12 november 2005 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
Piet Brakman, troubadour
Mijn plan is om
geen plan te maken
Een beetje Zeeuw heeft ten minste één plaat van hem in de kast staan of hem een keer op het podium aan het werk gezien. En als dat al niet het geval is... Piet Brakman verscheen talloze keren in de krant en is met regelmaat op de Zeeuwse radio te horen.
Een nieuwe introductie is na ruim 25 jaar zingen en schrijven dus eigenlijk overbodig. Of toch niet? „Ik hoor steeds meer mensen zeggen dat het allemaal wel leuk is wat ik doe, maar ze vragen ze zich af wanneer ik eens iets meer kanten van mijzelf laat zien.
Ja, tuurlijk, wie weet nog niet dat hij een Groese papvreter is (Brakman is in Groede geboren), zijn hart heeft verpand aan West-Zeeuws-Vlaanderen en als geen ander het Zeeuwse gevoel kan samenvatten in pakkende songs? Bresjes 17, De ménsen zegg'n en Joane, gao je stoepe schuur'n bezorgden Brakman eeuwige Zeeuwse roem en kenmerkende refreintjes als Komt er maor in, a'j maor achterom komt, de deur is altied open, dus komt er maor in maken de artiest tot wie hij nu is: een troubadour die gezelligheid brengt, een man die voor warmte zorgt.
Maar Piet Brakman is meer. „Het zijn vooral die gezellige versjes die op de radio gedraaid worden, maar mijn liedjes die echt ergens over gaan hoor je niet zo vaak. Weet je, ik zing die bekende nummers nog altijd met veel plezier, maar ik weet zeker dat mijn publiek vooral voor die serieuze liedjes naar het theater komt. Het is ook mede daarom dat ik niet meer op feesten en braderieën zing. Dat levert misschien wel veel geld op, maar ik haal er geen voldoening meer uit. Een paar pinten pakken en hossen maar... En in het ergste geval: makkelijk scoren door een microfoon door het publiek te laten gaan. Nee, die wereld trekt mij niet meer. Dat neemt niet weg dat de mensen in eerste instantie zijn gevallen voor mijn dialectversjes. Die blijf ik dan ook zingen, maar ik zou ook best eens een puur gitaarconcert willen geven. Had ik twintig jaar geleden het roer op die manier omgegooid, dan was dat creatieve zelfmoord geweest. Maar nu zegt het publiek eerder: goh, ik wist niet dat je dat ook kon. Je zou dus kunnen concluderen dat ik die zijsprongen nu kan maken, omdat ik in al die jaren mijn naam heb gevestigd met dialectliedjes", zegt Brakman.
Ideëen
Het is ook om die reden dat Brakman nog niet aan stoppen denkt: hij bruist nog van de creativiteit, zit vol ideeën. Morgen presenteert hij in het Terneuzense Scheldetheater zijn nieuwe theaterprogramma Verhoogde Dijkbewaking. En ook zijn nieuwe cd Een zêê van tied ziet dan het levenslicht, hoewel het er even op leek dat dit album een doodgeboren kindje zou worden. Brakman zat in zijn studio, in gedachten verzonken over de juiste aanpak van een liedje, toen hij een kop koffie over zijn opnameapparatuur gooide. „Mijn vrouw en dochters waren op dat moment aan het winkelen in Antwerpen. Normaal had ik ze gebeld, maar nu heb ik eerst een uur als een kleine jongen zitten janken. Achteraf gezien vond ik het eigenlijk wel fijn om eens flink te huilen. Door die ene bak koffie kwam alles er uit. Ik heb in een paar maanden tijd mijn broer, mijn zwager en de vrouw van een goede vriend moeten begraven. Die gebeurtenissen hebben onbewust zeker impact gehad op mijn nieuwe programma. Maar het is ook' weer niet zo dat ik tijdens het schrijven denk: wat een prachtig onderwerp, dat wordt straks snotteren in de zaal. Nee, het moet er gewoon uit."
