naar Wat Aans!TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
38e JOARGANG - NUMMER 2
juni 2020Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Rik Baptist van Wat Aans!
Geen spaigelploatje bij dit spaigelproatje. “Dat het gain toukomst,” zegt de rapper uit Sappemeer. “Onze doelgroep beluustert gain cd. Dij koopst ook nait meer.” De nummers van Wat Aans! staan op een USB-stick. “Dat is waineg fysieks en de handegste oplössen in d’auto. t Is n origineel product en je brengen toch weer even wat aans.” De stick is vepakt in het hoesje van een cassettebandje. “As je dat ook nog combineren woar je mit opgruid binnen, mit cassettebandjes, din heb je gewoon n uniek product. t Is ook n hebbechie. Der binnen minsen dij hom gewoon kopen omdat ze fan binnen.”
Rik Baptist (Groningen, 1988) heeft in het dagelijks leven een kantoorbaan. “Ik bin opgruid in Hoogezand-Sapmeer. Doar woon ik nog aal. k Heb n haalf joartje in Stad woond mor dat bevuil nait. Ik wol sowieso weer terug. Ik bin gewoon Nederlands opvoed. Mien ollu, dij sprakken wel Grunnegs mit mien opa en oma. Doarom kregen wie alles mit en ik was der wel nijschiereg noar. Wie zeden ook gewoon: ‘Moi!’ op school en din spraken wie n beetje de boases. Mor wie hebben t ons zulf meer aanleerd en nog meer ontwikkeld op stroat. Dat komt ook terug in onze nummers zoas Sjomp. Dat soort dingen zeden wie as klaine kinder al”
“Toun ik n jonkje was, von ik t al mooi om mit toal bezeg te wezen. Mit verhoalen en gedichten, dat soort dingen. Op school heb ik dat ontwikkeld. k Dee mit aan wedstriedjes en k was aaltied mit toal bezeg. Toun ik wat older werd, kreeg je aal meer rappers. Ook blanke rappers. Ik docht: dat vin k mooi. k Vin toal mooi en as ik dat combineren kin. Zingen kin ik nait en dat rappen, doar was ik n soort van verliefd op. k Bin der mit begonnen en nog alle doagen mit bezeg.”
Hij luistert vooal naar Amerkaanse hiphop. “In Nederland hest duo’s as Opgezwolle en The Opposites mor mien grote veurbeeld is toch wel Eminem.”
Baptist, alias FiezeRik, rapt in Wat Aans! samen met Teun Heuvel (1985), alias Beunhaas. Die is boekhouder en niet in de provincie Groningen geboren. “Dij is al wel heul vroug as lutje jong noar t Zaand verhuusd. Dat is natuurlek ook n boerendörp woar ze allenneg Grunnegs proaten. Inmiddels woont hai in Loppersum. Mor hai is mit t Grunnegs groot worden.”
“Wie binnen mekoar tegenkommen in Laiwarden op de Academie veur Popcultuur. Doar zatten wie baaident op de studie meziek. Wie kregen n opdracht om meziek te moaken wat opvuil. Wat aan mos sloan en woarmit wie in de media kwammen. Toun hebben wie Wat Aans! verzonnen. Mìnsen vruigen of wie ook optreden wollen mor wie haren mor ain laidje, Haalf stront haalf regenwotter. Dus der mos meer moakt worden en nou binnen wie nog aal bezeg. Mor ja, doar was gain brood mit te verdainen. Nou ja, n beet je wel, mor nait genog. t Is nait zo dat je der roem van kinnen leven. Dat zol wel kinnen mor din mot je der wel mit leven dat je t nait hail braid hebben. In de week bin je toch nait zoveul onderweg mit optreden om goud te leven en wie wollen t groag n beetje beter hebben. Wie zeggen aaltied: n Aander gait deur de weeks twij moal voetbal trainen en in t weekend speulen ze n wedstried. Wie goan twijmoal in de weke noar de studio en in t weekend speulen wie onze wedstried. Dus dat is goud te combineren.”
In 2017 veroverde Wat Aans! in Veendam zowel de prijs voor de beste Groningstalige single (de Bosklopperbokaal) als de bijbehorende publieksprijs (de Bé Weverprijs) met Trilploat. “In 2016 kwam dat nummer uut. Wie hebben intussen natuurlek veul meer meziek moakt. Mor in 2016 was t echt zo dat wie n regionoale hit te pakken hadden. Dat explodeerde. t Nummer, t idee en dergeleke, doar hebben wie heul haard aan waarkt om t zo groot meugelek te loaten worden. Meziek opnemen bie Trilploat was tien percent van t heule ploatje. Wie hebben der alles aan doan om zoveul meugelek te coördineren en te regelen. t Is groter worden as dat wie zulf dochten: dit gait wel wat worden. Mor t wör nog groter.”
