12 december 2008 |
de Volkskrant op het web |
‘Cohen heeft wel iets van de Friezen’
Interview
Bart Kingma
De Friese Kingma vertaalde Leonard Cohens liedjes, ‘puur uit liefde voor de man’.
Van onze verslaggever
Robert van Gijssel
AMSTERDAM De Fries Bart Kingma vertaalde de poëtische liedjes van Leonard Cohen en liet Friese artiesten als Nynke Laverman, Robbie van Wieren en Roel Slofstra een uitvoering op cd zetten. ‘Lover, lover, lover come back to me’ wordt op de cd en dvd Cohen in het Fries: ‘Bring it libben, libben, libben werom yn my’.
Cohen is niet de eerste die in het Fries wordt vertolkt.
‘Inderdaad, we hadden Bob Dylan al in het Fries. En Brel. En toen ik bezig was met Cohen, hoorde ik pas dat ook de Beatles in het Fries verschenen. Ik moet zeggen dat ik bijna overwoog ermee te stoppen, het leek alsof het een flauw kunstje aan het worden was.’
Waarom was u dan aan Cohen begonnen?
‘Puur uit liefde voor de man. Ik ben geen professioneel vertaler, ik werk als regisseur bij de Omrop Fryslân, maar ik ben een enorm liefhebber. Ik vroeg me altijd af hoe zijn poëzie in het Fries zou klinken, en ik was zomaar eens begonnen met Suzanne. Daarna met refreintjes van andere liedjes. Een radiotechnicus stelde voor er meer mee te doen, er artiesten bij te zoeken. Zo werd het een heel project.’
Wat is er toch zo bijzonder aan de liedjes van Cohen?
‘Cohens tekstdichten zijn mystiek, open, hij is gefascineerd door liefde en religie. Hij is filosofisch: de vragen die hij stelt zijn altijd belangrijker dan het antwoord. Hij schetst beelden die hij niet compleet invult. Dat mag de luisteraar zelf doen.’
Voorbeeld?
‘Suzanne is een vrouw, die woont ‘ergens aan de rivier’. En ze is ‘half crazy’. Hoezo, half gek? Hij verklaart daar verder niets over. En dan: there are heroes in the seaweed. Helden in het zeewier? Waar heeft-ie het over?’
En hoe vertaal je het?
‘Ast it sjen wolst bin der helden, is het geworden. Als je het zien wilt, zijn er helden. Het geeft wel weer waar je meekomt te zitten als je Cohen gaat vertalen. Het grote gevaar is dat je de ruimte die Cohen laat in zijn dichtkunst, zelf gaat invullen. Je wilt het toch ook op eenzelfde manier vaag houden.’
Heeft het werk van Cohen eigenlijk iets Fries?
‘Het is natuurlijk geen plattelandsdichter, hij beschrijft nauwelijks landschappen. Ik zie hem voor me slenterend in een regenjas, handen in de zakken, door Manhattan. Maar hij staat ook voor leven tegen de verdrukking in, voor onvolkomenheid van het leven, het enigszins buiten de maatschappij staan. Dat heeft wel raakvlakken met het Friese leven. Wij voelen ons hier nu ook niet bepaald de winnaars van de maatschappij, zijn op onszelf aangewezen. Daaraan denkend slenteren wij hier ook rond, maar dan door natte akkers.’
Heeft de meester zelf iets gezegd?
‘De liedjes zijn naar Cohen gemaild en Cohen mailde terug dat hij het ‘heel mooi’ vond. Dat compliment hebben wij nederig en dankbaar aanvaard.’
