Tijdschrift voor folk en volksmuziek |
Nr. 33, november 1980 |
HERMAN BONTHUIS
AIN PRONKJEWAIL
TELSTAR SPECIAAL
TSP 16967 TL
De laatste paar jaar is er in diverse regio's een toenemende belangstelling te konstateren voor liedjes in dialekt (minder denigrerend: in de streektaal).
Platenmaatschappijtjes als Telstar en Ivory Tower e.d. zijn daar snel op ingespeeld. Wat het noorden van het land betreft: recentelijk verschenen er verscheidene LP's met titels als 'De mooiste liedjes in het Gronings/Drents' etc. Het betreft hier vooral liedwerk in het bruilofts- en levensliedidioom. Veel van dit soort Noordelijk smartlap-repertoire is elke zaterdagmorgen te horen op Radio Noord. Daarnaast nog heel wat Groningse teksten op bekende Amerikaanse country-melodieën (bv. van Henk Wijngaard: 'Wij zijn de stoere jongens uit het noorden' op de wijs van 'Okie from Muskogie' van Merle Haggard). Het is overigens erg jammer dat Radio Noord zo weinig aandacht besteed aan meer traditioneel Gronings repertoire. Maar misschien is er nog hoop voor de toekomst. Sinds kort worden er bv. wel platen gedraaid van OstFriese groepen en solisten (vanwege de taalverwantschap tussen het Gronings en het plat-Duits hiervandaan, erg interessant.) Dat wijst wèl al op enige verruimomg van het tot voor kort sterk beperkte blikveld. Het levenslied-genre is overigens erg veel te beluisteren op de noordelijke illegale zenders. Voor het Groningse smartlapwerk dus veel promotie, zowel via de officiële als de onofficiële omroepen. In dit genre ligt ook de hiervoor liggende plaat van ene Herman Bonthuis. Hij wordt begeleid door het stereotiepe stemmingsorkest de Specials.
Van de twaalf liedjes in het Gronings zijn er drie authentiek te noemen. Dit zijn namelijk teksten van de bekende veenkoloniale dichter Geert Teis. De plaat opent zelfs met het door hem geschreven 'Gronnens Laid' (dus: 'Van Lauwerszee tot Dollard tou' etc, Vandaar de plaattitel). De andere twee teksten zijn 'O zing mie dat laid' (Op de wijs van Sarie Mareis!) en 'Knoalster Lorelei' dat Geert Teis schreef als de veenkoloniale versie van het bekende gedicht van Heinrich Heine (staat ook op de uit de handel genomen plaat van Imca Marina van rond 1965). De melodie van dit laatste is nogal wat veranderd c.q. vervlakt. Veel liedjes zijn van de hand van ene J. Legger. Voor de arrangementen tekende Bert Tinge uit Zevenhuizen. Deze was tevens verantwoordelijk voor de produktie en de eindmixage. Dit soort solo-projekten komt wel meer voor in deze sferen.
Sommige van deze levensliedjes zijn meer algemeen: een loflied op 'Moeke' en het slaapliedje 'Sloap maar mien kindje'. Maar elders druipt er, zoals te verwachten, het chauvinisme van af 'Mien Grunniger Laand', Oans Grunninger
Toal' etc. Kortom Groningen is natuurlijk het mooiste plekje op aarde, en al klinkt het Groninger dialekt wat grof en boers, het blijft de mooiste taal die er is. Zoals altijd bij Telstar-levenslied-platen, ontbreekt elke vorm van achtergrondinformatie. Deze plaat zal vooral bij het wat oudere Groninger publiek best aftrek vinden. Puur vanuit de volksmuziek gekeken is hij
slechts marginaal interessant. Nu maar hopen dat meer jongelieden in het Groninger land wat aan de gang gaan met ook traditioneel Gronings liedwerk. Dat is niet alleen gewenst, het wordt ook hoog tijd. Vanwege de vele volksmuziekgroepen kan een regionale omroep Brabant bv niet meer om hen heen. Dat het in Groningen eenzelfde kant uit mag gaan.
