naar Paul MuntingTOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUPUR
39e JOARGANG - NUMMER 4
december 2021Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Paul Munting
Zeventien jaar geleden kwam de vorige cd uit van de PGB-adviseur en gitaarleraar uit Engelbert. Waarom duurde dat zo lang? “Dat heb ik mie ook wel ains ofvroagd. t Was zo’n drokke tied. Ik bin voader worden van een zeun op mien vattegste en loater van n dochter. Ik was drok mit n nije boan bie de stadswachten. Dat was n haile drukke boan. Op n gegeven moment heb ik n nij hoes kocht en dat vuil allemoal soamen. k Was ook nog fanatiek mit voetbal, mien twijde grode pazzie. Ik heb zulf voetbaald en gef ook trainingen. Dat vin k ook leuk. Din krigst n beetje bewegen. Dus ik heb in dij joaren nait veul aan muziek doan. Of en tou n beetje optreden, mor echt mit nummers bezeg dat kwam der nait van. Zo is dat n beetje kommen.”
Paul Munting (1964, Rodeschool) woonde tot zijn drieentwintigste in zijn geboorteplaats. ”Der waren twij schoulen en ik bin noar de openboare west. Doarnoa bin ik noar de MAVO goan in Oethoezen, op fiets elke dag.” Thuis was de voertaal Gronings en dat is het nog steeds. “Mien moeke leeft nog. Dij is negentachteg. Mien bruiers, aine woont in Zoetermeer. As wie bie mekoar binnen, din is t allemoal in t plat. As de aanhang der bie is din is t n beetje schoakelen. Proat ik mit mien bruier din proat ik Grunnegs en proat ik mit zien vraauw din is t in t Nederlands. Dat is aaltied n beetje n spraokverwarring.”
Verder praat hij weinig Gronings meer. “Dat is wel jammer. Elk en ain onder de viefendatteg proat Nederlands. Ik denk dat mor n poar percent frequent Grunnegs proat. De jeugd tussen de zeuven en dattien, dij jeugd, dij sprekt gain woord Grunnegs. Bie Radio Noord, dij interviewers en commentatoren dij schoakelen hail voak over op t Nederlands. Henk Scholte is natuurlek n fenomeen. Dij hold de eer nog n beetje hoog. Twij deuntjes dat is mien favoriete programma. Dij radiostem is ook mooi. Mor dat hai sums van dij roare Grunneger woorden gebruukt…, mor ik vin t wel mooi.&rdquo
“Ik heb MEAO en HEAO in Stad doan. Dou ik oeteindelek aan t waark ging, bin ik richting Veendam vertrokken. Doar heb ik drij joar bie n bank waarkt. Mor dat is hailemoal niks veur mie. Doar kwijnde ik n beetje weg. Ik von dat leven nait echt geweldeg. Doarnoa kreeg ik waark als intercedent bie n oetzendbureau. Doar heb ik n haile mooie tied had. Vrouger hast ook nog n socioal oetzendbureau in Stad. Om mìnsen wat verder van de arbeidsmaarkt toch weer aan t waark te kriegen. Dat was echt super. Ik heb doar twaalf joar waarkt. Mor loater wör dat overnomen deur n commercieel bedrief. Langzoamerhand wör dat ook minder leuk. Doarnoa bin ik nog vief joar laang leidinggevende west van de stadswachten in de pervinzie Grunnen. Dat was hartstikke leuk. Veur de plietsie as informoatiebron was dat belangriek. Mor goud, aigenlek bin ik ontsloagen en heb ik twij joar thoes zeten. Ik docht: wat nou? Toun bin ik veur miezulf begonnen.”
