32, Jaargang 8, nummer 4, december 2011 |
Brabants op het web |
Cor Swanenberg
Marie van de Middelhaai
alias Marja Kivits
Op haar website stelt Marie van de Middelhaai zich voor als volgt: “Ik woon in de oudste boerderij van Vlijmen, zo een meej een rieten dak en schuifvensters, een klompenhok, een stal meej plee, een aachterhuis meej sopkittel, een geutje meej pomp en kelder en enen herd meej een bedstee en een schouw meej een kachel d'r in. Ik geef regelmatig concertjes van eigesgemaokte luisterliedjes in oud-Brabantse sfeer in Brabants dialect, eiges (eenvoudig) begeleid op gitaor. Ik geef rondleidingen deur m'n boerderijke in Brabants dialect. Op verzoek kom ik ok bij oew thuis of in een zaoltje zingen.”
Reden genoeg om meer te weten van deze markante jonge vrouw die eigenlijk van beroep wijkverpleegster is en daarna alternatieve geneeskunde studeerde.
Ze werd als Marja Kivits geboren in Vlijmen (1962), woonde tijdens haar studie op de verpleegstersflat in Eindhoven, verhuisde met haar vriend Frenk naar Tilburg en later naar Middelharnis. Ze had al twee zoontjes toen ze hoorde dat de oude boerderij van Rien de Groot, de vroegere buurman, verkocht zou worden. Ze moest het pand zien voor het afgebroken zou worden. Eigenlijk ging ze erheen om afscheid nemen. Ze vond het zo'n schitterend huis met allemaal scheve hoeken en gaten. Doodzonde dat er iets aan zou veranderen. Ze kon haar liefde voor de boerderij niet verhullen. Zo'n mooi huiske, kon ze het maar kopen...
Haar budget was verre van toereikend. Toch zei Rien de Groot: "Kijkt eens wat de bank voor jullie kan doen." De hypotheek bleef ver onder de vraagprijs; nauwelijks de helft van wat de verkoper in gedachte had. Rien vond toch dat Marja en haar vriend het moesten kunnen kopen. Hij splitste een deel van de bijbehorende grond af en sloot een deal met het vroegere buurmeisje dat nog bloempjes geplukt had voor zijn overleden moeder Kee. Met veel enthousiasme en werklust trokken de nieuwe bewoners in het pand. In de bedstee werd dochter Mariken geboren. In 1998 gingen ze scheiden.
In 2003, het jaar van de boerderij, vroeg Heemkundekring `Onsenoort' of Marja het pand wilde laten zien op de open dag. Dat greep ze met beide handen aan. Ze deed de rondleiding en de liedjes in dialect, omdat het voor haar gevoel paste bij de omgeving. Zij stak zich in de oude boerendracht van rond de eeuwwisseling, van de negentiende naar de twintigste eeuw wel te verstaan. Haar authentieke kortgevelboerderij is een heel bijzonder pand... Achterom is het kermis, daar kom je dus binnen, in het klompenhok met tuingereedschap. Dan volgt het achterhuis met de sopketel, linksaf ga je naar de stal, de deel en het schoor voor de hooiopslag. Rechtsaf zie je de geut, het kostgangerskamerke, het enige vertrek met een deur met sleutelgat. Aan de andere kant de prachtige herd met schouw en bedstee en vervolgens het kamerke dat nu keuken is. Moeder Kee kookte nog op de geut op een bromoliestel. In de moeshof voor het huis staat krul (boerenkool), witte kool, sla en andijvie, prei, kroten en bonen. Voor de juin en de pastinaak was ze dit jaar te laat begonnen.
Op het schaopeweike lopen schaapkes, kiepen en haon en “onze kósj”, het varken. Natuurlijk groeien er ook volop kruiden rond het huis: munt, sint-janskruid, brandnetel en stinkende gouwe. “Ik ben ok 'n bietje 'n heks," bekent Marja. Ze maakt zelf wondreinigende zalf met reuzel of vaseline, goudsbloemen en brandnetels of driekleurige viooltjes.
Ze fietst veel, want ze heeft geen auto. Op de fiets krijgt ze de meeste inspiratie voor haar liedjes. Wat muziek betreft, is Marja grotendeels autodidact. Ze kreeg blokfluitles bij de nonnen en ze mocht bij de harmonie toen ze negen was. Ze wilde dwarsfluit of hobo of klarinet, maar dat was allemaal 'op'. Trompet was het enige dat nog beschikbaar was. Dat werd het dus. De gitaar kreeg ze later van vader toen haar verkering uit was en het spelen heeft ze zichzelf geleerd. Ze is gezegend met een mooie heldere stem.
Toen ze hoorde dat de gemeente plannen had om op de plek van haar huis nieuwbouw te gaan plegen, schreef ze uit protest het boekske De boerderij aan de Nassaudwarsstraat te Vlijmen en haar geschiedenis. De plannen zijn van de baan; voorlopig toch.
In de vijf jaar op de boerderij heeft ze vijf thema's voor haar kamerconcertjes uitgewerkt. Die thema's waren onder meer: hil 't jaor, feesten door het jaar, op en rond de boerderij, aauwverwets, de levensloop van krib tot kaas en alle daogen. Daarnaast heeft ze ook nog een eigen kerstprogramma. AI die activiteiten leverden ca. zeventig eigen liedjes op. In haar liedjes zit vaak een didactisch element. Tijdens haar optreden in oude boerendracht, zegt ze dat ze 150 jaar oud is, omdat de boerderij in zijn huidige staat van ca. 1890 is.
Wij mochten getuige zijn van de uitvoering van een van haar nieuwste liedjes Alle daogen. Het is een tekenend autobiografisch liedje van haar nieuwe programma.
Meer informatie: www.everyone.com/middelhaai
* Op 28 augustus 2011, de Nationale Dag van het Levend Erfgoed, verkozen de lezers van het Brabants Dagblad, het Eindhovens Dagblad en BN/De Stem het huis van Marja Kivits aan de Vlijmense Nassaudwarsstraat tot mooiste boerderij van Brabant.
