 de Zeeuwierballade. In november 2011 treedt De Boevere op met een eigen cabaretprogramma: Luctor et aborto (Ik worstel en drijf af) met daarin conferences en liedjes in het Zeeuws-Vlaams en het Nederlands. Ries de Vuyst leverde daarvoor enkele liedjes aan.
Edy van Driel is behalve Zeeuw ook carnavalsartiest. Met zijn creaties dringt hij vaak door tot de Brabantse carnavalshitlijsten. In 2012 zingt hij (in een nieuwe creatie als Zeeuwse Peter) samen met Petra de Boevere (als Heidi Weinhaus) het lied Alp voor de Zeeuwse kust. Het is een reactie op een ambitieus plan om een berg voor de Zeeuwse kust te bouwen.
Katinka Polderman is ondertussen uitgegroeid tot een bekende cabaretičre. In 2005 won ze zowel de jury- als de publieksprijs op het Leids Cabaret Festival. Sindsdien treedt ze op in Nederland en Vlaanderen. Daarnaast schrijft ze columns in verschillende Nederlandse kranten. Toch verloochent de uit ’s-Heer Abtskerke afkomstige cabaretičre haar Zeeuwse afkomst niet. Al in 2008 zong ze ter gelegenheid van de Zeeuwse Top 40 samen met de uit Terneuzen afkomstige Laurens Joensen het lied Mokookč voor Omroep Zeeland TV.
In 2011 gaat ze nog een stapje verder. Ze vertaalt enkele bluesklassiekers in het Zeeuws en zingt die tijdens het bluesfestival in Kwadendamme. Someone’s diggin’ my potatoes van Big Bill Broonzy verandert ze in Noe doe ze oal m'n juun uut. In het epicentrum van de Zeeuwse blues krijgt ze ondersteuning van The Mercyman. In 2012 voert ze de Broonzy-klassieker begeleid door Laurens Joensen uit voor Omroep Zeeland. De twee export-Zeeuwen verzorgen in dat jaar samen eens per week een tv-programma. Ze zullen nog vaker optreden voor de Zeeuwse tv.
In 2012 verschijnt de eerste (echte) cd van Broeder Dieleman: Alles is ijdelheid17. Het album, met veel verwijzingen naar zijn gereformeerde opvoeding, krijgt landelijk veel waardering. Desondanks wordt de profeet in eigen streek niet geëerd. De regionale omroep laat de schijf links liggen. Blijkbaar past zijn afwijkende indiefolk18 niet in het format van de omroep. De zanger-liedschrijver laat zijn oren niet hangen en ontwikkelt zich verder. Hij treedt op in het voorprogramma van Kris Kristofferson in het popcentrum 013 in Tilburg en in februari 2013 staat hij met zijn Zeeuws repertoire op het podium van Paradiso in Amsterdam.
Omroep Zeeland organiseert in 2012 de Dag van het Zeeuwse Lied. Iedereen mag een cover insturen van een bekend lied, maar de tekst moet wel in het Zeeuws zijn. Er zijn nogal wat Zeeuwen die zich in hun eigen streektaal willen uiten. Een jury en het publiek zoeken daar vijftien finalisten uit. Die spelen hun cover akoestisch en live in de studio op zaterdag 27 oktober.
De in IJzendijke geboren Maarten Termont19 uit Vlissingen wint de prijs van de jury met Zeeland. Het is de Zeeuws-Vlaamse versie van Empire state of mind van Alicia Keyes. Op de tweede plaats eindigt Jeroen van ’t Gilde. De graficus uit Axel zingt op de muziek van Lithium van Nirvana het lied Zout (jao!).
Jilles is een formatie rond Michel de Waard20 uit Heinkenszand. Hij schrijft en zingt country-nummers en begeleidt die op zijn akoestische gitaar. Daarnaast speelt hij in Nova Melodica. Voor het blad van dat jongerenkoor en -combo uit Kapelle werd hem gevraagd iets in het Zeeuws te schrijven. Voor de lol schrijft hij een liedje en ontdekt dat schrijven in het Zeeuws hem gemakkelijk afgaat. Met Die'n lieve meid, de Zeeuwse cover van Sweet child of mine van Guns ’n Roses, belandt Jilles op de derde plek.