Vader
Die ene bak koffie deed Brakman weer eens beseffen hoe betrekkelijk het leven kan zijn, een gedachte die hem de laatste jaren steeds vaker bezighoudt. Het overlijden van zijn vijfjarige broer Willy, het heengaan van Brakmans naar Willy vernoemde zoontje op driejarige leeftijd, het speelt op de achtergrond nog elke dag een rol in zijn leven. Net zoals hij nog met grote regelmaat teruggrijpt naar de wijsheden van zijn vader, die in 1987 overleed. „Hoe verder ik kom, hoe meer ik hem mis. Ik heb zoveel van die man geleerd. Hij was Nederlands Hervormd, had zo zijn principes. Daar hield hij aan vast, maar hij stond wel open voor andere meningen. Een tijdje geleden werd dat nog eens bevestigd,
Piet Brakman
Woonplaats:
Breskens
Geboren:
7 maart 1945 in Groede
Kinderen:
twee dochters en schoonzonen
en drie kleinkinderen
Opleiding:
middelbare school,
beroepsmilitair, cursussen
sociologie, sociale psychologie
en muziektherapie
Werk:
muziekleraar (nog een paar
weken) en artiest
Verdere bijzonderheden:
gehuwd met Ineke,
hobby's: lezen, tekenen,
schilderen en reizen
toen ik van mijn moeder een paar briefwisselingen van mijn vader met 'de luitenant' kreeg. Die luitenant was Bram Polak, een jood die later een bekende Nederlander werd onder de naam Alexander Pola. Zij warenallebei dienstplichtig, maar zijn op een gegeven moment in Den Haag via een wc-raampje gevlucht. Ze zijn vervolgens allebei hun eigen weg gegaan, maar ze hielden wel contact. Die twee moeten in hun diensttijd verhitte discussies hebben gehad, zeker als je weet wat voor scherpe tong Pola had. Enfin, dat kwam er later bij Farce Majeur wel uit. In de oorlog voorzag mijn vader hem van voedselpakketten. Na die periode is een briefwisseling op gang gekomen, waarin Pola vroeg hoe hij ooit iets kon terugdoen om mijn vader te bedanken. Mijn vader wilde daar natuurlijk helemaal niet van weten, hij vond zijn hulp vanzelfsprekend. Nog een mooi voorbeeld: hij was bijna veertig jaar organist van de Lutherse Kerk in Groede, toen hij aanvoelde dat hij wel eens in aanmerking zou kunnen komen voor een lintje. Daarom is hij na 39 jaar gestopt, puur omdat hij vond dat er zoveel andere mensen het meer verdienden. Maar om op Pola terug te komen: ik denk dat het contact tussen die twee mede heeft gezorgd voor het feit dat mijn vader, ondanks zijn standvastigheid, zoveel begrip had voor andersdenkenden. Ik hoop nog eens wat meer over die periode uit te kunnen zoeken." Daar krijgt Brakman over een paar weken ongetwijfeld wat meer tijd voor. Binnenkort neemt hij als muziekleraar afscheid van de Terneuzense scholengemeenschap De Rede. Moeilijk? Ach, hij had het er naar zijn zin, maar er zijn zoveel meer dingen in zijn leven gekomen. Neem zijn kleinkinderen. En de zorg voor zijn moeder, die hij dagelijks met een bezoekje verblijdt. „Ik heb 43 jaar gewerkt, het is nu welletjes geweest. Wat nu? Mijn plan is om geen plan te maken. Ja, ik wil blijven optreden, al word ik steeds selectiever in locaties en tijdstippen. In de zomermaanden doe ik bijvoorbeeld niets, dan neem ik tijd voor mijn gezin. Ik zou ook nog wel eens een mooie reis willen maken, naar Afrika. Zo'n vergeten gebied, dat trekt mij aan. In mijn liedje Hippies in de naodaogen refereer ik er ook aan. 'Me bouwden bruggen over troubied water en iederêên kreeg evenvéé kans, Afrika, nêê jongens da's pas laoter, noe êêrst es Zêêland en ons Neeltje Jans. De hippies, ze zeggen: da's historie, mao me vechten nog even hard as toen, voor nieuwe idealen, potverdorie, Ajax-Feyenoord en ons pre-pensioen.' Met andere woorden, de wereldverbeteraars van vroeger zijn we nu niet meer. We houden ons nu met heel andere dingen bezig."
