naar Arnold Veeman
TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
38e JOARGANG - NUMMER 4
december 2020Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
ARNOLD VEEMAN
De componist, liedjesschrijver en muzikant heeft een ‘spaigelploatje’ uitgebracht, maar eigenlijk ook niet. Zijn album ‘Duvel’ is namelijk alleen te beluisteren via internet. “t Was n beetje dubbel. k Heb nog zoveul deuskes mit cd’s liggen thoes. Volgens mie luustert der gainaine meer noar. Dus ik docht: k vin t wel goud. k Geef t allenneg mor streaming oet op Spotify, Deezer, Tidal, dat soort platforms. Dat bevaalt mie wel. t Is makkeleker en t komt sneller oet. t Is n haile investering 200 spaigelploatjes moaken te loaten.”
Over de in 1973 in Stad geboren Arnold Veeman is al veel geschreven. Er is zelfs een film over hem gemaakt. De zoon van de ongehuwde moeder en de Surinaamse vader groeide op in Pieterzijl. Daar leerde hij Gronings praten. “Westerketiers, mor dat was wel de eerste toal dij ik heurde. Nait in hoes mor boeten, mit vrunden. In t begun was dat n beetje knaauwereg, zo haalf put haalf regenwotter. Der waren genog luu dij ook gewoon Hollands, nou ja gewoon, dij Hollands proatten. Dus t was n beetje dubbel. In hoes was t Nederlands.”
Na drieënhalf jaar verhuisde hij naar Friesland. “Dat was bie mien stiefpa. Mien moe is traauwd mit Sjoerd Veeman en doar heb ik de achternoam van. Doar bin ik ook veur n dail opgruid en toun ging ik noar Paiterboeren. k Was n joar of vieftien.”
Het duurde niet lang of hij speelde daar in een bandje. “Mien moe dij haar n advertentie ophongen in n winkel woaraargens. Der was n kerel dij het der op reageerd en dij kwam bie ons in hoes. Dat was Piet Bijma. Der was n contrabas in hoes en ik haar dat ding al geern in mien haand had. Dus dou zai aan t repeteren waren, heb ik de bas der metain bie pakt. Zo is t ontstoan.” Anne Wevers, Keunegin van Paiterboeren en moeder van Arnold, werd de zangeres. “Dat was Pieterburenoverlast, dus n band oet Paiterboeren. In t begun was t nog gewoon n boudeltje. Mor loater hebben we n poar moal optreden. k Haar wat drumd en sinds min achtste, negende heb ik n beetje pielt op gitaar. De vaaier snoaren van de contrabas is t zulfde as de stemming van de gitaar. Dus dat was nait zo stoer om te doun. Ik von t wel schier. Zo’n groot instrument dast tegen dien pokkel aan hest, Dat het wel wat. Twij cd’s hebben we moakt, Pieterburenoverlast en L.I.J.F, en n poar singles ook nog.”
“k Haar heurspeulen moakt veur miezulf en doar al n beetje meziek bie moakt. Op cassettedek heb ik dat oetperbaaierd. Piet haar n keer dat heurspel van mie heurd en dij meziek. Dij zee: ‘Doar most meer mit doun. Doe most noar t conservatorium.’ Mor ik docht: woarom din? Ik kin gain instrument vakkundeg speulen. Mor hai zee: ‘Most gain meziek mor compositie doun.’ Dou heb ik mie inschreven op verschaidene conservatoria en aan t ènd is dat Zwolle worden. k Heb doar verschaidene instrumenten bekieken kind. Dat helpt wel om te leren ofst geschikt bist. Veur alles en nog wat heb ik doar schreven. Ook veur symfonieorkesten. k Bin klassiek oplaid. Klassieke en hedendoagse meziek.”
Toch was dat niet de muzikale wereld die hij zocht. “Ik heb t perbaaierd mor op ain of aander menaier is dat toch n beetje n wereldje…, k wait nait. t Is zo kommen dat ik mien laidjes schreven heb, meer autonome meziek. Misschain komt dat loater nog. k Heb doar wel veur schreven. Der binnen ook verschaaiden stukken van oetvoerd. Aan d’aander kaant heb ik wel, t idee dat ik wat meer kin doun mit mien kennis van vrouger. Mor t is meer mien laidjes.”
Die klonken alras in de band Yellowish Summer Evening met Tjidde Hofstra (gitaar) en Jelmer Jansma (percussie en drums). “t Was aigenlieks de bedoulens om doar n beetje n soft-rockband van te moaken.” Toch speelde het trio verschillende muziekstijlen. “Dat kwam deur Jaap Alkema van de Stichting Nij. Dij zee: “t Mot allemoal n beetje vlötter, n beetje nijmoodser. Joen meziek is al n beetje stoer. Dus din komt dat misschain nait goud over en zo is t ook goan. Dij het ons goud holpen.”