“Ain dag in de week geef ik gitaarles. Dat dou k mainstied op woensdag. Ik perbeer t op ain dag te doun en din heb ik veural smiddags en saovends leerlingen. Op dinsdag bin ik aaltied bie twij blinde mìnsen. Dij man is hail blind en dij vraauw zugt nog n poar perzent mor ze wonen nog zelfstandeg. Ik dou alles wat der gebeuren mot behaalve schoonmoaken. Mit administroatie help ik hom en ook mit kluzzen. ik repareer dingen, maai gras en zo. Dat dou ‘k ain dag in de week. Verder bin ik PGB-begelaider veur andere mìnsen, ongeveer twij doag in de week. Toen n beetje opknappen en van alles. Veur de rest bin ik huisman en dou ik allerlei kluzzen in mien paradijsje in Engelbert.”
“As mìnsen drij, vaaier joar gitaarles hebben en ze binnen echt talenteerd. Din mot ik echt zeggen: ‘Nou most conservatorium doun goan.’ k Heb redeleke technische kennis en ik heb zulf laang gitaarles had, mor ik bin nait conservatorium schoold. Dou ik achttien was, docht ik: gitaar dat is toch n hail mooi instrument. Ik heb hail fanatiek in Oethoezen bie de muziekschoul les nomen. Dat heb ik drij en haalf joar doan. Gewoon klassiek gitaar.”
“Gewoon slaggitaar dat is wel wat ik dou. Ik heb hier allerlei klassieke bouken had. Kinder perbeer ik n beetje les te geven in wat ik mist heb. Dat was toch wel hail klassiek, veul melodieën speulen. Toun ik n joar of ainentwinteg was, ontdekte ik een mooi Amerikoans bouk mit folksongs. Ik kwam der achter: mit de drij akkoorden dij ik ken, kin ik ontzettend veel liedjes mitspeulen. Dat is wat ik zulm ontdekte en toun was t hek van de dam. Ik ging allerlij liedjes oetperberen en speulen. Veural Amerikoanse, Ierse en Schotse folk mit drij en vaaier akkoorden. Dou kon ik in cafeetjes speulen en dat von ik t allerleukste.”
“In dat bouk ston bieveurbeeld Woody Guthrie. Dat waren mooie teksten. Ik bin n tekstenman. Ik vin de inhold belangriek in n liedje. t Was in t begun nogal Woody Guthrie en Bob Dylan en ook de Dubliners. Loater ben ik veural vol west van Shane McGowan van The Pogues oet Ierland. Doar bin ik in t Grunnegs teksten op goan moaken. Ik heb n café besproken en dat sloug hail aarg aan. Op dit moment bin ik groot fan van Daniël Lohues. Dij vin ik geweldig. Dat is een Nederlandse grootheid. Dat is ongeleufelek. Hai het n cd moakt dij hait D. Dij draai ik hail veul. Dat verveelt nooit.”
In 2004 verscheen zijn cd, Vlaigende dagdreum, die hij maakte samen met de Fiddlesticks. “Ik speulde in Mij mit The Shallow Lads, Dat was end joaren tachteg. n vocoal bandje mit n poar jongens oet Mij en Roschoul. Joaren laang achter mekoar gingen wie in n kefeetje speulen. Op n gegeven moment haar ik wat Grunneger teksten op Ierse liedjes en Pogues-liedjes. Der was in dij tied n programma mit De Stamtoavel, van tien tot twaalf op zotterdagmörn op Radio Noord. Doar was ook aaltied live meziek. Doar hebben we n moal of drij optreden en Grunneger liedjes zongen.”
“Jan de Boer, ain van de speulers van The Shallow Lads, organiseerde voak festivalletjes in Mij. Hai het dou de Fiddlesticks vroagd. Dij zaten in n café te speulen in Stad. ‘Willen joe wel op n festival in Mij speulen?’ Ik zag heur speulen op dat festivalletje en zo heb ik ze kennen leerd. Jan Hein Klok was de percussionist en zanger en dij zee: ‘Zollen wie n ceedeetje opnemen?’ ‘Ja, hartstikke leuk.’ Zai haren ook nog nooit n cd opnomen. Toun hebben wie onder de noam Fiddlesticks de Vlaigende dagdruim in Stad opnomen.”
