19 december 1998 |
Vrij Nederland op het web |
Jack Poels
Jack Poels, leadzanger, tekstschrijver en componist van de Peelse popgroep Rowwen Hèze (standplaats: het dorpje America). De in het Limburgs dialect zingende groep trekt al zeven jaar met veel succes langs feesttenten en festivals. Naast het zingen in dialect zijn zowel de gekozen onderwerpen in de teksten (over personen, het landschap en de gebeurtenissen rond het dorpje America) als de muziek (invloed van de Duitse en Oost- Europese polka's en walsen, de accordeon, de blaaskapellen) terug te voeren tot de eigen omgeving. Rowwen Hèze kreeg diverse onderscheidingen in de vorm van gouden platina platen, de Zilveren Harp en de Gouden Notekraker. In december 1997 gaf de groep voor het eerst een aantal succesvolle theatervoorstellingen onder de titel 'Rowwen Hèze giet vremd'. Dit smaakte naar meer, met als resultaat het programma 'Van America helemaal naar Amerika' waarmee ze in december, januari en februari de Nederlandse theaters aandoen. Het ideale avondje Rowwen Hèze stond de band en regisseur Leon Giesen helder voor de geest: de diepere, gevoelige kant van de groep - wel aanwezig op de cd's - meer aan bod laten komen. In plaats van in een moordend tempo en met veel volume voor een uitzinnige massa, nu meer de nadruk op de ballads, voornamelijk akoestisch uitgevoerd. Dit alles ondersteund door anekdoten en filmbeelden, tot stand gekomen door respectievelijk spelcoach Theu Boermans en filmregisseur Leon Giesen. Het spelen in feesttenten beheersen we heel aardig, maar daar gaan de gevoelige liedjes verloren in het feestgedruis. Nu, in het theater, kunnen we een beter evenwicht hanteren tussen de ballads en de feestnummers Het gebruik van akoestische instrumenten past beter bij de liedjes, klinkt mooier, warmer. We voelden ons lange tijd niet goed genoeg als muzikant om in het theater te staan. Het vergt een heel andere benadering, is heel kwetsbaar. Alles valt op, elk snaartje en elk woordje, dat durfden we nog niet aan. De titel van het programma duidt op de reis die de groep in het voorjaar 1998 met de NPS naar Texas maakte, op zoek naar de bron van de Tex-Mex-muziek waar Rowwen Hèze zich zo verwant mee voelt. In Texas bezochten zij door Duitse immigranten gestichte plaatsjes als New Braunfells, Gruene en Luckenbach, waar ze optraden in een van de meest legendarische 'dance halls' van de regio. Ze waren te jast bij de grootmeesters van de Mexicaanse accordeon, de broers Flaco en Santiago Jimencz. De indrukken van die reis vinden hun néerslag in 'Van America helemaal naar Amerika'. Tex-Mex-muziek is de muzieksoort die ontstaan is op het grensgebied van Texas en Mexico. Het is een mengelmoes van allerlei muziekstijlen als country, polka's en walsen. Toen wij jaren geleden als bandje begonnen, luisterden wij in ons dorp veel naar die muziek, kochten alle platen. Het leek veel op onze Limburgse hoempa's, dezelfde maatverdeling. Het is eigenlijk een hoempa maar dan in een exotische vorm. Ik viel toentertijd vooral op de accordeon, omdat het een instrument is waarop je zowel vrolijke muziek als prachtige, ontroerende dingen kunt spelen. En het was de herkenning van muziek die van de andere kant van de oceaan komt maar toch heel dichtbij klinkt. Het was alsof Flaco Jïmenez hier in het dorp woonde en op zondagmorgen met zijn accordeon in de kroeg speelde. De muzieksoort is vanuit Europa door immigranten meegenomen naar Amerika en van daar in een melancholieke vorm weer teruggebracht naar Europa. Voor al mijn teksten geldt dat ik de behoefte voel om ze een bepaalde lading mee te geven, dat het geen bralnummertje wordt met een tekst die gliidt als een surfplank. Maar waar voor mij én voor het publiek iets in te beleven is. Zelfs die feestliedjes probeer ik zo'n draai te geven dat ze over iets anders gaan dan je op het eerste gehoor zou verwachten. Voor de tussenliggende anekdoten heeft Theu me bijgestaan. Je kunt