Omdat de finale ook op Omroep Zeeland TV is te volgen heeft een stel Zuid-Bevelanders zich in boevenpak gekleed. Zij vormen de muziekgroep 4 J’s en D. Onder aanvoering van Jan Blankenburgh zingen zij het lied Strepen op m'n kloffie. Het is de Zeeuwse versie van I got stripes van Johnny Cash. Zij winnen daarmee de publieksprijs.
Andere finalisten zijn Pier & Co. Dat duo, Piet de Kam en Nico Kruit uit Zoutelande, brengt Strang' en zee op de melodie van Country roads van John Denver. Marco Goedegebure uit Eindewege verandert Brabant van Guus Meeuwis in het Arendskerke lied. Jan François uit Middelburg brengt De dag voda je kwam. Hij coverde The day before you came van Abba. De primeur van zijn Zeeuwse lied was al kort daarvoor in De Drukkerij in Middelburg. Daar treden ‘s zaterdagsmiddags vaak artiesten op.
Begeleid door vrienden zingt Ron Moerman Foto, de Zeeuwse cover van Kodachrome van Paul Simon. Geert de Vos uit Philipine hertaalt Wonderful tonight van Eric Clapton en zingt Je bent 'n fantastisch wuuf. Hij begeleidt zichzelf op de piano. Peter Quaak zingt Vo de deure, een cover van Paint it black van The Rolling Stones en Miranda van de Water veranderde Opportunity van Peter Murray in Kans.
Peter Wessel brengt Een vrouwe met ôgen als gitten op Isla Bonita van Madonna. Marsha21 uit Arnemuiden zingt Diederik en ik als cover van Black and white van Michael Jackson. Bas Minnaard veranderde I'm gonna be van The Proclaimers in Vo joe en Jaap de Bruyn zingt Truusje Jansen op Billy Jean van Michael Jackson.
Sven Cruson is niet aanwezig bij de wedstrijd maar werpt zich in hetzelfde jaar wel op coveren. Hij zet een punt achter zijn hiphopcarričre en verandert zijn artiestennaam van Johnny OK in Johnny Contant. Het is een verwijzing naar een grote Amerikaanse countryartiest. Een ding verandert niet. Dat zijn de teksten in het Bressiaons. Met zijn nieuwe alter-ego maakt de artiest uit Rotterdam een cd22. Daarop passeren op country-, folk- en blues-rock diverse Zeeuwse items. Zo verplaatst de zanger bijvoorbeeld Folsom Prison Blues (van Johnny Cash) naar Torentid in Middelburg.
In 2012 strijkt Zing Zeeuws! neer in Porgy & Bess te Terneuzen; Er is slechts een categorie. Opnieuw zijn er vertrouwde namen: Ries de Vuyst, Stikhewoon, Pier & Co, Jilles en de Deurdouwers. Daarnaast ook nieuwe: De Zeeuws-Vlaamse Ellen Shae (artiestennaam van Ellen Scheele) uit Westdorpe, De Zeeuws-Vlaamse coverband Blauw23 en het Zeeuws-Vlaamse Krapuul24. Opvallend is de deelname van verschillende importzeeuwen: De Middelburgse Voorburger Ra-Mon (de Nennie) en de Middelburgse Achterhoeker Sven van Rijswijk. Ook het Walcherse vocaal kwartet Knock on Wood bestaat voor de helft uit niet-Zeeuwen25.
Ries de Vuyst wint met het zelfgeschreven Deurhroeisteęn en Knock on Wood verovert de tweede plaats met 't Is geęn verlet op tekst van Jan Lauret en muziek van de groep zelf. Verder zijn er drie eervolle vermeldingen. Die gaan naar Sven van Rijswijk voor De importzeeuw, Jilles voor Drieenvuuftig (geschreven door Michel de Waard) en Ellen Shae voor Koningskind. Het is een cover van City of New Orleans van Steve Goodman met tekst van Sven Cruson.
Uit het teruglopende aantal deelnemers van de liedwedstrijd valt af te lezen dat de geestdrift om in het Zeeuws te zingen afneemt. Die verminderde animo zet de volgende jaren verder door.
Slot volgt.