TIJDSCHRIFT
VOOR FOLK EN
WERELDMUZIEK
nummer 91, februari / maart 2004 |
NEWfolkSOUNDS op het web |
HARRY BORDON
We moeten het oude materiaal koesteren
Tekst: Joop van den Bremen
Zo'n vijftig jaar geleden hoorde je regelmatig Limburgse zangers via de Hilversumse zenders. Frits Rademacher trad daarbij op de voorgrond. Rademacher is ondertussen met zingen gestopt maar zijn Loeënde klokken en 't Huikske kregen nationale bekendheid. Mede dankzij Arbeidsvitaminen werd ook het alternatieve Limburgs volkslied, Wie sjoeën ós Limburg is, erg bekend. Vrijwel iedere Limburger kan het meezingen. Velen denken dat het een topper van Rademacher is. Weinigen weten dat het van Harry Bordon is; de streektaalzanger die door allerlei omstandigheden nooit echt aan de bak kwam. Onterecht vond de Stichting Luisterrijk Limburg en gaf een cd van de miskende zanger uit. Een goede zet. Want tegen veler verwachting in, werd de uitgave een succes.
Harry Bordon wordt op 14 september 1921 in Venlo geboren. Acht jaar later overlijdt zijn moeder. Vader Bordon kan de zorg voor het gezin (vier kinderen) niet aan en Harry wordt ondergebracht bij familie van zijn moeder in Maastricht. Nadat zijn vader hertrouwt, wordt de familie herenigd in Venlo. Harry heeft nog steeds moeite met het verlies van zijn moeder en ligt regelmatig met zijn stiefmoeder overhoop.
Na "twaalf ambachten en dertien ongelukken" komt Harry als achttienjarige als knecht in een bakkerij in Geleen terecht. Hij werkt daar tot na de Tweede Wereldoorlog. Al in deze periode ontpopt Bordon zich al als stand-up-comedien-avant-la-lettre die op tafels klimt om zijn sketches en moppen het publiek in te slingeren. Hij richt een eigen revuegezelschap op en blijkt zeer creatief in het schrijven van teksten. Volgens sommigen schudt hij die zonder meer uit zijn mouw.
Bordon treedt toe tot het Zuid-Nederlandse Ontspanningsgezelschap, de revue van Emile Feyten, die in Limburg volle zalen trekt. In 1949 ontstaat Wie sjoeën ós Limburg is; volgens overleving tijdens een nachtmis in Munstergeleen geschreven. Op de plaat gezet bereikt het lied de rest van Nederland. Niet alleen bij de met Limburg verbonden KRO klinkt het uit de luidsprekers. Ook bij AVRO's Arbeidsvitaminen passeert het lied regelmatig.
Begin jaren vijftig trekt Harry Bordon naar Amsterdam. Die eerste periode in de hoofdstad is niet zijn meest succesvolle. Hij treedt enige keren op in het cabaret Alcazar op het Thorbeckeplein maar komt er moeilijk aan de bak. Bordon trouwt met de Amsterdamse chansonnière Conny Renoir die hij nog kent uit de revue bij Emile Feyten. Conny heeft uit haar eerste relatie een dochter. Deze Jenneke Klarenbeek wordt later bekend als Jenny Arean.
Harry Bordon blijkt aan epilepsie te lijden en is depressief. Een keer nadat zijn auto is opengebroken, onderneemt hij een poging tot zelfdoding. Nadat hij is hersteld trekt hij weer richting Limburg om in Weert aan te kloppen bij Johnny Hoes. Bordon biedt hem zijn liedjes aan. Op het Telstarlabel verschijnen in 1966 Es de miene gaon verdwiene en Mien moder d'r henj. Vooral in het laatste lied waarin hij de handen van zijn moeder beschrijft, blijkt duidelijk dat Harry's moeder grote indruk op hem heeft gemaakt. Haar overlijden blijft voor hem een trauma.
De laatste jaren van zijn leven werkt Harry Bordon bij het Nederlands Blindenwezen in Amsterdam. In de jaren zeventig worden zijn epilepsieaanvallen heftiger. Daarnaast krijgt hij hartklachten. Op 3 november 1980 overlijdt Bordon aan een hartaanval en laat - voorzover bekend - 16 gezongen liedjes op geluidsdrager na. Zijn teksten op papier zijn helaas niet bewaard gebleven. Waarschijnlijk zijn die bij de eerder genoemde autokraak verdwenen.
In september 2003 gaf de Stichting Luisterrijk Limburg een cd uit met de zestien tracks van de zanger Harry Bordon. Rond de uitgave vonden allerlei activiteiten plaats. Zo zond de regionale Limburgse TV-zender L1 een Bordon-special uit. De opnames vonden plaats op het Vrijthof in Maastricht. Bekende Limburgse artiesten zoals Frans Pollux, Ivo Rosbeek, Emile Szarcovicz en Averegs verleenden medewerking. In de Limbo Top 10 staat het lied 't Kapelke al maanden hoog genoteerd. Tijd om eens te 'kallen' met Henk Hover, een druk baasje. Want behalve voorzitter van de Stichting Luisterrijk Limburg is hij programmamaker bij L1. Eerder bracht hij al een klankbeeld over Harry Bordon. 'Daarbij bleek dat de opnamen vroeger zo goed van kwaliteit waren. Het waren opnames met twee microfoons. De latere producties blijken veel minder. We moeten het oude materiaal koesteren'.
Naast Hover bleek ook André Bloemen, dè verzamelaar van Limburgstalige muziek, een belangrijke rol te spelen. Hover: 'Bloemen heeft een grote collectie Harry Bordon en dat wilde hij wel op cd uitbrengen'. De tijden voor cd-uitgaves zijn moeilijk. Platenmaatschappijen bleken niet geïnteresseerd. 'Dus hebben we het zelf maar gedaan met een aantal sponsors. Daarmee was de zaak financieel afgedekt.' Zo werd met hulp van o.a. het VSB-fonds en de Provincie Limburg een eerste persing van 500 exemplaren uitgebracht. Marlstone, vooral bekend in het Limburgse streektaalcircuit, verzorgde de distributie. 'En als je zoiets doet, dan ga je nadenken over zo'n project. Als de cd het goed doet dan komt er geld binnen. Dus moet je ook bedenken wat je daarmee doet. We verkopen veel meer dan we hadden verwacht. Dus staat er alweer een nieuw project op stapel. Wat het is, dat zeggen we nog niet. Maar het wordt zeker geen Frits Rademacher of Jo Erens. Want dat is er al, op cd.' Hover heeft ook een brugfunctie: ' L1 is de exclusieve partner van de Stichting Luisterrijk Limburg die het beschikbare materiaal mag uitgeven. Daarover hebben we duidelijke afspraken gemaakt. We kunnen grasduinen in de archieven. Er is ontzettend veel historisch materiaal beschikbaar; ook op 78 toeren platen.' Bij de Regionale Omroep Zuid (en voorloper van L1) blijkt materiaal vanaf 1948 aanwezig. Een vrijwel onuitputtelijke bron voor liefhebbers van de Limburgse muziek. En ook de rest van Nederland gaat er weer van horen!
Lezen:
"BUUN" Jaarboek voor Venlo en Blerick met een bijdrage van Henk Hover
Surfen:
www.luisterrijklimburg.nl
Luisteren:
Harry Bordon: 't Kapelke en alle andere liedjes (Marlstone CDL 2321)
