23 februari 2011 |
TC Tubantia op het web |
De Achterhoek heeft Normaal of Boh Foi Toch, Drenthe Daniël Lohues en Martijje met haar opgewekte Drentse jazz. Twente heeft vreemd genoeg nooit muziektoppers in het 'plat' gehad. De Twentse Jazzerieje wil het tij keren. Streektaal en wereldmuziek gaan goed samen. Want: 'Jazz zit van binnen en het Twents ook.'
Jazz zit van binnen,
het Twents ook
door Gerard Lage Venterink
Ze heeft nieuwe zelfs voor een nieuwe term gezorgd. 'Drezz' heet de combinatie van lichtvoetige jazz en Drentse streektaal, waarmee zangeres Martijje de theaters in Nederland verovert. Een eigen Twezz - Twents vermengd met jazz - hoeft de Jazzerieje voorlopig niet op te leveren. „Al zou het mooi zijn als er eens een echte Twentse ster doorbreekt”, zegt Harry Nijhuis. „Maar waar bet allereerst om gaat, is een braakliggend terrein te ontginnen.” Nijhuis, streektaalconsulent bij Museum TwentseWelle, is een van de organisatoren van de Twentse Jazzerieje. Een duidelijke verklaring voor het ontbreken van Twentse streektaalmusici met landelijke naam en faam heeft hij niet. „Muzikale traditie is er genoeg. Overal harmonieën en geen feest zonder dat er in het Twents een voordracht met muziek wordt gehouden. Waarom dat nooit tot een Twentse Ede Staal of Boh Foi Toch heeft geleid? Moeilijk te zeggen.”
Jazz is uitstekend met streektaal te combineren zegt Nijhuis. „Sinds Martijje weten we dat zeker.” En dat terwijl het lange tijd is opgehangen aan wat 'The American Songbook' heet. „Maar dat is bezig te veranderen”, onderstreept de Enschedese jazzbassist Ruud Ouwehand. „Martijje, The Stage Band in Groningen, de Duitser Roger Cicero, ze laten allemaal zien dat jazz heel goed in je moerstaal kan. Wat dat betreft broeit er iets.”
Ouwehand speelde met grootheden als Chet Baker en Archie Shepp. Nu vormt hij met de Fleringse tekstschrijver-muzikant Erik Dam één van de vijf duo's die door de organisatie zijn benaderd om voor de Twentse Jazzerieje nummers te schrijven. „In het Twents zit ontzettend veel gevoel”, zegt Dam. „Twents is een heel 'oale' taal, die diepgang en een bijzondere klankkleur heeft. Een woord als 'wichke' klinkt warmer en muzikaler dan 'meisje'. Het is iets wat Dam ook in de twee teksten heeft proberen te stoppen, waar Ouwehand de muziek op maakte. 'Tukkerland' is bijna een alternatief Twents volkslied. Over schoonheid en 'Heimatgevoel'. 'Twents café' verhaalt daarentegen over het aI te menselijke onvermogen om met drinken te stoppen. „Het gaat in de teksten absoluut om echte gevoelens. Dingen van oe ofschrieven. Het Twents is er niet alleen voor natuurgedichtjes of carnaval. Je kunt er bij wijze van spreken ook de PVV en bet rechts-extremisme mee om de oren slaan.“ Soms levert dat bijzondere beelden op. Zoals in Twents café: 'k Veul mie sloerig in de rakkert/ Miene kop dwars op de hoed/'t Geet mie slecht, nich al re wakker/Zwart en donker in 't gemood.
„'Miene kop dwars op de hoed' Dat is toch iets dat je in het Nederlands niet zo mooi kunt zeggen”, vindt Dam. Hij en Ouwehand kenden elkaar voor hun samenwerking niet. Toch verloopt die soepel. „Steeds waren er eerst de teksten. Maar die klonken eigenlijk meteen goed. Vervolgens speel je er een tijdje mee in je hoofd. Daarna is het uitschrijven van de muziek eigenlijk relatief eenvoudig”, vertelt de geboren Amsterdammer Ouwehand. „'Twents café' vond ik direct Michael Bublé. Die zou het zo mogen zingen. Alles staat of valt sraks in juni met de uitvoering. Als je zo'n nummer met een big band doet, dan staat het als een huis.”
Jazz is misschien niet de muzieksoort die je het Twents onder een grote mensenschare promoot, beaamt Nijhuis. „Maar je boort wel een nieuw publiek aan. Het is eens wat anders dan kerkdiensten of lezingen.” Bovendien wordt jazz dankzij het succes van Room Eleven of Wouter Hamel ook onder jongeren populairder. „Het is maar of je er voor openstaat”, zegt Ouwehand. „Jazz levert eigenlijk een raamwerk voor muziek. Het is met zoals met fietsen. Ik weet dat ik van A maar B moet. Maar ik fiets altijd een stuk weg dat ik nog niet ken. Zo is het met jazz ook. Je kunt in een rechte lijn, maar je gaat achterlangs. Dat maakt die muziek zo spannend.” En dat - het afgaan op gevoel, op intuitie – is tegelijk ook wat in dit geval taal en muziek verbindt, ontdekten Dam en Ouwehand. „Jazz zit van binnen en het Twents ook.”
