Tijdschrift voor folk en volksmuziek |
Nr. 28, maart 1980 |
TÖRF
KOVVIE KLOAR
UNIVERSE DLS-37
Toch nog eerder dan wie dan ook kon verwachten ligt nu dan de eerste langspeler met 'Grunneger Volksmeziek' van een revival-groep op tafel. Het Groningse trio Törf (niet te verwarren met Voorheen Turf uit Utrecht) bestaat in deze samenstelling pas sinds eind 1978. Maar oudgedienden Henk scholten (zang) en Eddie de Jonge (gitaar, mandoline, bouzouki, zang) stammen uit oudere jaargangen van Törf, dat in het prille begin zelfs Groningse rock & roll heeft gespeeld.
De nieuwe kracht is 'import' uit Stellingwerf; Sietske Bloemhoff (dwarsfluit, akkordeon, zang). Zij is een oude bekende, vooral in de Friese folkscene. Enkele jaren terug maakte zij met haar broer Henk de LP 'Singeliers' met eigen teksten in het Stellingwerfs. Overigens is van dit duo dit jaar een nieuwe te verwachten. In Törf is Sietske een goede instrumentale kracht. Zij tekende ook voor de meeste arrangementen.
De langspeler van Törf bevat 12 nummers: 11 liederen, 1 instrumentaal. Er wordt gezongen in de Groningse streektaal (dialekt, als je wilt). Ongeveer de helft van het materiaal is afkomstig uit P. Groen's Oude en Nieuwe Groninger Liederen (meer bekend als Grunneger Zangbouk, nl. 2e druk, bewerkt door K. ter Laan, 1958). Vier van de liederen zijn traditioneel, met als meest bekende Twai Keunigskinder. Nu dus een Groninger tekst. Echter niet met de melodie uit Groen, maar met dezelfde als op de tweede LP van Rum (1974). Henk Scholte, die zelf liederen optekent in vooral de Kanaalstreek, zegt deze melodie ook eens in Groningen te hebben aangetroffen. Maar het is zeker niet de gebruikelijke 'noordelijke melodie'. Nu van Törf een eerlijke en onvervalste uitvoering van het Westerwolds Spinlaid. Vergelijk deze eens met de verbasterde versie van Get Paraat op hun tweede plaat. De Limburgers hun zeer vrije versie, met eigen melodie, heet dan 'D'r Pieleman'. Deze goedkope bewerking haalt het niet bij het traditionele lied. De titel van de debuut-LP van Törf is ontleend aan een overbekend niemandal-laidje (afkomstig uit de binnenvaartschipperswereld): 'Moetje is de kovvie kloar, snikke komt van stad'. De laatste traditioneel Haide bollen is een minder bekend ambachtslied: vijf ambachtslui passeren de revue, en dit keer kiest het meisje voor het schippertje. Haandjes kold is een mooi Gronings wiegeliedje, dat Tjaard de Haan ooit met sukses had aangevuld met vijf extra koepletten. Törf bewijst op deze LP verantwoord overweg te kunnen met (ook onbekender) Gronings materiaal. Henk heeft een goede stem, de zang ligt prettig in het gehoor. Met slechts twee instrumentalisten is het moeilijk een vol geluid te krijgen. Toch heeft men de LP zonder indubben opgenomen, omdat men daar principiële bezwaren tegen scheen te hebben. Geen studiotruuks dus of muzikale akrobatiek. Wel een funktionele begeleiding door Sietske's volklinkende akkordeon of sfeervolle dwarsfluit, en Eddie's heldere en stuwende snarenwerk.
Eddie komponeerde ook het instrumentale De Wieke waarin twee oude Groninger melodietje; zijn verwerkt.
De overige zes liederen zijn teksten van de Groninger dichters Geert Teis en Jan Boer. Bij sommige hiervan is de muziek in Groen te vinden. Bij de anderen maakte Törf zelf de melodieën. Bij de teksten past meestal een zware, gedragen melodie. We zitten op kant twee dan ook vooral in de mineursferen. Maar bij dit soort lange teksten is het dan moeilijk de spanning erin te houden. Omdat er op de plaat nogal veel lange ballades staan, zou misschien meer afwisseling door korte danswijzen (eventueel met Groninger tekstjes, zie Groen) en instrumentalen, welkom zijn geweest. Hoewel een luchtige melodie als van het mooie Zeewiefkes (van Jan Boer) ook lekker breekt. Bij Zo Gaait 't ja Voak lijkt Jan Boer zich te hebben laten inspireren door de ballade van de twee koningskinderen (zie tekst eerste kouplet). Het is een van de mooiste nummers op de plaat.
Afrondend: een pioniersplaat van het trio Törf. Tot nu toe de enige Groningse volksmuziekgroep (uit de revival dan) die zich heeft geworpen op streekmateriaal en in dialekt zingt. Geen muzikaal-techniese hoogstandjes, wel een sfeervolle plaat die met name in het Groninger land een gewillig oor zal vinden. De liedteksten zijn op de klaphoes afgedrukt. Summiere achtergrondinformatie, geen bronvermeldingen. Voor op de hoes mooie oude fotootjes van veenarbeiders uit de veenkolonieën (waar Eddie en Henk vandaan komen). Een streek waar meer turf werd gestoken, dan Törf ooit op kan scheppen.
