15 april 1998 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
Dialect is noe cultuur,
eit de commissaris 'ezeid
door Engel Reinhoudt
Het is belangrijker dat je iets te zeggen hebt, dan dat het in het Zeeuws is, zegt Peter Dieleman, bekend als troubadour van eigen bodem. Deze week verschijnt zijn nieuwe cd met als titel Oma's recept. Zestien nummers, waarvan de meeste voor de luisteraar geheel nieuw zl]n. Wie Peters' vorige cd's kent, zal zich verbazen over deze nieuwe productie. Zowel in muzikaal opzicht als ook in zijn teksten valt van een verrassende veelzijdigheid te genieten. Een must, of beter een mottertje voor iedereen die van dialect en/of muziek houdt.
Natuurlijk is de boodschap belangrijker dan de verpakking, maar opvallend is toch, dat met name door muzikanten, het dialect in ere werd en wordt gehouden. Dialect is nu herontdekt. Wie weet, heeft de voorkeur en de volharding, die door mensen als Dieleman sinds lange tijd aan de dag is gelegd, daar heel wat aan bijgedragen. Dieleman zingt al zo'n twintig jaar in zijn dialect. "Toen a je't idee da je tegen iets an liep. Je vond dat het Zeeuws terug most komme. Noe oef dat nie mi. Noe is't cultuur, de commissaris eit' ezeid."
Gebruukstaal
Peter Dieleman kan bogen op een grote staat van dienst als het om liedjes in dialect gaat. In elk geval was hij in Midden-Zeeland de eerste die in dialect op plaat verscheen. In 1980 werd een single uitgebracht met daarop het lied D'n ond is wee kwiet. Het werd de aanloop naar de eerste uitgave van Zeeuws Plat. Direct daarna werd het duo De Schompen, bestaande uit Peter Dieleman en Jan Proos een veel beluisterd en gevraagd tweetal. Ons stoke zelf jenever, Jewannes van de Linde, die ei een nieuwen 'oed zijn voorbeelden van liedjes die nu al een kleine twintig jaar meegaan en niet zijn versleten. Er zijn tophits die minder beklijven. In 1983 verscheen Goed Zeeuw Goed Rond een LP vol muziek op teksten in dialect met onder andere Pap ete mie een vurke. Getuige de successen van huidge roekgroepen die dialect als voertaal gebruiken, is Peter Dieleman misschien wel te vroeg geboren?
Peter: "Toen was het zoeken. Ik had door het vervullen van mijn vervangende dienstplicht in het Rijksárchief in Middelburg veel belangstelling gekregen voor het Zeeuwse verleden. We speelden in die tijd bluesmuziek en deden de aankondigingen in het Zeeuws. Je rolde van de ene in de andere band, maar bij het ontstaan van De Schompen en Zeeland Plat viel alles eigenlijk op zijn plaats. Collega Jan Proos was beter in muziek, ik beter in tekst. "Helaas vertrok Jan Proos naar Australië en was het tijd voor Dieleman om alleen zijn weg te gaan. "Muziek en tekst in een hand. Dat dat dialect was, sprak inmiddels vanzelf. Ik praatte dat éél m'n leven a en za dat bluve praatte. Het is je gebruukstaal. "Dat leidde in 1991 tot de uitgave van de MC Tien jaer kwiet. In' 93 volgde de CD Hrenslinden en twee jaar later kwam Antiek op de markt.
Namen die met Oma's recept erbij een nostalgisch beeld oproepen. Peter: "Ik hou van nostalgische diengen, de eerlijkheid van het product, van handwerk, van vakmanschap. Nu is de tijd aangebroken om in alle rust te kijken en te genieten van de dingen uit de vijftiger en zestiger jaren. "Oma's recept blijkt met diezelfde voorliefde gemaakt te zijn. Het keyboard uit Antiek is vervangen door een keur van authentieke instrumenten met evenzoveel muzikanten, Dabber de kat en geluiden van vroeger. Enkele nummers zijn opgenomen met publiek. Technisch gaaf, en het eenpitspetroleumtoestel met een sudderpannetje op de voorkant en de versterker mie buzen nog op de achterkant, doet elke Zeeuw zelfs die an z'n bozze niept naar de winkel hollen. Oma's recept is een CD met voor elk wat wils.