ze leuk opschrijven maar leuk brengen is een ander verhaal. Dat is heel iets anders dan in een feesttent wat dingen roepen die je invallen. Theu legde me uit hoe je een draai aan een zin geeft, met een boogje vertellen, dat soort dingen. Hij gaf me iets om me in de tekst op te concentreren, waardoor ik niet bezig was met de spreekangst die ik nog van de spreekbeurten op de lagere school heb overgehouden. Leon Giesen vond die tusssenliggende anekdoten een noodzakelijke handreiking naar het publiek. Er wordt niks uitgelegd, meer een sfeer aangeduid. Iets uitleggen hebben we nooit nodig gevonden, anders zing je niet in een dialect. Wat ik tijdens de reis door Texas vooral ontdekte en eigenlijk van tevoren al wist: reizen is niets voor mij. Pas als er ergens weer een 'road house' opdook, begon ik me weer een beetje op m'n gemak te voelen. Zo'n tent die je hier ook hebt, waar je hamburgers met knapperige frietjes kunt bestellen en ijskoud bier uit de fles krijgt. Een beetje zoals ik op vakantie ga, zo snel mogelijk op zoek naar een kroeg waar ik me thuis voel. Ik ben een echte avonturier, hahaha. Dat vond ik wel weer geweldig, dat ik in zo'n ver land gewoon weer hetzelfde aantref. Ik ben dan wel weer het type dat bij thuiskomst heel stoer zegt: 'Dat had ik voor geen goud willen missen!' Ik heb natuurlijk heel veel indrukken opgedaan die weer tot nieuwe liedjes hebben geleid, dat wel. Maar dat weggaan, rondtrekken en thuiskomen, dat hoeft allemaal niet voor mij. Als er al een verbindend thema in het programma zit dan is het wel dat alles gewoon in je hoofd gebeurt. Je reist bijvoorbeeld in je hoofd. Daar heb ik ook een liedje over geschreven. 'Als ik mijn ogen sluit zie ik elke dag iets meer, de wereld is groot in mijn dorp aan de rivier.' Mij vallen die verbindende dingen als eerste op. Ik zoek verwantschappen, aanknopingspunten. Waarschijnlijk ben ik daar ook naar op zoek om het reizen nog een beetje aangenaam te maken. In Texas zit.je tussen de cowboys en hier zit je tussen de loonwerkers, maar het komt allemaal op hetzelfde neer de mensen maken het dorp of het land vooralsnog geen reden om uit mijn dorp weg te gaan. Iemand zei ooit eens: 'Ik kan wel uit het dorp weggan, maar het het dorp gaat nooit uit mij weg.' En zo is het maar net. Ik schrijf wel over de inwoners van dit dorp, de ruzies, de gebroken liefdes en de mensen die doodgaan, maar wat mensen is iets heel universeels. Het zijn allemaal thema's die ik, als ik 's avonds tv kijk, in een groter verband weer terugzie. Als er één ding is waar mijn liedjes vaak over gaan, dan is dat de liefde. Maar daar ben ik ook niet de enige in, we hebben het allemaal over het zelfde. Een journalist zei ooit over een optreden: 'Jonglerend met sentimenten, zonder kopje onder te gaan in kitsch.' Dat vond ik een mooi compliment. Dat hij, terwijl ik toch bijna anderhalf uur in een dialect sta te zingen eruit haalde. Ik doe er niet mijn best voor om het geen kitsch te laten zijn, maar ik probeer woorden en situaties te vermijden waar ik voormezelf een kitscherig gevoel bij krijg. Ik probeer mijn teksten altijd een tegenkleur te geven. Het is niet wat het is. Zo kijk ik tegen de dingen aan en zo schrijf ik er ook over. Als ik overdreven vrolijke mensen zie, dan zie ik daar ook de achterkant van. Toen we begonnen en liedjes als 'Bestel maar' en 'Kronenberg, speelden al die snelle Tex-Mex waar mensen op tekeer gingen, kregen we al snel het etiketje feestband opgeplakt, maar die extra laag zat er altijd in bij Rowwen Hèze. Ik heb lang genoeg in bandjes gezeten om te weten dat er ook niks kan gebeuren in een zaal. Dus toen de mensen reageerden op onze muziek was ik daar heel erg blij mee. Ik vond en vind het geweldig dat je een zaal zo in beweging kunt zetten.
Van Rowwen Hèzes reis door Texas maakte Leon Giesen voor de NPS een documentaire die op 28 dec a.s. in 'Het uur van de wolf zal worden uitgezonden. Inf. tournee: 030-2802330.