Geen massamens
Brakman maakt zich nog wel met regelmaat druk om prangende zaken in de maatschappij. Soms wat te druk. Het is mede daarom dat hij in vakantietijd samen met zijn vrouw Ineke de ultieme rustplek opzoekt. ,,Als wij een lang weekeind met de caravan weggaan, zoeken we naar campings die niemand weet te vinden. Ik ben geen massamens. Dat komt omdat ik dikwijls zo intensief bezig ben met zaken in de samenleving. Ik voel me heel snel betrokken, dat wordt me ook terecht wel eens verweten. Daardoor heb ik ook fouten gemaakt, maar ik heb vrijwel nergens spijt van. Omdat ik weet dat ik alles doe uit betrokkenheid. Ik heb van nature de drang om dingen op te lossen, maar op een gegeven moment moet je ook dingen los kunnen laten. Daarom probeer ik altijd het motto 'durf de dag te beginnen als een idealist, maar heb het lef om te eindigen als een realist' na te streven. Op vakantie valt al die drukte weg, dan is er tijd voor eigen dingen. Ik noem maar wat: samen de fietsroute bepalen. Dan wordt iets heel kleins opeens weer heel groot. Prachtig, toch?"
Politiek
Maar eenmaal thuis is hij weer de kritische nieuwsvolger, ook omdat hij in zijn shows niet vies is van een politieke conference. Neem zijn vorige show, waarin hij deed alsof hij politicus Geert Wilders ontving in Zeeuws-Vlaanderen. Wilders zocht een veilige plek, een plaats waar hij zich zonder bewaking kon bewegen. Brakman wist wel een stekkie: de Euregiotuinen in Oostburg, het proeftuinencomplex dat na amper een jaar alweer ter ziele was. Ook in zijn nieuwe programma baant Brakman zich weer een weg door de landelijke en regionale politiek. Zonder moeite overigens, stelt hij zelf. „Want het lijkt wel of de politici het er om doen. Telkens als ik een programma maak, gebeurt er wel weer iets spraakmakends. Het lijkt er haast op of ze mij bewust met hun fratsen matsen."
Daarnaast is zijn show logischerwijs weer doorspekt met Nederlandse, en vooral Zeeuwse liedjes. „Het zingen in dialect raakt ook weer steeds meer in. De Lamaketta's uit Terneuzen zijn daarvan een mooi voorbeeld. Geweldig wat die jongens doen, zij springen al dan niet bewust in op een behoefte. Eén van mijn grootste fans, de bekende Herman Wijffels (in IJzendijke geboren, voormalig voorzitter van de Sociaal-Economische Raad), heeft een gedachte over deze tendens, die ik volledig kan onderschrijven. Alles wordt steeds sneller en groter, dat geeft veel mensen een onveilig gevoel. Maar het gros heeft juist behoefte aan een eigen nestje, iets kleinschaligs, iets beschermds."
Brakman heeft wel meer fans in bekende Nederlander-land. Had-ie gebruik van kunnen maken. Was-ie misschien nu niet alleen een Zeeuwse beroemdheid geweest. Had gekund. „Ach ja, er hebben in de loop der jaren veel kruiwagens voor mij gestaan. Maar was ik er gevoelsmatig rijker van geworden als ik ze had gebruikt? Nee, ik denk het niet. En dus ben ik blij en trots dat ik het op deze manier heb gedaan."
Raymond de Frel
Verhoogde Dijkbewaking, Scheldetheater Terneuzen, zondag, 14.00 uur