“Wie hebben dou mitdoan aan n streektoalwedstried Goudzuiken en ik leuf dat Jaap Alkema doar ook bie betrokken was. Hai is op ons toukommen en zee dat wie n interessant repertoire haren. ‘Mor dat laidje, Mon cher petit, as je dat overzetten noar t Grunnegs of doe zetst dat zulf over, din wordt dat n dikke hit. Dat wait ik zeker.’ Dou kwam dij cd oet van de Keuning en de Doame, van Rika Dijkstra en Wouter de Koning. Dat was zo mooi. Grunnegstoaleg en dat klinkt hartstikke mooi. Nait nijmoods mor wel op n hedendoagse menaaier, richting jazz en klassiek. Nait te ingewikkeld. k Von dat wel smoakvol doan. Dus ik heb in t boukje keken wel dij teksten moakt had. Dat was Jan Siebo Uffen. Dus ik docht: dij mot ik din mor aan zien jasje trekken en kieken welke ideeën hai het. Nou ja, n laang verhoal kört: Der was n klik. Hai het t laidje keureg overzet. Nog mooier as t al was. k Was gewoon verlaifd op de tekst. Aigenlieks veul beter. Dat hebben wie dou opnomen mit striekers van t Metropoleorkest. En mit ons bandje hebben wie t zo opbaauwd en oetwaarkt. De rest is geschiedenis. t Is fantastisch. Ik vin Jan Siebo echt geweldeg. Hai is mien held. Ik wait nait of dat vice versa ook zo is. Mor dat zal wel. Hai het t zo mooi doan. Dus dat was mit t overzetten van t Nederlands noar t Grunnegs ons eerste woapenfeitje.”
De Groninger hit verscheen op de cd Contrast. Daarop is ook Nekstoe mie te horen. Veeman en Uffen zonden het in voor een wedstrijd van het Noord Nederlands Orkest. “Doar hebben we ook nog n streektoalpries mit wonnen en dat was hartstikke mooi. n Dail van de pries was mitdoun mit de toer deur Grunnen, Drenthe en Fraisland, oetvoerd mit t haile Noord Nederlands Orkest en veul publiek. Dat was ook mien eerste ervoaren mit zo’n groot orkest om doarveur te schrieven. Jan Siebo is der dou biekommen om wat te vertellen over t streektoalproject in t biezunder en t aalgemain. Dus soamen binnen wie ook nog op pad west en doarnoa ook nog.”
De samenwerking mit Jan Siebo Uffen is blijvend. “Dat lopt nog aalweg. Nait meer zo voak letste tied. Ik heb hom nog mailt: ‘Gait t allemoal wel?’ Mit corona was t toch n beetje spannend. Hai is nou wat meer kwetsboar deurdat hai flink zaik west het. Hai het tegen mie zegd: ‘Ik vind t ook wel weer n beetje spannend onder druk te zitten om dingen te doun. Mor ook dat t gain probleem is om wat aan te nemen want dat moakt toch wat wakker in mie.’ Dus ik wil t wel doun.’ Mor dat wringt aaltied n beetje. Ik wil hom nait te zwoar belasten.”
“Jan Siebo is n echte dichter, n toalfanaat. Ik heb meer mit klanken doar bin ik poëtisch mit. Hai vuilt zich intrinsiek goud in toal en mot dat ook blieven. k Vroag hom nog wel ains: ‘Kist t zo moaken dat de refreinen toch n beetje t zulfde binnen?’ Dat dut hai din hail goud mor dat heurt din nait bie echte gedichten. Ik vin t ook zo poëtisch zoas hai dat dut. k Heb doar daip respect veur. Dat kin ik zo nait.”
Intussen schrijft Arnold wel zelf liedjes in het Gronings. “k Heb joaren mit Jan Siebo waarkt en dingen leerd. Anders denken leerd over toaleghaid. Omgoan mit gevuil en nou heb ik docht: ik kin zulf wel wat schrieven. Dat is wat directer.”
In zijn liedjes is de klank belangrijk. “t is zeker de sound dij t hom dut. Dat binnen geluden van vrouger, van de boerderij in de tied dat ik doar waarkt heb. Geluden om t hoes tou en in t hoes en in de schuur. Dat binnen aaltied mien inspiroatiebronnen west. De meziek komt doar oet. Veur sommege mìnsen is dat soms n beetje te stoer. Toch is t belangriek veur mie om op te schrieven.”