Naast Paul Munting speelden daarin onder meer Michel Hendricks (gitaar) en Edu Grin (mandoline) mee. Maarten van der Helm speelde als gast op de contrabas. “Hai was n kennis van ain van de muzikanten. Wie hebben Maarten vroagd of hai mit wol doun en dat wol hai wel. Hai speulde in Skik en dat was net n beetje oflopen.”
Nu, na zeventien jaar, verscheen een tweede cd. “Ik haar vaaier nummers in t Grunnegs en docht: dat liekt mie wel leuk, n epeetje moaken. Dus ik heb Michel Hendricks vroagd. Want dij is toch n beetje t muzikoale brein van de Fiddlesticks. Wie gingen n oavend zitten en hebben nummers draaid. Hai kwam mit n grode kladblok aan, n soort tekstbouk mit aalmoal Grunneger nummers. Hai is n Drent mor begon dij Grunneger nummers te zingen. Ik sloug staail achterover en zee: ‘Woarom hest doe nait veul eerder nummers moakt?’ Wie binnen lezen goan, kieken woar t over gait. Ik heb ook nog nummers moakt. Op n gegeven moment haren wie genog nummers veur n volwaardige cd.”
“Mien vraauw het de hoes moakt. Dij is heul mooi worden. k Bin hail trots op t product. Dit is n hail andere cd. Ik mag der zulf groag noar luusteren. t Is n luusterschief. Der stoan wel muzikoale nummers op mor t is echt n tekst-cd, Gewoon rustig zitten. Loat t over joe hin kommen en pak t tekstboukje der bie.”
De begeleidende Speulers zijn een soort reünieband. Paul Munting, Michel Hendricks, Maarten van der Helm en Edu Grin waren er al bij op de vorige cd. Ypie Grin (de vrouw van Edu), Jan Diertens (hammondorgel) en Timo Kelder (de drummer van Normaal) spelen nu als gasten mee. Munting vindt dat hij deze keer bewust wat ingetogener zingt. Sommige liedjes zijn zelfs meer gesproken dan gezongen.
Er komen bekende en minder bekende Groninger dichters en tekstschrijvers op de schijf voorbij. “Ik bin gain dichter. Op dij cd’s stoan wel teksten van miezulf mor ik dicht nait. Ik heb zulf gain dichtbundel. Mor met noame Jan Boer, de dichter van Röttum, vin ik n goie dichter. Zo òf en tou, om de zoveul moand pak ik n boukje van hom en lees ik in alle rust dij gedichten. k Heb verschillende boukjes van hom en n biografie over hom. Hai schrift hail mooi. Ook wel mit n beetje melancholisch gemoud. Hou t vrouger was veur de ruilverkaveling. Dat komt hail mooi in dij gedichten noar veuren.”
Het eerste nummer op de cd is Stoa nô toch ais stil. “Dat is wel grappeg. Dat is van Koos Cleveringa. Ik heb aal dij mìnsen van de teksten opzucht en vroagd: ‘Kin ik jullie gedichten gebruken veur op de cd. Nou, Koos von dat geweldeg. Dij het ook nog n pries kregen.” Het filosofisch getint liedje zette Michel Hendricks op een rustige melodie. Munting maakt zich een beetje zorgen over de huidige, razendsnelle maatschappij. “Ik bin der zulf bie, mor ik perbeer mie der soms wel aan te onttrekken. Ik heb tot aan mien vieftegste enorm hectisch waark had. Ook leuk, mor dat vragt heul veul van joe. Ik heb nou n aander leven. Doar heb ik bewust veur kozen. Je motten op n gegeven moment kaizen. Want as je zeggen: ‘Ik wil hail veul geld verdainen’ din mot je voak hail haard waarken. As je mit ietsje minder tevreden binnen, din kin je t voak ook op n hail ander menier wel regelen en dat heb ik bewust doan. Aal dij burn-outs: Stoa nò toch ais stil.”
