21 april 2006 |
Dagblad van het Noorden op het web |
Als schrijver een twijfelaar,
als verteller een entertainer
Door Eric Nederkoorn
Zachtaardig was hij, de gisteren overleden Kees Visscher, beminnelijk, innemend, een twijfelaar zelfs, pietje-precies. Maar bovenal een schrijver van 'monumentjes van de streektaalliteratuur', een 'wegbereider voor jongere auteurs'. En in de zalen een entertainer die niet alleen het publiek, maar net zo goed zichzelf vermaakte.
Groningen . Onverwacht kwam het niet, het overlijden van Kees Visscher, schrijver in de Groningse taal en voordrachtskunstenaar. Henk Scholte, zanger van de Groningstalige groep Törf en in 1982 medeoprichter van het tijdschrift Krödde, was geroerd toen Visscher in maart de Wessel Gansfortprijs in Veendam kreeg uitgereikt. "Het was de oude Kees niet meer, dat was duidelijk. Wel had hij enorm naar die dag toegeleefd." Scholte heeft Visscher jaren gekend. "Hij was een innemend mens, de vriendelijkheid zelve. En zeer kritisch op zijn eigen werk."
Siemon Reker, bijzonder hoogleraar Groningse taal en cultuur: "Kees twijfelde vaak. Neem alleen de keuze voor de taal waarin hij zou schrijven. Hij benadrukte in elk interview dat hij ooit in het Nederlands is begonnen."
Gré van der Veen, de in Veendam woonachtige kinderboekenschrijfster, en een vriendin: "Kees had goeie contacten met streektaalschrijver Simon van Wattum. Die zei altijd: als je niet kunt twijfelen, kan je ook niet schrijven." Als mens was hij zachtaardig, beaamt Van der Veen. "En als schrijver een man van grote plichtsbetrachting. Hij maakte zich nergens met een jantje-van-leiden van af."
Scholte: "Hij was een soort Beethoven, bleef tot het laatst toe schaven aan zijn werk. Zelfs herdrukken redigeerde hij nog. Kees was een pietje- precies."
Siemon Reker heeft Visschers omslag meegemaakt, die direct zijn doorbraak naar het grote publiek betekende. "In 1986 nam hij de prijs van 't Grunneger Bouk in ontvangst. Dat was voor serieus werk. Voor die prijsuitreiking had hij een dwaas, komisch verhaal voorbereid. Ik herinner me nog iets met Sietze op zien fietse. Het werd een geweldig succes. Dát was zijn echte platform. Hij was een echte voordrachtskunstenaar. Hij vermaakte daarbij twee partijen: het publiek en zichzelf. Hij genoot ervan."
Scholte: "Kees had een sublieme timing. Heel knap, zoals hij een zaal kon bespelen; eerst bedachtzaam, en dan op naar de lach."
Gré van der Veen repte er bij het nieuws van de Wessel Gansfortprijs al van dat Visschers gevoelige inborst en zijn intelligentie samen garant stonden voor een wonderlijke combinatie van humor en ernst in zijn verhalen. "Zijn lichtvoetige werk heeft vaak een serieuze ondertoon", vult ze zichzelf nu aan.
Reker: "Mensen worden gegrepen door hun herkenbaarheid." Streektaalkenner Reker weet dat de tijd moet leren welke betekenis Kees Visscher heeft voor het Gronings. "Als jeugd was hij een adept van Simon van Wattum. Hij legde op schrift een woordenlijst aan, op basis van de teksten van Van Wattum. Maar die herkenbaarheid van Visschers verhalen zal vast een nieuwe generatie inspireren. Zo wordt hij een voorbeeldwerker, een literair geweten."
Scholte: "Jazeker, hij is een wegbereider voor jongere auteurs, een aanjager, zelf schrijver van monumentjes van de streektaalliteratuur. Hij las hun werk en als hij aanmerkingen had dan zei hij dat. Maar altijd mild kritisch." Twijfelaar als hij was, konden aanmerkingen op zijn werk hem op hun beurt makkelijk raken.
Reker: "Het spijt mij nog altijd dat ik hem, na Ede Staal, niet als verhalenverteller in mijn programma op Radio Noord heb gehad. Kees zei later dat hij graag had gewild. Hij had, twijfelend aan zichzelf, in zijn hoofd al een hele redenering geconstrueerd waarom ik hem niet goed genoeg vond. Maar daarvan was absoluut geen sprake." Het is mooi dat hij die Wessel Gansfortprijs nog heeft mogen ontvangen, vindt Reker.
Van der Veen: "Hij had het natuurlijk al erg moeilijk sinds het overlijden van zijn vrouw Jenny, zes jaar geleden. De ziekte heeft hem nu gesloopt. Ik vind het wel heel sneu voor hem dat hij niet thuis kon zijn. Dat had hij zo graag gewild."
