TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
39e JOARGANG - NUMMER 2
juni 2021Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
ROLF SCHREUDER (2)
Gronings was niet de voertaal van de technicus en muziekproducent. “Nee, mien ollu dij proatten wel Grunnegs mit mekoar mor tegen de kinder Nederlands. As der veziede was, din proatten ze aalmoal Grunnegs. Dus ik kreeg t doar wel mit mor proatte t zulf nait. Dat is begonnen toun ik twinteg joar leden mit ‘Twij deuntjes’ begonnen bin. Doar proat elkenain Grunnegs tegen Henk Scholte en op n gegeven moment bin ik ook Grunnegs tegen hom proaten goan.”
“Toun Twij deuntjes begon, begreep ik der heulemoal niks van. Ik kinde Henk nait. Ik docht: wat motten ze nou mit zo’n kerel op de radio? Toun wos ik dus nait wat veur enorme kennis Henk het. Hai zat bie Törf en ik docht: woarom gaist doe nou bie Noord. Doe bist folkartiest. Hai het t doan en dat vaalt zeer te prijzen want hai mos ook dingen draaien woar hai destieds niks mit haar. Wie binnen koppeld en wie kregen steeds meer waardering veur mekoar. Ook omdat Henk nait ainkenneg is. Dat is t. Je motten nait ainkenneg wezen. Bie aal dij mìnsen dij k tegenkom, dij waarken in t theater. Elkenain het zien best doan om n tekst of n melodie te schrieven en nait alles zol goud wezen. Mor t verdaint allemoal wel waardering. Mìnsen geven heur ziel bloot, Meziek is heul intiem aigenlek. Ze zetten gedachten op papier of speulen gitaar of n aander instrument. Zai binnen heul kwetsboar. Doar heb ik heul veul respect veur. Dus dij laifde veur de meziek en respect veur alle soorten meziek dat het ons verder brocht.”
Het twintigjarig bestaan van Twij deuntjes veur ain cent vond plaats met een rechtstreekse uitzending op zondag 4 januari van acht tot twaalf uur. Schreuder stond daar tussen de presentatoren. “Der waren kerels om mie tou woarbie ik mie wel op mien gemak vuil. Mor Ik bin meer technicus of producer as presentator. Ik heb vrouger bie Noord ook wel ains bandjes inleverd en toun kreeg ik t antwoord: ‘Wij vinden je muziekkeuze heel erg goed. Maar presenteren dat hoeft niet.’ Dus mie is al vroug te kennen geven dat dat nait mien beste tak van sport is. Nou, din dou ik dat nait. Kloar.”
Bij de jubileumuitzending was hij duidelijk op zijn plek. “k Haar t ook veurberaid en produceerd. t Draaibouk haar ik moakt. Ik haar t n beetje noar mien haand zet. Dij andere jongens dij figureerden doar prima in. Dij waren ook hailemoal comfortabel doarin. Ik haar perzies in de kop wat der gebeuren ging, in welke volgorde. Henk Scholte dij proat heul veul, heul geern en heul voak en dat was natuurlek spannend. Want in zo’n gezelschap het Henk nog wel ains de neiging uut de bocht te vlaigen. Mor dij was ook heul concentreerd. Dij wos perzies wat der van hom verwacht wuir. En wie haren gewoon aan n oogwenk genog om t te begriepen. Wie zaten goud in de flow.”
“t Belangriekste was dat wie de cadeautjes oetpakken zollen. De artiesten dij specioal doarveur heur best doan haren. En dat is lukt. Want dat was de grootste oetdoagen. Mor de rest dat ging wel goud. t Is aankommen. Mien plan was wel om t een beetje het format van De Noordmannen te geven. Om doar wat meer te kletsen en in Twij deuntjes toch wel de muziek de overhand te geven. Nou dat is oardeg lukt. En der was ook genog te vertellen. t Vloog veurbie.”
Met uitzondering van die jubileumuitzending vinden de opnames van Twij deuntjes veur ain cent wegens covid-19 in de thuisstudio van Rolf Schreuder plaats. “k Heb nou n heul flexibel rooster. Henk is ook flexibel. t Is wel pretteg om tegen t weekend aan te zitten. Din zit je n beetje dichter bie de oetzendtied.”
