28 januari 2003 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
De zee, daor moe'j alt bang voor zijn
Tussen alle activiteiten die bedoeld zijn om de waters-noodramp van 1953 te herdenken, zijn er ook heel wat waarbij het dialect de voertaal zal zijn. Het zijn vooral de niet-officiële bijeenkomsten her en der in de provincie en er is, naast diverse Nederlandse uitgaven in boekvorm, ook een cd verschenen met liedjes over de watersnood in dialect. Genoeg om er bij stil te staan.
Op vrijdagavond 31 januari is er in 't Kerkje van Ellesdiek te Ellewoutsdijk een herdenkingsavond met een optreden van het Zeeuws Mannenkoor dat hiervoor een speciaal repertoire heeft samengesteld. Het koor treedt twee keer op ertussendoor vertellen Kees de Meester en Jopie Minnaard verhalen. Beiden komen oorspronkelijk uit Ellewoutsdijk en hebben inmiddels een reputatie opgebouwd met hun verhalen in dialect die deze avond het water en de Ramp tot onderwerp hebben. Jan Gunter zingt tenslotte een aantal liedjes met hetzelfde thema. Er zijn ook foto's te zien van Baarland, Oudelande en Ellewoutsdijk tijdens de Ramp, zoals die eerder te zien waren bij de presentatie van het boek van Frank Jansens over de Ramp in dat deel van Zuid-Beveland. De avond begint om 20.00 uur. Zaterdagmiddag 1 februari is er een vertelmiddag in het Dorpshuis in Biervliet over de watersnood. Aan het woord komen Geert Haak-Van der Sluis uit Biervliet die vertelt over haar ervaringen op Schouwen-Duiveland, Marie Louise Goossens-Verstraete, die vertelt over haar belevenissen in Hoofdplaat en Pau Constandse uit Biervliet die over zijn ervaringen in Zierikzee praat. Jaap Boekhout uit Breskens geeft achtergrondinformatie over de dijkenbouw toen en nu. De middag begint om 14.00 uur.
Op zondagmiddag 2 februari is er vanaf 14.30 uur in 't Kerkje van Ellesdiek te Ellewoutsdijk een toneelstuk te zien. Nu eens geen ellende en rampspoed. In het stuk 't Onderste uut de kanne gaat het over evacués ten tijde van de Ramp en is het vooral de humor die de boventoon voert. Het is een stuk van Jopie Minnaard en het wordt op de planken gebracht door de toneelgroep Ad Hoc uit Heinkenszand. Alles in onvervalst dialect uit de Zak van Zuid-Beveland. Anja Kopmels zingt in het voorprogramma haar mooiste liedjes en doet dat in het Noord-Bevelands dialect.
Ook in Zeeuws-Vlaanderen hebben de dialectbevorderaars niet stil gezeten. De Stichting School en dialect, in samenwerking met Ambras en de gemeente Hulst organiseren maar liefst vier avonden in kleine café's onderaan de zeedijk en situeren daarmee, zo schrijven ze, de ramp op de enige juiste plaats. Er is een gevarieerd programma met informatie, verhalen en muziek samengesteld. George Sponselee verzorgt een historisch verslag aan de hand van dia's. Ed Steijns, Sankie Koster en Julien Blommaert zullen verhalen vertellen. Piet Scheerders en Jos Neve sluiten daarbij aan met ballades over de zee in al zijn aspecten.
't Schipperskwartier speelt zich af op 4, 6, 11 en 13 februari in respectievelijk café In 't zicht der Schelde te Paal, in De Snis te Ossenisse, in 't Verdronken land in Emmahaven en in paviljoen De Perk te Perkpolder. Alle avonden beginnen om 19.30 uur. De entree bedraagt € 6,- en dat is inclusief een liedboek.
Piet Scheerders over dit project:
„In 't Schipperskwartier daor kommen de schippers bij makaor, nao 'n zwaore zeereis. Maor ôôk om zôômaor wa te praoten mee makaor. Over de meiskes, 't ôôg waoter, ulderen bôôt, de vangst. Ze drinken dan een pintjen en ze zingen saomen een lieken, een zeemanslieken. Mee n'n trekzak vanneigen. En âân ze wa treurig ôôren, en vooral addet ard waoit, komt de Ramp naor boven. Weet 't nog? Op Usnis, of bij Duvels'oek, daor zijn d'r acht verdronken. En dan ôôren ze ammel een beetjen weemoedig. De zee moe'j nooit onderschatten, daor moe'j alt bang voor zijn."
Jan Gunter heeft de ramp zelf niet meegemaakt, maar dat belet hem niet zich in te leven in het natuurgeweld en de gevolgen ervan. Hij schreef er een drietal liedjes over, zette ze op een cd en presenteert ze een dezer dagen. Omroep Zeeland liet er al verschillende keren wat van horen.
(....)
Geroep, geschreeuw, het waeter komt
Een machteloaze kreet
Menigeên die huivert
Terug dienkend an dat leed
Van zwartgerande ôgen
In een bleêk gezicht
Verscheurde gezinnen op de daeken
In 't scheem'rend ochtendlicht.
Een nooit vergete nacht
1 februari, 50 jaer gelee
De herinnering, de beelden
Veraol de beelden, je neem ze aoltied mee.
In een ander lied schenkt Gunter aandacht aan het verdronken dorp Valckenisse.
Het is zô nie gebleve, 't is aol verbie 'egae
De zeê ei 't terug'enome en 't durpje is vergae.
Zanger Jan van de Velde bezong al veel eerder de ramp. Op zijn cd Fiets staat een prachtig lied met als titel 'Voor de overlevenden' en het is opgedragen aan de overlevenden van de watersnoodramp in Nieuw-Vossemeer. Van de Velde komt oorspronkelijk van Sint Philipsland en min of meer is dat nog te horen.
(….)
De wrange pijn van het verliezen
Verkilt de ziel en elk gevoel.
Een kind, een moeder hier dood gebleven
Had God nog enig ander doel?
Twintig kruzen op een rij.
(…)
De wolken laag over de polder.
Ze vliegen in hun eigen taal.
Voor de overlevenden de stilte.
Wat eeuwig bluuft is hun verhaal.
Fuuftig krozen op een rij.
Engel Reinhoudt
Meer informatie over de activiteiten: 't Kerkje van Ellesdiek 0113-351317, 't Schipperskwartier 0114-315289 en over de cd van Jan Gunter: 0113--228564.