21, Jaargang 6, nummer 1, maart 2009 |
Brabants op het web |
Johan Biemans onderscheiden
met ‘De Vergulde Klomp’ 2008
Sinds 1997 wordt 'De Vergulde Klomp' uitgereikt aan personen en/of organisaties die zich op bijzondere wijze inzetten voor het behoud van het Brabants dialect. Vanaf 2001 is de jurering en de uitreiking van deze dialecttrofee in handen van de Stichting Tilburgse Taol. Traditioneel ontvangt de gelauwerde op de laatste zaterdag van het jaar in Sint-Oedenrode de onderscheiding in aanwezigheid van familie, vrienden en gelauwerden van voorgaande jaren.
Voor 2008 viel de prijs ten deel aan Johan Biemans (1933). Hij is in onze provincie reeds jaren een begrip. Op talloze Brabantse middagen en avonden heeft hij met zijn humoristische verhalen in Bergeijks dialect volle zalen aan het lachen gebracht. De trouwe luisteraars van Omroep Brabant kennen zijn stem al sinds 1979. Op onnavolgbare wijze leest hij voor de microfoon verhalen en bijdragen voor in de oudste rubriek die Omroep Brabant kent: Bij wijze van spreken. Voor allerlei heemkundige en andere periodieken schreef hij dialectverhalen en artikelen over dialectverschijnselen. En met zijn cd Brabantse Kolderliejkes (2004) maakte hij zich ook bij de jeugd populair; zo populair zelfs dat een nummer van die cd in de Kempen een echte carnavalskraker werd: Hieper-depiep vur de juin. In het dagelijks leven was Johan Biemans na zijn studie filosofie en sociale pedagogiek van 1958 tot 1993 werkzaam als directeur van de Stichting Gemeenschapwerk Bergeijk. Sinds jaar en dag is hij conservator van het Eicha Museum Bergeijk. Naast dialect heeft streekgeschiedenis in de ruimste zin van het woord Biemans' belangstelling. Hij schreef daarover een aantal boeken en artikelen.
De uitreiking van 'De Vergulde Klomp' kent - ook traditioneel - een feestelijke omlijsting. Dit jaar waren er muzikale optredens van het Trio Henk Habraken uit Dinther en zanger Hans van Liempt uit Rosmalen. Jos Swanenberg, samen met zijn vader Cor vorig jaar onderscheiden met 'De Vergulde Klomp', sprak over Johan Biemans als dialectonderzoeker. Cor Swanenberg vertelde enkele verhalen en sprak zijn bewondering uit voor de kwaliteit van Johan Biemans' dialectverhalen. Met name roemde hij zijn hilarische geschiedenis De Krausweg - De Kruisweg. Daaruit las Johan zelf aan het eind van de avond hoogtepunten voor. Michel de Koning vertegenwoordigde West-Brabant met enige dialectverhalen in het teken van het Jaar van het Religieus Erfgoed. Jan Smeets bracht in drie kleine bedrijven fragmenten ten tonele uit Johan Biemans' berijming van hét kerstspel van de zuidelijke Nederlanden: En waar de ster bleef stille staan van Felix Timmermans en Eduard Veterman.
Uiteraard motiveerde de jury van 'De Vergulde Klomp' haar keuze bij monde van voorzitter Paul Spapens (zie: www.tilburgsetaol.nl voor het integrale juryrapport). Spapens meldde zeer terecht dat Johan Biemans bij zijn debuut als dialectschrijver moest opboksen tegen vooroordelen. In 1953 lag het namelijk niet voor de hand gedichten in dialect te schrijven. Velen beschouwden dat als een kaakslag voor het ABN, met de nadruk op de hoofdletter 'B' van 'Beschaafd'. De juryvoorzitter releveerde ook het feit dat Johan Biemans sinds 1953 bijzonder productief is gebleven. Hij kon dat weten dankzij de schrijver zelf. Op zijn website www.johanbiemans.nl geeft die een compleet overzicht van zijn vele publicaties. De wethouder van cultuur van de gemeente Sint-Oedenrode reikte 'De Vergulde Klomp' uit, waarmee Johan zich vereerd - in zijn eigen woorden "verguld" - voelde. Aan het eind van de bijeenkomst legde hij uit waarom dialect hem van kleinsaf heeft geboeid. Thuis aan tafel sprak moeder Biemans de taal van de streek; vader Biemans, geboren in Eerde, bleef zijn eigen dialect trouw. En dat viel de kleine Johan op. Ook hoorde hij verschillen in de taal die zijn Bergeijkse grootouders spraken (zie ook Brabants (2007), nr.2, blz. 14). Van toen is het dialect hem blijven boeien. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij de vragenlijsten voor het Woordenboek van de Brabantse dialecten ingevuld heeft. Op contactbijeenkomsten pleitte hij voor het behoud van het Brabants niet enkel via woordenlijsten maar ook binnen een context. Dat leverde een hoeveelheid korte verhalen op van zijn hand. Bij Johan Biemans is 'De Vergulde Klomp' 2008 alleen daarom al opnieuw in goede handen.