De ondersteunende clip speelde daarbij een belangrijke rol. “Dat was ook wat. Mit gewone apparatuur mag je op n gaslokoatie nait kommen. Wie hebben regeld dat je doar in Leermens filmen konden en dat wie leuke wichter haren dij trilden, allenneg nait van de eerdbevens. Dat haile ploatje moakt het wel compleet.”
De maker van de clip is Paul Bezuijen. “Wie perbaiern aaltied in dezelfde stijl mor wel onderschaidend te wezen. Aigenlek moakt hai gain videoclips mor allenneg films. Het is ook n kunstenoar dij op Minerva studeerd het. t Is aine dij ik ken van vrouger. Mit wel ik opgruid bin hier in Hoogezand-Sapmeer.” Het jaar daarop sleepte het duo opnieuw de Bé Weverprijs in de wacht, deze keer met Sjomp. “As je dat veur de twijde keer nog n moal winnen… dat is heul verrassend. Dat haren wie nait zo zain aankommen as de eerste moal.”
Bij veel rapgroepen spelen sex, drugs en geweld een grote rol. Bij Wat Aans! ligt dat anders. “Wie binnen gain slappe rapgroep mor most wel n beetje bie diezulf blieven. Dus drugs dat gebruken wie nait. Dus doar kinnen we t moeilek over hebben. Geweld? Wie binnen hartstikke laive jongens dus doar willen we ook nait aan. Sex dat is natuurlek wel wat speult. Juust omdat doar veul humor en n beetje taboe op zit. Dus ook om der wat over te zeggen, wat schunnegs, dat vinnen wie hartstikke mooi. Ons motto is: Gewoon normoal doun deur de week en in t weekend goan wie optreden. Wie binnen nait eelsk of verwoand. Wie binnen gewoon hartstikke normoal.”
De totstandkoming van de rapnummers kent geen vast patroon. “De aine keer hebben wie n tekst, of wat in de kop zitten. Din goan we der meziek bie moaken n Aander moal goan we gewoon meziek moaken en din moaken we de tekst der bie. Aigenlek kinnen wie gewoon alles op commando doun. Wie hebben gain last van n writer’s block of zo wat. Wie goan gewoon zitten en wie goan wat doun. t Gebeurt gewoon. Aine zegt wat en doar goan we din wat van moaken. Dat is al vrij snel. Wie zitten der mit zien drijen. Jeroen Russchen is der biekommen de letste joaren. Dij moakt alles direct. Dij zörgt dat alles in de moat vaalt as hai t aan t intikken is op zien computer of op zien piano. Wie goan direct aan de slag mit zien drijen. Soms wordt t loater òfmoakt. Mor voak is alles geliek schreven en geliek meziek moakt. Tussendeur worden der nog wat stukjes inrapt. Omdat wie ook waarken en in t weekend optreden, willen wie zo efficiënt meugelek waarken. t Is n soort automatisme wat wie nou hebben. Wie preberen der veur te zörgen dat der aaltied weer wat aans is. Aaltied n ander ploatje moaken, dat nait liekt op de veurege.”
De fysieke uitvoering van de USB-stick is verzorgd door Juicelake “As je dat vertoalen din stait der Sapmeer. Dat jong komt bie mie uut de buurt en wie droagen wel ains n t-shirtje. En zai zörgen aigenlek veur al onze t-shirts en zo. Zai hebben ook zörgt veur de USB-sticks en zai hebben n aigen webshop en doar zitten wie gewoon bie.”
De USB-stick telt twaalf nummers. “Veur dat t album uutbrocht is, hebben wie alvast ain nummer uutbrocht. Dat is Roelfina. Toun t ainmoal uut was, hebben wie nog drij singles uutbrocht: Ik bin n G, Woarom datten en Grunnegs hoop. Dij kwam uut in juli veureg joar.”
Als je het begin van het eerste nummer hoort, denk je niet aan hiphop. Het lijkt een ballad te worden. “Mit Grunnegs hoop kregen wie t idee van Niiwino Geertsemoa bie RTV-Noord: ‘Is t wat as joe wat mit Wia Buze moaken?’ Dat vonnen wie wel mooi en Wia von dat ook. Wie dochten as we wat mit Wia goan doun, den goan we wat aans doun dan wat mìnsen verwachten van ons. Wie hebben t nummer moakt en dat kwam tot stand deur het geveul wat wie overbrengen wollen. Dat hebben we zegd tegen Jeroen. Dij het wat intikt. En wie dochten: t mot wel n beetje duuster en ernstig klinken.” Op de achtergrond hoor je een zangkoor. “In de clip liekt dat of dat wel heul veul jongen binnen mor in de studio hebben Teun, Jeroen en ik dat zulf opnomen. Volgens mie in vief verschillende hoogtes.”