De ‘pazzipant veur t knop- en schoefwaark’ doet veel meer dan de techniek. “k Moak n boasisliest woar we vanuut goan. Ik zit in t computersysteem van Noord en doar zuik ik meziek uut. Doar goa ik noa wat veur nije dingen der binnen en ik produceer t Poezenploatje van Wia en de gast van de Twij deuntjes-pool. Ik vin t heul belangriek dat wie as luusteroar ook heuren wat onze muzikanten inspireert. Want muzikanten hebben gewoon heul veul verstand van meziek. Dij waiten de pareltjes te vinden. In t begun was t n beetje n experiment. In de Twij deuntjes-pool zitten vaar- viefentwinteg artiesten. Eerder ging t zo dat ik n oproepje dee: ‘Nou jongens wel het der wat?’ Nou bie de muzikanten het der din gain aine wat. Mor as ik ze rechtstreeks aanspreek en vroag: ‘Hest doe wat veur dönderdag want dönderdag goan wie opnemen.’ Nou din goan ze aan t waark en doun ze dat. Dat gait ale kanten op. Elkenain het, in zien genre, zien aigen inspiroatiebronnen. Artiesten luusteren ook noar mekoar. Veul artiesten binnen op pad. Tussen de repetities deur het elkenain n verhoal: ‘Ik heb nou wat heurd of zain.’ Doar is dat n beetje uut votkommen. Zai hebben zoveul verstand van muziek, dat wait ik aalmoal nait en ik wil groag dat dat bekend wordt. t Liekt n flaauwe kul-itempje mor Henk dij heurt t van te veuren nait wat op t plan stait. Dij is ook elke keer weer verrast en dat is t leuke der van dat je doar mit mekoar beter van worden.”
“Henk dij zuikt ook n liest mit n stuk of zes titels uut mit Spotify, wat hai van plan is. Mit de pen schrift hai ze der bie op t draaibouk. Wie zeggen aaltied: ‘Wie hebben een organisch model.’ Mainsttied kommen de eerste twij laidjes wel van mie. Mor din draait Henk een keus en denk ik: Doar paast wat ik der achteraan plan nait bie. Dat kin nait of der mot nou n vraauw kommen of der mot nou n ballad kommen of wat pittegers, t mot aans. Ik heb t heule bestand in de computer zitten. Dus ik kin snel switchen. Zo van: hier mot Gert Sennema achteraan of juust nait. Of wie hebben n vlot nummertje van Wia mor t mot een ballad wezen. Soms binnen dij twij uur ook heul verschillend. t Eerste uur is vrij zwoar en t leste uur is allenneg vrolekhaid en flaauwe kul. Of rock, din hebben we der zin aan en as je dat over brengen kinnen. t Is gain format. t Ligt nait vast, t Is gain sjabloon.”
“In t begun was elke uutzending live. Dus elke dag zat der een ander technicus tegenover Henk. Dat is wat ter nou gebeurt in dit programma: De chemie tussen ons. Soms zet hai n nummer op en din denk ik: doar mot n beetje tegengif tegenover. Dit is wel n beetje zwoare kost. Dus din turn ik de sfeer weer om van t programma deur der weer wat tegenover te stellen. Dat is nait in formules te bedenken of in n computerprogramma. Dat kin je nait bedenken. Dat is gain statistiek. t Is gewoon gevuil.”
“In de tegenwoordege tied bedenken computers wat de dj’s draaien. Dj’s dij doar n uutzondering op binnen, dij binnen populair. Rob Stenders begunt ook mit n leeg vel en denkt: Goh, hier heb ik zin aan, dat goa ik draaien en din komt ook nog de input van t publiek der bie. Dat is wat ik mooi vin.”
“t Ènde is nog nait in zicht zolaang t mooi gait mit Twij deuntjes. Wie hebben gewoon n beetje t geliek aan ons ziede. Want de mìnsen dij schoamen zich nait veur de streektoalmeziek. Mìnsen waarderen t.” Omroepmedewerkers van buiten de provincie hebben het daar soms moeilijk mee. “As Burdy draait wordt, dat vinden ze din nog wel n beetje mooi. Din kinnen n beetje de aarms omhoog. Mor as Hans van der Lijke draait wordt, din rennen ze gillend weg. En dat is n beetje onze missie. Ik hoal de playliesten der soms ook bie om te kieken of ze nog Grunnegs draaien en dat is ain keer per uur op t ogenblik. Dij verschaidenheid van artiesten. As je dat nait mit kriegen. As je allenneg mor 3FM luusteren of tillevisie zain of ik wait nait wat. Din heb je der ook niks mit.”
