11 april 2008 |
De Trompetter op het web |
“Een toneelstuk is als een schilderij, een
reflectie van het karakter van de kunstenaar”
Grevenbicht - Door Olga Steen
Jos Prop is een echt theaterbeest. Het maken van theater, het kijken naar theater, het schrijven over theater; alles vindt hij even geweldig. Hij was jarenlang directeur van de Limburgse Federatie Amateurtoneel, maar toen hij met pensioen ging, was dat voor hem geen enkele reden om het rustiger aan te doen. Hij kan het simpelweg niet. “Ze zeggen wel eens: ‘eens verslaafd aan de alcohol, altijd alcoholist’. Nu, zo werkt het bij mij met het toneel. Ik kom er niet van af en nee, ik wil er ook niet van af.”
Wie met enige oplettendheid een van de twee regionale kranten leest, komt de naam Jos Prop regelmatig tegen. Hij is de kritische recensent die de theaterstukken beoordeelt die in de Limburgse theaters spelen. “Zo’n twee of drie avonden in de week vind je mij wel terug in een theater. Niet alleen in Limburg, ook vaak buiten de provincie, omdat ik de stukken vaak al beoordeel net voordat ze in onze provincie gaan spelen. Ik hoop daarmee een goede graadmeter te zijn.” Prop neemt zijn taak als recensent hoog op. “Het is meer dan het schrijven van een beoordeling. Je moet ook zelf nauwlettend bijhouden wat er gebeurt in Nederland en Vlaanderen. Als je geen idee ervan hebt hoe het landschap in elkaar zit, heb je geen ijkpunt. Kun je het niveau van het stuk dat je moet recenseren nergens aan staven.”
Leer theaterkijken
Jos Prop maakt als regisseur zelf al theater sinds zijn geboorte, zou je geneigd zijn te zeggen. Hij kent het klappen van de zweep. Die ervaring stelt hij ook graag ten dienste van de kijker. Toneelkijken is namelijk niet altijd vanzelfsprekend en eenvoudig. Wie vol verwachting voor het eerst naar een ‘wat zwaarder’ toneelstuk gaat kijken, komt soms anderhalf uur later teleurgesteld de zaal uit, omdat hij of zij er niets van begrepen heeft. Terwijl andere bezoekers lyrisch zijn! Hoe is dat mogelijk? Jos Prop vergelijkt het met kunstkennen. “Je kunt naar een abstract schilderij staan kijken dat zakken vol geld waard is en er helemaal niets van snappen. Pas als iemand je wijst op de manier van schilderen, de details en de onderliggende gedachte, ga je het begrijpen en misschien wel waarderen. Zo kan het ook zijn met een theaterstuk. Ik geef cursussen ‘kijken naar toneel’ voor wie er de vinger niet achter krijgt. Als lesmateriaal heb ik tien professionele regisseurs die mij boeien twee uur lang geïnterviewd. Ze vertellen over de manier waarop ze een stuk benaderen, hoe ze spelers kiezen, hoe ze repeteren enzovoorts. Van de twintig uur film, hebben we drie dvd’s samengesteld. Dat was geen sinecure, dat kan ik je wel vertellen. Maar het biedt de cursist een kijkje achter de schermen en in het hoofd van de regisseur. Het is heel leuk om te zien hoe een beroepsgezelschap aan een stuk werkt. Alle tien de regisseurs zijn anders bezig en toch streven ze hetzelfde na: een mooi theaterstuk op de planken brengen. Een stuk dat dus eigenlijk voortkomt uit het karakter van de regisseur, zo is het eigenlijk. Net als dat schilderij, dat een vertolking is van wat de schilder bezighoudt.”
In het verlengde van deze cursus, ligt de inleiding op voorstellingen die de inwoner van Grevenbicht regelmatig verzorgt. “Dan zet ik de toeschouwer ook een beetje op het juiste spoor. Ik vertel wat over de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, over het thema en de bedoelingen van de regisseur.”
Prop in zijn SAS
Jos Prop heeft ook een eigen toneelstichting, de Stichting Amateurtoneel Swentibold. Eigenlijk is het zijn manier om op theatergebied alles te doen wat hij leuk vindt. Zo is er een theater- en zanggroep van twintig man, onder leiding van dirigent Rob Hodzelmans. Nee, géén zangkoor. “We moeten het echt hebben van onze expressie. We staan niet zomaar een lied te zingen, het is een complete voorstelling. We hebben momenteel twee programma’s met dialectliederen. Een gaat over de mijnen, een thema dat onlosmakelijk verbonden is met ons Limburg. Het ander gaat over het leven in al zijn facetten, vanaf de geboorte tot de dood en alles wat er tussenin zit.”
Heel bijzonder is de nieuwe theatervoorstelling die Jos Prop heeft geregisseerd: Rosalie Niemand. Een anderhalf uur durende monoloog die op aanvraag gewoon in de huiskamer gespeeld wordt door actrice Titia Brasse en muzikaal begeleid door Wiebe de Vries. De regisseur vertelt waar het over gaat: “Het is het waargebeurde verhaal van een vrouw die toen ze vijf jaar oud was in een gesticht voor achterlijke kinderen werd gestopt. Ze was ongewenst en daarmee lastig en tegendraads. Op haar twaalfde moest ze naar een psychiatrische inrichting voor volwassenen waar haar leven onder het strenge regime van de nonnen een aaneenschakeling werd van vernederingen, psychische martelingen, angst en heel veel verdriet. Haar bestaan is een halve eeuw ontkend. Ze mocht er niet zijn. ‘Niemand’ zijn. Dit verhaal is opgetekend in een boek en als toneelstuk bewerkt door Jan de Vuyst. Het is zo’n verhaal dat altijd op mijn bureau lag, op het ‘wensstapeltje’, het stapeltje van ‘wat ik ooit nog wil doen’. Nu is het dus de tijd om dit te doen. Heel bijzonder is dat we het stuk gespeeld hebben in Stein, waar die mevrouw Rosalie Niemand (het is een pseudoniem, red.) bij was. Na afloop hebben we onthuld wie dat was en toen kwam het publiek los natuurlijk. Er volgden uren van vraag en wedervraag. En deze mevrouw vond het heerlijk om te kunnen vertellen, ze heeft immers vijftig jaar lang moeten zwijgen. Vijftig jaar heeft ze niet mogen bestaan. En dan word je als het ware opnieuw geboren in deze wereld. Dan ben je dankbaar voor de warmte en aandacht van mensen. Ze genoot van de voorstelling en de aandacht van de aanwezigen. Het was een heel indrukwekkend moment.”
Wie de voorstelling van Rosalie Niemand graag wil zien en/of boeken of interesse heeft in de andere activiteiten van Jos Prop en SAS kan hem bellen: 4857853. Mailen is een andere optie: jos.prop@hetnet.nl.