Het nieuwe album Duvel is alleen via internet te beluisteren. “Doar binnen laidjes van Jan Siebo bie, de bekende ook en wat laidjes van mie.” De opening is het jazzy Och, joa de laifde. In de tekst spelen verborgen signalen die met de mantel der liefde worden toegedekt. “Dat is wel t verhoal. De tekst is schreven deur Jan Siebo. Dat kwam dou wie proat hebben over mien situoatie doutieds. ik heb problemen had en doar het hai n prachtege tekst over schreven. t is al n poar joar leden en bedink wat ik mit min leven dou. n Beetje opschudden.” Luid en duidelijk klinkt het fluitje van Arnold dat in volgende nummers nog regelmatig zal terugkeren. “De gitaar, mien stem en de tuutjefloiterij. k Wait nait beter. k Heb aaltied al floten mor vingerfloiten dat kin ik din weer nait. Mor op dizze menaaier kin ik dat wel. t Is n extra instrument. Ik kin t gebruken om mien laidjes meer liggoam te geven.”
Van het vrolijke uptempo #Lalala schreef Arnold de tekst. “Jan Siebo het nog wel noar de tekst keken. ‘Joa dat is wel goud.’en: ‘Dat zugt der wel goud oet.’ Aalmoal van dat soort dingen.” Arnolds dochter gaf de aanzet tot het lied. “Dij kwam op mie tou en zee: ‘Doe most meer op Twitter doun. Doar gebeurt t.’ Ik docht: hashtag-lalala elke keer as ik n optreden heb. Din zet ik dat op mien proatmesjien zoas ik in t laidje zing. (Dat is traauwens wel weer n oetvinden van Jan Siebo. Dat het hai n moal vallen loaten veur n telefoon.) Bie concerten vroag ik aan t publiek: ‘Nou, pak de telefoon der mor even bie en zet der mor even wat op over t concert op Twitter op Facebouk of wat aans onder vermeldens van hashtag-lalala. Din kin ik dat vanoavend aalmoal even noakieken wat der over t concert schreven is’.”
De rozenvlinder is een ingetogen lied over een vlinder die je bij je wilt houden maar die ook moet uitvliegen. “Dat duurt de vlinder nait. Mor t mot toch mor even gebeuren. Dat het ook mit mien situoatie van doun, n persoonleke kwestie. Doar heb ik t mit Jan Siebo ook aaltied over. t Is persoonlek mor t mot ook universeel wezen. t Het te moaken mit mien jankerij mor aander mìnsen motten zuk doar ook in kinnen veurstellen.”
Klaai is het lied van de gelijknamige cd uit 2015. Hier klinkt het in een eenvoudige uitvoering, slechts Arnold Veeman en zijn gitaar. “Doar was vroag noar van het publiek: ‘Hest doe hom nait zoas doe t speulst op t podium? En hest doar ook nummers van?’ Dat heb ik nou n beetje digitoal oplöst. k Wait nait of dit t is. Mor ik docht: ik zet gewoon n poar microfoons hin. Ik goa zitten en speulen zoas ik aaltied speul. Zo is t der ook opkommen. t Is zo as t gewoon is. Zoas ik t aaltied speuld heb. t Is gewoon noakend. Dizze heb ik ook schreven. Kist der van alles in heuren en dat vin ik belangriek. t Is n wènstlaidje. t Is n verlangen noar wat. Mor t komt mor nait of t gait weer vot. Dat is aaltied n thema in t leven west. Kist niks vastholden.” De reggaestijl is een gevolg van zijn reis naar Suriname in 2012 voor de film. “De muzikoale invlouden van doar dij binnen deursiepeld in mien meziek. Dat heurst in dat laidje en op mien cd Klaai. Doar staait der n dikke beat achter. Dat is de meziek zoas ik dij heurd heb in Surinoame.”
De brug van Malmö klinkt vlot maar ook rustig. “Mien kinder en ik hebben aaltied projectjes. Videoclips moaken, laidjes schrieven veur de vekaansie om wat te doun te hebben. Mien jongste dochter was aan beurt om wat te zingen. Mien oldste dochters dij wollen dat nait. Dij hebben een beetje op de achtergrond mitwaarkt. Mor Annelotte, mien middelste dochter, dij het toun vroagd: ‘Mag ik n laidje schrieven?’ Zai het n tekst schreven en ik de meziek. Dou heb ik loater vroagd aan Jan Siebo: ‘Goh, dij tekst van Lotte, kist doe doar wat mit?’ Jan Siebo het hom prachteg overzet in zien stijl noar De brug van Malmö. Mien dochters dij wonen in Zweden en as ik doarhìn rie din mot ik eerst over dij brug. Dat stait as n soort symbool veur ons as n soort grìns.”
Op het door Arnold geschreven Loat heur kerairen bespeelt hij een ukelele in fingerpicking style. “Doardeur klinkt t aalmoal n beetje etherisch. Maistied wordt dat nait zo bruukt, meer veur vroleker meziek. t Gait over de eerde. Dat t nait goud gait mit de eerde. Doar heb ik t wel mit te doun. Hou wie der tegen aan schoppen. Wees toch n beetje veurzichteg mit mekoar. Kist der hail optimistisch over doun. Mor most der toch zulf aan waarken.”