Het nummer bevat een boodschap voor Groningers. “Ik denk dat de Grunnegers wel veur zuchzulf opkommen mor nait aaltied op de beste menaaier. t Gait derom: Kom veur joezulf op en wees ook n beetje normoal. Blief gewoon Grunnegs. Blief gewoon ‘moi’ zeggen mor loat je nait de kees van t brood òf eten.”
Ik bin n G is een verwijzing naar de Amerikaans hiphop. “n G is n gangster en wie zeggen een G stait veur n Grunneger. Mit de G hebben wie t ook over de G-spot. Moar t gait der om as je n G binnen din bin je n Grunneger. De meziek dij der onder zit dat was n beetje joaren negenteg hiphop en dat haite G-funk. Dus alles mit n G zit der in verwaarkt.”
“Metworst is n solonummer van Teun. Doar zit ik nait in. As wie goan optreden din leveren wie aaltied aan wat we willen hebben, eterij en drinkerij. Din stait der aaltied op: Cola, bier en twij metworsten van de sloager. t Gait der om dat as je ainmoal goud mit aine binnen din wil je zulf de metworst der mit dailen. Dus nait mit elkenaine mor mit mie dailt hai wel aaltied zien metworst. Gewoon n Grunneger metworst. n Beetje zacht, Hai mot nait te lang hongen hebben. Gewoon n vrizze worst.”
Soms klinkt er een trompet tussen de rap door. “Jeroen kaist de instrumenten en dij hoalt hai zo uut zien studio. Ik heb der gain verstand van, mor as ik zeg: k wil der ook n trompet of n gitaar bie hebben’, din regelt hai dat.”
“Dat aine moment, vinden wie t maist onderschatte nummer van t album.” Het lijkt te gaan over sex, met zinnen als: “Vrouger deed ik dien vriendinnen ook wel, Soms tiene op een oavend en din was ik uutteld,” De oorzaak daarvan blijkt uiteindelijk bier. “Ze bezörgden mie alleneg kopzeere, Op zundag op de baanke mit een emmer in de weer,”
“Bokkie gait wel over de sex. Teun zegt in t twijde couplet: ‘Ach flikker toch op, doe al mit dien gebok.’ En ik zeg dat hai nait mot zeuren want hai het al zoveul jongen rondlopen. Net n keniene, zowat.” Hoe hun echtgenotes tegen dit soort teksten aankijken is niet helemaal duidelijk ”k Wait nait hou t mit Teun zien vraauw is natuurlek mor t heurt gwoon bie ons. Dat deden wie van te veuren ook aaltied. t Huft nait zo te wezen dat ik nou de heule dag aan t bokjen bin. Mor t is n beetje mit n knipoog dat wie in t verleden wel… nou ja dat wie t er aal over hebben. Toun mien vraauw bie mie kwam, wos ze woar ze aan begon. Ik heb ook direct zegd: ‘Hufst nait te verwachten dat ik nou opains laifdeslaidjes goa moaken want doar zit ik nait op te wachten en zai ook nait.”
In Woarom datten spelen twee donkere jongens in de clip een duidelijke rol. “Dij jongens haiten Tresor en Iwan. Dat dij der in figureren dat is kommen omdat ter n stukje in zit wat n kerel uut Pekel tien joar leden zegd het. Dat ging der over dat Pekel toun de slechtste gemainte was van Nederland. Toun was zien reactie ‘Woarom dattèn?’ Pekel Is n haile witte gemainte. t Is doar wat aans as in de rest van Grunnen. Wie dochten: dat contrast goan wie opzuiken. Doarom hebben we der veur kozen om dij twij te loaten zain. Dat is weer hail wat aans. Op Geen Stijl doar haren ze vrouger van dij items en doar het hai dij uutsproak doan. Dat was op internet honderddoezenden moal bekeken en nou leeft dat nog aal onder de jeugd in Grunnen. Dat mìnsen vroagen: ‘Woarom dattèn?’ Wie moaken der ook aaltied grappen over. Dus wie vonden: wie motten der wat mit doun.”
”Wie haren eerst nog nait bedocht dat wie n clip moaken wollen. t Was gewoon zo absurd toun wie dat filmpje op Geen Stijl zaggen. t Was gewoon n absurde tekst wat naargens over ging. Mit grappege verwiezingen en domme dingen dij wie zulf doun. Toun wie de clip moaken wollen mit Paul veur Grunnegs hoop zee hai: ‘Ik moak allenneg de clip veur Grunnegs hoop as wie ook n clip moaken veur Woarom datten.’ Hai was zo’n fan van t filmpje en wie zeeën: ‘Loaten we dat mor doun.”