Ook de podcast Credo over Ede Staal stamt uit de koker van Rolf Schreuder. “Sunds ik in Hilversum waark, vuil ik mie aal meer Grunneger. Din denk ik: o ja, dat is in Amsterdam. Din is der wat in Utrecht, Den Hoag, din weer wat in Amsterdam. As Grunneger interesseert mie dat gain biet. k Vin t heul mooi om doar te waarken en ik moak doar heule mooie dingen mit, mor t gait doar heul voak nait over Grunnen. Dat moakt niks uut, mor zo komst wel op ideeën. Ik rais voak mit train noar Hilversum en din luuster ik noar podcasts. Zo kwam ik de podcast teegn van Gijs Groenteman: De grote Harrie Bannink podcast. Dij is echt fantastisch. Dij het onderhand meer as twinteg dailen over mìnsen dij Harry Bannink kend hebben. Dij mit hom waarkt hebben, acteurs, muzikanten, componisten, studiotechnici. Elkenain dij ooit n keer mit Harry Bannink waarkt het. Aal dij mìnsen proaten vol laifde over dij man. Op dij menaier leerst dij man goud kennen. Ik docht bie miezulf: kin ik doar gain Grunneger equivalent van bedenken? Het is zo’n mooie vörm van radio moaken. Kist de tied nemen. t Duurt zo laang as t mooi is. Dat kin n haalf uur wezen. t Kin ook n uur wezen en anderhaalf uur is ook goud. Huifst gain rekening te holden met aal dij radiowetten: Der mot even n ploatje draaid worden en maximoal vaar minuten perzies. Kist der van uutgoan dat daigene dij luustert interesseerd is want dij nimt de tied doarveur. Dij is per definitie interesseerd. Dus: goh, is der gain Grunneger equivalent en zo kwam ik onmiddellek bie Ede Staal terecht.”
“Ede Staal is in 1986 overleden. Toun waarkte ik nog nait bie de professionele omroep mor ik heb zoveul mit hom te moaken had. Bie Alle 50 goud as hai weer op ain stond. Dus dij man moakt zoveel uut van mien leven en n dail van het bestoan van RTV Noord. Der is gain aine meer van de huidege collega’s dij hom kend het op ain noa en dat is Erik Hulsegge. Dij kwam doar vrouger over de vlouer. Hai was bevrund mit ain of meerdere zeuns van Ede. t Is n mooie kerel, leuke vent, goie journalist. Ik docht: as der aine is woar ik dat mit doun kin, is dat Erik Hulsegge. Op dij menaaier. Toun hebben we eerst vief òfleveringen moakt . Dat is n beetje aigenwies, mor ik wilde dat mor op ain menair doun en dat is zoas ik t nou dou. Ik wil nait dat der vergoaderingen kommen woardat der ofbreuk doan wordt aan dat idee. Zo van: ‘Kist dat nait beter zo doun?’ Ik docht bie mie zulf: dit is goud en t mot op dizze menaier. Erik von dat ook. Dus wie hebben vief, zes òfleveringen moakt en toun binnen we noar Noord toustapt: ‘Willen je t hebben zoas t is of willen je t nait hebben?’ Ze wollen t hebben.”
“Ik bin zulf veural verboasd over houveul verhoalen der achterweg kommen. Want deur de montage moak ik ze heul uutputtelek mit, aal dij verhoalen en aal dij anekdotes. Ik heb nou echt t idee dat ik Ede weer ken. Hai is ondertussen al tachteg as hai nog leeft haar, wie haren t wel goud mit mekoar vinden kend. Ik vind t hail bezunder dat je minsen op dij menaier leren kennen. Wie willen aigenlek deur tot Ede zien tachtegste verjoardag en dat is twij augustus aanstaande. t Laifst willen we din varenfatteg òfleveringen hebben want hai is varenfatteg joar worden. Wie hebben nog n aantal mìnsen op ons verlangliestje stoan dij wie stoer benoaderen kinnen, mor wat misschain nog lukken gaait. Doar binnen ook mìnsen bie dij nog nooit een woord sproken hebben over hom.”
“Erik is ook de goie man op dizze plek want Boelo Bats, dat was n vrund van Erik vrouger. Dij kwam der ook over de vlouer en hoalde aalmoal anekdotes op. t Kwam der op aan dat ze doar zulfs olle groaven opgroaven hebben en skeletten vonden hebben. Dij hebben ze traauwens ook weer teruglegd. Dus t gait heul wied. Dat Ede veur zien jongens n heule partij brommers kocht het en zee: ‘Nou jongens goa doar mor mit aan t klooien.’ En mit auto’s woarmit ze deur de polder hinscheurden, kwaojongens mit auto’s. Hou Ede in t leven ston noast zien muzikoale waark, wat aigenliek mor n klain elementje was van zien leven, En hou hai hoogst verboasd was dat mìnsen doar zo van onder de indruk waren. En wat hai schreef, t was aaltied heul persoonlek.”
