VPRO-gids, 8 0ktober 2005 |
De VPRO op het web |
De taal van Finkers, ‘T went
Cabaretier Herman Finkers houdt van taal. Waar hij kan breekt hij een lans voor de streektaal, in het bijzonder die van hemzelf, het Twents.
Herman Finkers:
Geen spatader veranderd
NEDERLAND 3, 20.00-22.00 UUR
NEE, er hoeft buiten zijn geboortestreek niet direct blinde paniek uit te breken. Het programma Geen spatader veranderd van Herman Finkers wordt door de Vara vanavond keurig in het Nederlands uitgezonden. Prima te verstaan, ook als je niet uit de contreien van Almelo en Enschede komt.
Maar het had ook makkelijk anders gekund. Want als Herman Finkers iets is (behalve een erg geestige snordrager), dan is het wel een ridder die ten strijde trekt voor het Twentse dialect. En daarbij is het feit dat er in de onlangs verschenen dvd-box Tot nu toe ook plaats is ingeruimd voor de volledig streektalige programma-bewerkingen Gen spatoader aans en Heanig an en rap wat (kalm aan en rap een beetje) nog maar een bescheiden wapenfeit.
Vooral dit jaar heeft hij het er maar druk mee.
In een hilarisch gastrolletje in de serie Baantjer speelde hij een weinig fijnbesnaarde Tukkerse aannemer. Fijne rol, vooral de onsterfelijke woorden waarin hij zich tot De Cocks assistent Vledder wendde: `Za'k ow 'n vledder in 'n nekken spi-jen, drietbuul.'
Chauvinistische harten gingen sneller kloppen in het oosten des lands, en in maart werd de tekst prompt opgenomen in een reeks door hem geproduceerde tv-spotjes voor het Van Heuse Instituut in het kader van de campagne `Twents, doar is niks mis met. Actrice Johanna ter Steege, kamerlid Annie Schreijers én natuurlijk Finkers zelf draafden op om de blijde boodschap te verkondigen: ouders, voedt uw kinderen vooral op met de streektaal! Daar wordt z'n taalgevoel alleen maar beter van! Twents is machtig mooi! Twents moet blijven!
En dan meldde het Algemeen Dagblad afgelopen mei ook nog dat de cabaretier als `creatief adviseur' en eindredacteur volop betrokken is bij Van jonge leu en oale groond, een heuse Overijsselse regiosoap over het wel en wee rond een boerderij, geregisseerd door `Markelör' Johan Nijenhuis.
Dertig afleveringen worden er opgenomen voor RTV Oost, en Finkers gaat ergens onderweg ook nog een klein rolletje spelen.
Enfin, als hij in 2003 de Twentse Taalprijs niet al had ontvangen, dan zou hij 'm nu wel hebben gekregen. En terecht. Want Finkers heeft in zijn loopbaan al heel wat behartigenswaardige dingen gezegd over zijn linguïstische trots. In zijn laatste programma, Kalm aan en rap een beetje bijvoorbeeld over het verschil met het zangerige Limburgs: `Nee, je kunt van het Twents zeggen wat je wilt, maar niet dat het zangerig klinkt: "Wo'j 'n lilt an de bek hebben?" Dat is ook mooi, maar niet omdat het zangerig klinkt. Dat is mooi omdat het nuchter klinkt. En dat heeft het Limburgs weer niet, een Limburger klinkt nooit nuchter. Maar het Limburgs heeft weer iets anders: het klinkt hevig erotisch. Almeloos klinkt niet erotisch. Hoewel: ik heb gelezen dat meisjes met een Twentse tongval het meest geliefd zijn bij de o6-lijnen. Omdat ze alles inslikken.'