Het prijswinnende Nekstoe mie schreef Arnold eerder als September dreams. “t Is n beetje bluesachteg en dat haar ik in eerste instaantsie hailemoal nait bedocht. Mor loater zag ik dat t toch n beetje n blues was. Jan Siebo het der n licht erotische tint in zet. Doar is t ook wel n beetje om te doun. Nait te slim. Mor der zit n tikje in en ook weer dij wènst.”
De tekst van het swingende Dichtbie is van Arnold. “k Heb t schreven over n kunstenoar dij kaarken schildert. t Gait der over dat dij kunstenoar deur t grote publiek bekeken wordt. Doarvan zeg ik: ‘Mor t moakt niks oet, elkenain verstait die’.”
t Is nait licht genog beschrijft een rimpeling in een relatie die al wat sleets is. “t Gait ook over mìnsen dij veul lezen hebben, dij n cursus doan hebben. Dij binnen verlicht, mor kennelek binnen ze nait verlicht. Dat komt der din ook zo oet. Din perbairen ze t weer en weer en weer. Mor de laifde mot oet die zulf kommen. Dat is de boodschap.”
Mien Grunneger Stad was twee jaar geleden het hoogtepunt op koningsdag in een uitvoering met Diggy Dex, Izaline Calister en het Noordpoolorkest. “Diggy Dex en Izaline hebben soamen dat refrain mit zongen en veur heur couplet hebben ze elk zulf n stukje tekst schreven. Dat heb ik gewoon lösloaten. k Heb de wies aanpaast en t arrangement zodat t wat vlötter worden is. t Noordpoolorkest het t oetvoerd en ik heb t orchestreerd.” Het lied, met tekst van Arnold, klinkt op Duvel, met gitaarbegeleidng, een stuk ingetogener.
Zunder woorden schreef hij vlak voor zijn ex-vrouw overleed. “Dou ik t laidje schreef was ze nait meer in stoat om te bewegen. Mor ze kon alles nog goud heuren. k Heb dit laidje veur heur moakt. Ook n beetje universeler, nait allenneg dat t veur heur was. Mor dat aandern der ook wat aan hebben.” Mien lutje laif klinkt totaal anders in deze uitvoering. “Dit is n hail aander menaaier van interpretoatsie van dit laid, wat intiemer vin ik zulf. Mìnsen hebben der om vroagd. k Speul hom aaltied zo tegenwoordeg. Dus ik kon t ook zo opnemen.”
Het laatste lied Weg, een lied over verlies en hoop, klinkt een beetje folky en in het Nederlands. “Alle moois is weg. k Heb n beetje speuld mit woorden, mit omkerens, mit fasering en doar ook omkerens in moakt en dat din weer omkeren. Din krigst n hail vrumd laidje. Mor t gait over. Duurst de stap te nemen om weer lös te kommen. t Is aigenlieks veur miezulf. Kin ik verder op n nije menaaier. Dit is in t Nederlands. k Heb docht: ik kin t wel omboegen, mor ik wil t aigenlieks vastholden in de toal. Nederlands is ook n toal net as t Grunnegs. Nederlands doar dou k t in. Ik wil nait haalf put haalf regenwotter in mien tekst. Ik wil der gain concessies veur doun. t Is nait makkelek mor t is goud.”
Op het album klinken verschillende muziekstijlen. “Dat vin k belangriek. As kind heb ik al zegd: ‘Van ale dingen wil ik wat van binnen hebben.’ k Perbaier t oet te zuiken en tot aan de dag van vandoag bin ik doar mit bezeg. Woar ik mie ook mit bezeg hol is: Wat was der in t verleden en hou is t nou en wat gait de toukomst brengen.”
Hij werkte met de twaalftoons muziek van Arnold Schönberg. “Op t conservatorium binnen wie doar vol mit bezeg west. Op boases doarvan heb ik mien aigen techniek ontwikkeld. Soms bruuk ik dat nog wel ains.” Misschien kunnen we binnenkort een Gronings liedje in die bijzondere toonsoort verwachten. “Doar ligt wel n oetdoagen. k Heb wel moakt. Mor doar mot ook publiek veur wezen. Want ze zeggen over veul laidjes: ‘Dat is veuls te ingewikkeld.’ Ik mot nait mit te nijmoodse dingen aanzetten kommen. Mor ik kin t wel projectmoateg veur miezulf doun. Misschain is dat wel n nij project veur Jan Siebo en mie want ik hol ook echt van ‘Sprechgesang’ en Jan Siebo ook.”
Arnold Veeman, Duvel, (te beluisteren via Spotify en Deezer)
naar Arnold Veeman