“Hai was compromisloos. Hai wol nait dat zien plannen of ideeën op muzikoal gebied veranderden. As Henk Bemboom n pianoriedeltje bedocht om zien laidjes wat meer te versieren, din wör e geliek terugfloten. ‘Dou dat nait!’ Dat compromisloze, doar hol ik ook wel van. As je zulf zeker waiten dat t goud uut de vaarf komt en dat je din zo staark binnen om je nait van joen stuk proaten te loaten.”
Schreuder is ook de bedenker van de Grunneger 1000. “Mit de Top 2000 heb ik ook waarkt as technicus. Ik mos lijnbewaking doun. Ik was op lokoatsie mor t gaait wel via de studio van Radio 2. Doar mot din n technicus zitten dij zörgt als de lijn wegvaalt dat der din ploatjes draait worden. Dat t nijs te heuren is. Dat hait lijnbewaking en dat heb ik ook n keer doan. Dat haar ik vrouger ook al doan en toun docht ik: Dit is leuk. t Is leuk te heuren wat mìnsen mooi vinden. Mor as din snachts om zes uur Ede Stoal passeert en dat was t. Doar is t idee veur de Grunneger 1000 ontstoan.”
“Ik leuf dat doarvan drijhondervattien nummers oet Grunnen kommen. Dat is toch n geweldige score. Der binnen nait veul pervinzies, dij dat lukt. Limburg wel. Drijhonderdvattien van Grunneger oorsprong. De Ro-d-Ys waren doar ook bie bieveurbeld.” Opvallend waren de vele stemmen voor regionale artiesten. “Ik haar dat wel hoopt. Doarom heb ik t ook Grunneger 1000 nuimt, op zien Grunnegs. Din is t toch n beetje ingeven van wat wie in Grunnen mooi vinden. Mor t laifst in t Grunnegs. Dat is heul goud over kommen. Nait de Groningse Top Aller Tijden. Nee, de Grunneger 1000. Dat soort details binnen heul belangriek. Want doar geef je al n beetje de richten aan dij je geern willen.”
Het het nog nooit zo donker west van Ede Staal stond weer bovenaan. “Ver boven de rest verheven. Ik zag op Facebouk dat doar n aantal mìnsen nogal pizzeg om binnen. De top-10 was Grunnegs. Doar hebben we niks aan verschoven of aan beïnvloed. t Was echt zo. t Is n liest van t volk. De goegemeente, zeg ik aaltied, dij brengt zien stem uut en omdat mìnsen ook 25 laidjes uutkaizen konnen. ‘Kiek din’ zeggen veul mìnsen: ‘Dat is vanzulfsprekend, De 25 mooiste nummers doar is Ede ook bie. Dat kriegst vanzulf.’ Want Ede is Grunnen en Grunnen is Ede. k Wait nait of we der ooit van òf kommen mor of dat neudeg is? t Is toch prachteg. Wat is der mis mit. k Wait t nait. Nou ja de mìnsen dij der nait van hollen dij hebben din n zwoar leste uur had. Der waren ook mìnsen dij mie dat in t begun kwoalek namen. Dat stond op Facebouk: ‘Doe nimst ons Alle 50 Goud òf.’ Zo wör ik benoaderd. Ik zee: ‘Luuster mor en reageer in jannewoarie mor ens weer’.”
De productiekwaliteit van de streektaalmuziek in Groningen staat op een hoog peil. Daarmee groeit de populariteit. “Dat geluk hebben wie ook. Want ik programmeer nou ook Podium Noord op t Bevrijdingsfestival. Hier in Stad is het t twijde festival van Nederland. Doar kommen meer as honderddoezend mìnsen. Wie hebben doar Podium Noord. Dat programmeer ik sunds vaar joar. Wie kinnen hier te kust en te keur goan. Wie kinnen feestvieren in t Grunnegs, Wie kinnen ballades zingen. Wie kinnen gewone popnummers heuren loaten. Wie hebben rappers en rockbandjes. Wie hebben Burdy. Wie hebben carnaval. Wie hebben Lucas en Gea, dij ook in t Grunnegs zingen. Wie hebben t makkelek. Wie kinnen zo de haile dag t podium vullen mit elf acts. Dij allemoal de muite weerd binnen. Tegen alle winden in goan wie gewoon door!”
De input van Rolf Schreuder bij de programma’s van RTV Noord blijkt dus behoorlijk groot. Je zou denken: die is onmisbaar. Hijzelf blijft nuchter. “Mien pa zee aaltied: ’t Kaarkhof ligt hailemoal vol mit onmisboare minsen.’ Dus dat zal wel löslopen.”
Twij deuntjes veur ain cent, Radio Noord, iedere zondag van 10-12 uur,
Credo, het leven van Ede Staall: https://www.rtvnoord.nl/podcasts/credo,
Volledige lijst van de Grunneger 1000: https://www.rtvnoord.nl/grunneger1000.