Wuufje
Peter zijn dialect is dat van Wilhelminadorp. De Goese taele' dus. In het titelnuminer blijkt oma's recept dat van rookworst te zijn.
(...)
En de menier van koken, die was lang nog nie zó snel
Alles op de kachel, of op 't peteroliestel
Un uur of viere suddere, dan wast zó'n bitje haar
En flienk wat zout en vet derbie,
dat was toen nog nie raar
Mè noe is dat wè anders, wan me bin voe ons hemak
Dus kom vee van ons ete n uut 'n blik of uut 'n pak
En è me snelle ovens, 'n wok of magnetron
och as ik nog mè 's één keer oma's prakje ete kon
Er volgt dan een kort satirisch verhaaltje, verteld, niet gezongen, over wat hij op de verpakking leest van een rookworst uit de supermarkt die toch geheel volgens grootmoeders recept bereid is. Niet zijn oma dus, hoewel..... Je wist nooit wat er in die potten zat waar niet zout, zeep en soda op stond. Het lied sluit af met:
Ooit was alles beter, ja dat wordt altied beweerd
Vooral op 't gebied van eten was 't vroeher niet verkeerd
Hin bestrijdingsmiddels, mè luzen in de slae
En alles hroeiden, ok a aj'r hin kunstmis bie hedae.
Wie het repertoire van Peter Dieleman kent, weet dat hij niet bang is om hier en daar een tik uit te delen aan de
consumptiemaatschappij. Ook nu mist deze kritiek niet. in Elke weke feest neemt hij, in een lekker lopend lied, de toeristenindustrie op de hak die alleen om het geld de mensen laat kennismaken met wat Zeeland zogenaamd te bieden heeft.
't is rommelmart, 't is braderie,
ploegwedstrijd of kantooi snie,
't is kermisse of 't is stgppeldag,
wees blie da j'ier komme mag
Ei j' je portemenee wê bie.
Vol deemoed is het lied over een oud vrouwtje:
't ouwe mensje wor noe onderd
Ze zit zô netjes anheklêêd
om allef êên mô z'op de foto
Ze zat om tien uren a hrêêd (...)
In het Landleven neemt hij de verbouwingsdrift van de mensen op de korrel. Verbouwen betekent weg met:
Kolen in 't kot en beer in d'n tuun
'n pomp' en 'n verk' achter 't uus
Wast' op den bleik en 'n heit' an d'n diek
En nie minder as zeventien huus 't is 'n kruus (...)
Een nummer wordt geheel verteld.Een komisch verhaaltje, met zijn kenmerkende, haast cynische, ondertoon is gewijd aan het bezoek van de koningin, een wuufj'e mie een oedje, aan Wilhelminadorp.
Leuk qua tekst en muziek is de vergelijking van de TGV en de Stoomtram Goes-Borsele, de SGB. Een tropische verrassing in woord en muziek is Schepijs.
Een artikel blijkt helaas te kort voor zestien recepten volgens Oma's recept. Ternslotte de vraag waar en hoe de CD gepresenteerd wordt. Je had het kunnen weten. "Nie dus. Ik è een ekel om die te over'andigen an ôôgwaerdigheidsbekleders die a d'n eigenlijk ok wè zelf kunne betaele."
Nieuw verschenen: Oma's recept, CD met 16 liedjes van Peter Dieleman m.m.v. diverse Zeeuwse muzikanten. De CD kost 35 gulden en is verkrijgbaar bij de betere platenzaken en de boekhandel.
