20 juni 2001 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
Ma nae 't klimmen moste ons ok wî nae benee
Vorige week werd in Zierikzee de bundel 'Strao in aore ver'aelen in Schouws dialect' gepresenteerd. Die bundel werd geschreven door Leni en Henk Blom. Het is een bont geheel geworden, waarin verhalen worden afgewisseld met liedteksten en zelfs een bijbelvertaling.
Het is goed dat de bundel er is gekomen. Al was het alleen maar vanwege het feit dat het alweer tijden geleden is dat er een publicatie in het Schouws verscheen ('Zierikzeese herinneringen' van W. P. L. Bakker uit 1995 zal de laatste geweest zijn). Wat dat betreft verdient ook de uitgever, boekhandel De Vries uit Zierikzee, een pluim. Je moet tenslotte maar durven: zo'n regiogebonden boek in de streektaal uitgeven voor een publiek van zo'n 33.000 eilanders. Een voorbeeld dat navolging verdient.
Natuurlijk wordt even stilgestaan bij de spelwijze van het Schouws zoals Leni en Henk Blom die hanteren. Wat opvalt is dat dat in het Nederlands gebeurt. Ook het colofon en de tekst op de achterzijde van de omslag zijn in het Nederlands. Blijkbaar vindt niet iedereen het even logisch van een uitgave in het Zeeuws ook een echte Zeeuwse uitgave te maken. Een uitgave in het Nederlands wordt toch ook niet voorzien van een Engelse colofon en flaptekst? Een gemiste kans om de streektaal als serieus communicatiemiddel te presenteren. Andere schrijvers en uitgevers grepen die kans in het verleden wel aan.
De spelling maakt op zich een hele degelijke en consequente indruk. Het is even wennen aan de grote hoeveelheid leestekens, de vele dubbele klinkers (gereeheld) het gebruik van de h voor de g en woorden als waarke, 'aalpe (helpen) en kaarke, maar lastig is anders.
Scherp
Veel belangrijker is natuurlijk de inhoud van 'trao in aore ver'aelen. En wat dat betreft blijkt de bundel een hele prettige mix van blijkbaar onontkoombare nostalgie en hedendaagse onderwerpen. Zowel het Schouwen van toen als het Schouwen van nu worden op aansprekende wijze belicht. Veel aandacht ook voor sociale omstandigheden, zowel in vroeger tijden op het eigen eiland ("Vroeher waere m'n arm in wier d'r op sondag nie'ewaarkt, noe bin ze aomè rieke in bin ze zaalfs op sondag nog nie vrie") als tegenwoordig in een land als Mexico ("aol die toeristen bin nie verkeerd vô een aarm land. Op Schouwen-Duveland è m'n daer ok ervaerienge mee in dat kâ je daer ok zie").
Veel van de langere verhalen duren misschien iets té lang. Er wordt uitvoerig stilgestaan bij onbelangrijke details. In een verhaal over een reis naar Spanje (een reis die wordt gepresenteerd als zou de gemiddelde Schouwenaar nooit van z'n eiland afkomen) valt bijvoorbeeld te lezen: "Dae bin gunter van die oahe baarhen wae ons over'êêne moste, de Pyreneeën. Dae zùi julder wè van' ôôrd è. Noe.... toe ons dae bovenop kwaeme, èlèlèl, toe was't zô meraekels mistig, dust vee zie dee ons dae nie (... ) Mâ nae't klimmen moste ons ok wi nae benee in toe wier't wi'elderder."
De kortere verhalen en vooral de liedteksten zijn het sterkst, Daar durven de schrijvers wat kritischer uit de hoek te komen en geven ze blijk van een scherpe blik op de Schouwse samenleving anno 2001. Uit een van die liedteksten, 'Tango van de rieke maansen', over een stel dat een grote geldprijs heeft gewonnen:
Ons wone prachtig tussen de struken
Je kan werentig de zwammen ruke.
Ik zaahe: 'Keetje, ik wil wi waarke,
'k Geloave 'k geve aole centen an de kaarke.
Ik è dust gister 's rond'ekeke
In zag 'n 'uusje op de Reke.
Me gae ver'uze as dit verkocht is.
Ik wete zeker dat 't dae vor ons genocht is".
Je zá behriepe, m'n è beslote,
Ons koape nôôit mî gewoon mâ loten.
Me vraehe éést noe: wat kû m'n winne,
Me zû d'r nie aoltied mî an behinne.
Mit kleine priezen mahhe ze komme,
In Pak mezéna, 'n pot mit blommen,
Mâ is 't'n ton of meer, zô van dat 'ééle sjieke,
Dan zaahe wulder: gae mâ dû,
me bin â rieke.
Ziezô.
Strao in aore ver'aelen is een bijzonder diverse bundel geworden. Mede dankzij de prettige vormgeving en het fraaie papier een prima boek om steeds weer uit de kast te pakken.
Marco Evenhuis
Leni en Henk Blom, Strao in aore ver'aelen in Schouws dialect, uitgegeven door Boekhandel De Vries, Zierikzee, verkrijgbaar bij de Schouwse boekhandels en de betere Zeeuwse boekhandels voor f 19,95.