“Roelfina is ook n heul populair nummer. Zulfs vannuut Hilversum kregen we berichtjes: ‘Jammer dat t in t Grunnegs is’. Wie binnen zulfs n keer noar Hilversum tou west mor: ‘Nee.‘ Dat laidje dut t hail goud. t Is ain van de mooiste laidjes dij wie moakt hebben. Der zit n hail verhoal in dat je van twij kaanten kinnen bekieken. Is t n clip van dij jong dij der in gait of is t dij jong dij n stalker was en dat wicht dij hom de bons geven het? Wie loaten dat open.”
“Teun haar t solonummer Metworst. Ik zee tegen hom: ‘k Wil aigenlek wel wat zeggen. Van rappers dij dingen zeggen dij nait zo leuk binnen veur elkenaine.’ Teun is doar nait zo van en ik zee: ‘Ik neem dat op.’ Hai dee nait mit dus heb ik Repperdepep opnomen.” In het nummer klinkt er nogal wat kritiek over de Groninger muziek door. “k Heb daor wel n maining over. k Vin t maiste, nait aalmoal heur, begroafenismeziek. t Is aaltied mor t zulfde. Der wordt nait aaltied aandacht aan besteed aan alles. t Is gewoon mor n formule, wat zeg mor in de joaren tachteg-negenteg is begonnen. t Liekt wel of dij aal mor herhoald wordt. Zo blief je natuurlek ook nait in leven. Ede Stoal dat is hier in Grunnen n heule goie op de begroafenis. Ik heb doar nait zoveul op tegen, mor der is wel heul veul muziek wat in dij trant moakt wordt. Dat geft zo’n sfeer en wie moaken gewoon popmuziek veur elkenaine ook veur de jeugd en wie kommen op veur t Grunnegs. Mor as we toch kritisch binnen. Nait elkenaine vindt t schier om te heuren. As je kieken hou waineg dat tegenwoordeg leeft. As je kieken dat n gemiddelde clip tussen viefdoezend en vieftiendoezend hits al echt n heule goie is. Bie ons is dat n taiken dat t mislukt is. Wie binnen aaltied van: As je t doun prebeer t din ook zo groot meugelek. t Is jammer dat t nait mit goie muziek gebeurt. Dat is de strekking ook dat begroafenismuziek in Grunnen zo populair is. Mor Ede Stoal doar is niks mit heur.”
“Trilploat dat het der mit te moaken, der was n tijdje heul veul protest, ook qua muziek. Ook in de media was der veul protest en der warren van dij onnozele sjompen op tv. As der weer n cameraploeg in Grunnen was din trokken ze dij veur de camera. Wie dochten: wie kennen Grunnen ook op n mooie menier zain loaten en trillen loaten. Wat swingt en gain protest zain loaten. Der binnen hier eerdbevens mor t trilt ook omdat t heul schier is hier in Grunnen.”
Het nummer Sjomp beweegt zich voort op een soort Turks ritme. De naam staat eigenlijk voor een scheldwoord. “Wat is dat veur asocioale? Wat is dat veur n sjomp? Mor bie ons is t ook n geuzennoam want ik heb ook wel mit Teun in de studio zeten en din zee ik: ‘Dou even normoal sjomp’. Dus zo bruken wie dat.”
Olaf Vos komt in de clip voorbij op de canapé. “Hai dut wieder niks. Hai zit allenneg in de clip as oppersjomp om hom zo moar te nuimen. Dat was meer as n grapje natuurlek en dat von hai wel mooi.”
“Batterij dat gait over gruine energie, over gas en dikke batterijen.” Maar er klinkt ook: “Welke wichter willen klutsen veur n appel en n ai.” “t Gait ook over de wichter en as wie over stroat lopen din zain wie ook dikke batterijen. Doar kik ik op. Mor t moakt ons niks uut of onze vraauwen der noast lopen. Wie draaien ons gewoon om.”
Bij het laatste nummer op de stick, Dik doun, hoort een clip van een uitbundig tuinfeest. “Dat was n lekker feestje. Dat doun wie elk joar en ja, dik doun, dat is natuurlek de barbecue. Dik doun in toene. n Beetje groots doun. Wie hebben t verske schreven en combineerd mit n grote barbecue mit van alles en nog wat. Mit n hot tub, mit n springkussen, mit n schoemkanon en mit Burdy. Dij haar n optreden en wie wollen dat op n schiere menier zain loaten. Mit oons is t aaltied feest.”
Wat Aans!: Grunnegs hoop, USB-stick, €12,99 exclusief verzendkosten (www.wataans.nl)
naar Wat Aans!