26 juni 2001 |
De Limburger op het web |
Bestel mar op de Festwies
Schuttersfeesten hebben hun eigen muziek. Niet dat je er andere muziek hoort dan op andere Limburgse feesten. Integendeel zelfs. Maar de setting is anders. De omgeving en de sfeer waarin die liedjes gedraaid of gespeeld worden en natuurlijk het publiek. De Limburgse muziekrubriek Limburgia ging op onderzoek uit.
door Wiel Beijer
De thuisvraag. Het gaat van laaaa-lalalala-la-la-la-laaaa-lala-laaa-laaa-lalalaaaa-lahalalala. Je kunt er losjes op marcheren, maar je kunt er even goed op drinken en tegelijk hossen. En er gaat géén Ouden Limburger voorbij of je hoort 'm wel tien of twintig keer voorbij schieten: de Festwiespolka.
Schuttersmuziek als genre bestaat niet, maar op elk schuttersfeest dreunt feestmuziek in de biertent en ver daarbuiten. Schuttersmuziek is feestmuziek die je ook op andere Limburgse feesten hoort. Ach bestel mar, bestel mar, bestel mar, ge wet dat ik 't neet kan laote klinkt het even goed uit duizend kelen in de biertent van het OLS als in de feesttent van de honderdjarige fanfare St.-Caecilia. Het verschil zit hem in het publiek. Schutters zijn toch anders. Van poepie nerveus en heel erg gespannen tot compleet ontladen en hartstikke uitgelaten. Schutters beginnen hun dag bij wijze van spreken met kalmeringsmiddelen en eidigen hem met een sloot bier.
Als er één lied op de hele wereld is dat de titel sjöttefeesmeziek met recht mag dragen, dan is het wel de Festwiespolka; een lied met een verhaal. Dat begon in 1972 in de studio van platenmaatschappij Telstar in Weert. Daar nam Limburgs beste blaaskapel van dat moment, Die Riesteländer Musikanten uit Margraten, een lp vol polka's op. Deze langspeelplaat opende met de Festwiespolka, een vrij onbekende Boheemse polka van middelmatig niveau, die uiteindelijk in Limburg de Hymne van de sjötte zou worden. Schuld daaraan was Lei Meisen, presentator van het populaire radioprogramma Het Ei van St. Joost. Meisen maakte van de Festwiespolka van de Riesteländer aangevuld met wat loeënde klokken de herkenningsmelodie van zijn volkscultuur-programma. De populariteit van het lied groeide daarna snel. De polka werd ook de tune van de ellenlange live radio-uitzendingen die Omroep Limburg jaarlijks maakte tijdens het OLS. Het leed was geschied: een lied was herboren.
Bert Adams uit Hunsel is een kenner. Hij speelt al een kwart eeuw tuba in blaaskapel Die Original Maaskapelle, waarvan hij ook muzikaal leider is. „De Festwiespolka werd rond 1950 gecomponeerd door de Boheemse componist Josef Poncar. De originele titel is Chodounska. In Tsjechië was - en is - het een gewoon muziekstuk.
Echt niets bijzonders. Totdat wij Limburgers het ontdekten, met Die Riesteländer voorop. Die kapel stak er in Limburg echt bovenuit. Zij brachten de Festwies in een arrangement van Borovacka, dat een toon hoger ligt dan het origineel. In Limburg heeft Hardy Mertens een nieuw arrangement voor de Limburger Muzikanten gemaakt. Vrij lastig, maar onze kapel lukt het goed dat te spelen", vertelt de tubaspeler.
„Lei Meisen maakte van een lied van niks een waar Limburgs volkslied. Tsjechische orkesten die hier optreden zijn vaak verbaasd dat het Limburgse publiek dit flutstuk vraagt. Maar als ze het inzetten en zien hoe de zaal er op reageert, dan weten ze waarom. Het mooie van de Festwies is dat je er als luisteraar - en ook als muzikant - niet heel erg bij hoeft na te denken. Je hoort het lied en het blijft hangen. Iedere joekskapel speelt het tegenwoordig. Maar zoals Die Riesteländer het speelden, of zoals het klinkt in het arrangement van Hardy Mertens uit Kerkrade, zit er echt muziek in en kan het je raken. We hebben onze versie op een cassette staan en die hoor je ook in de Festwies van de Kammeräödjes uit Venlo. Die hebben er een Limburgse tekst bij gemaakt, compleet met echte schoten uit een schuttersbuks."
In feite is hiermee het hele verhaal van de schuttersfeestmuziek verteld. Toch was er ook al vóór de Festwiespolka een echt Limburgs schutterslied. Dat was De beste sjöt van troubadour Joep Rademacher uit Schinveld. Een evergreen. „Zijn tekst konden wij echter niet gebruiken als herkenningsmelodie", vertelt Lei Meisen. „In het lied van Joep ligt de sjöt in de göt mit de hauve sjliterie. Rademacher benadrukte de zuipkant van het schuttersfeest, terwijl wij tijdens onze radio-uitzendingen vooral de nadruk wilden leggen op sport, spel en spanning."
Maar een kraker als Herzilein dan? We herinneren ons als de dag van gisteren dat het hele OLS in Schaesberg zong: Herzilein, du musst nicht traurig sein. Ich weiss, du bist nicht gern allein. Und Schuld war doch nur der Wein... Deze schlager van de Wildecker Holzbuben klonk die julizondag ieder moment op de Limburgse radio en in de feesttent zongen duizend kelen mee. „Maar dat werd geen blijvertje als de Festwies Polka". weet Lei Meisen. „In de schutterijen zitten tegenwoordig veel jongeren. Die willen geen Herzilein meer, maar de liedjes van Rowwen Hèze, de Jansse Bagge Bend en de Schintaler horen." Dus horen we ook dit jaar vooral Bestel mar, Proemevlaai en Limburgse Meid? Henk Adams kent er nog wel een paar die er bij jonge én oude schutters als pap ingaan. „Geneet van 't leëve van Sjef Diederen, De Nach van Beppie Kraft, Roed zien de roeze van Taai Taai, Sjeng oan de geng van Frans Theunis doen het altijd goed en natuurlijk actuele hits als Hey Baby..."
Maar zelfs het bij vooral de oudere Tirol-gangers geliefde Kufsteiner Lied of Slavko Avsenik's Autobahn kunnen de muzikanten ook tegenwoordig nog gerust inzetten in die dampende, stampende OLS-biertent. „Of de Morgenpolka, hier beter bekend als Kiek ins in mien oage. Die doet het ook steeds goed." Henk Adams kan het weten, want met zijn Original Maaskapelle gaat hij dit jaar zijn vijfde OLS-feest platspelen. Wij geven de blaaskapel nog een lied-tip mee: Limburg allein, de Jo Erens-evergreen in het vlotte arrangement dat de Limburger Muzikanten hanteren in de versie van Beppie Kraft. Daar gaan die sjötte op, zeker weten... Limburg, Limburg allein, dao geit niks baove, zo is t'r maar ein...
Om met Lei Meisen te eindigen: Geer weit wat uch te doon sjteit...