Luk dörpke, is een getoonzet gedicht van Jan Boer. Munting heeft er iets aan veranderd. “De purist zol zeggen: ‘Dat dust nait’. Zo’n gedicht is òf. Mor toal leeft ook en ik von t mooi om der nog wat aan toe te voegen, wat meer bie mie paast. t Gait over Röttum en dat ligt zo mooi mit zo’n stainen poadje. Din goa je onderlangs dij wierde. Ik zai dat gewoon veur mie as ik dij zin lees. Din heb ik doar n idee van hou dat der oetzucht. Din denk ik: vrouger was ik vlaskoopman. Want doar het vrouger ook vlas stoan. Doar kin ik wel wat moois mit. Zo is dat n beetje goan. Gewoon creativiteit. Dat mot je gewoon pakken.”
Wijster wicht is een tekst op het lied Galway girl van Steve Earl. “Ik ontdekte t nummer eerst in Ierland en op YouTube was t toun ook net. n Joar of twaalf leden. Dat vin ik zo fantastisch. k Heb dat filmpje wel vief keer achter mekoar bekeken. Hou hai der stait op dat podium en hou dij band speulde. Zo wil ik ook nog n keer op t podium stoan. Dat is n beetje mien dreum. t Mot een beetje allitereren, dus Wijster wicht. Ik von t wel mooi.”
t Zingend haart van Grunnen is weer een gedicht van Jan Boer. Hier paste Munting de tekst eveneens aan. “Ik von t mooi om ook n keer n eerbetoon aan hom te brengen. Willem de Mérode, de Grunneger dichter het ooit over hom zegd dat hai t zingend haart van Grunnen is. k Von t wel mooi om zien gedicht te combineren mit dij woorden, om dat bekender te moaken. Want wel het het nou nog over Jan Boer? As doe vroagst: ‘Jan Boer, dichter, woar komt dij vandoan?” Negenennegenteg perzent van de Grunnegers dij t nait wait.”
Michel Hendricks en Edu Grin roeren zich in het lied met muzikale intermezzo’s. “Dat is ook n beetje t handelsmaark op dizze cd. Michel is n begenoadigde gitarist, veul meer as ik bin en Edu natuurlijk ook. As Henk Scholte hom draait nuimt dij hom aaltied ‘het fenomeen’. Dij soamenwaarking en veural dij solo’s, echt dij vin ik fantastisch.”
Hymne van t Hogelaand is een vlot uptempolied. “Dat is van Jan de Boer woar ik mitspeuld heb in The Shallow Lads. Dij tekst is n hail olle tekst van hom. Dij zongen wie al aargens in de joaren tachteg. Ik von dij terug en docht: doar mot ik n keer mit aan de gang. Doar is wat aander meziek bie moakt, n refreintje en n hail andere melodie. Toun haren we n nummertje der bie. En t hait natuurlek nait veur niks hymne. t Is n ode aan t Hogelaand.”
Twijdonker is een lied op een tekst van Jelte Dijksta. ”Dij is soms melancholisch, mor dij het van dij hail daipzinnege teksten dij echt goud lezen. Dat vin k hail mooi.” Dat hij uit een andere streek komt is voor Munting geen probleem. “Zien liedjes zing ik gewoon in t aigen dialect, Dat is toch wel t Hogelandsters. Ik bin nou nait dij echte purist dij zegt: ‘Ik mot t natuurlek zingen zoas dij man dat bedould het.’ Dit komt oet t Westerketier. Doar zit wel n beetje Frais in. Ik vind dit n hail mooi rustmoment. Komst in ain keer in n hail aander sfeercombinoatie terecht.” Michel Hendricks componeerde de bijbehorende mysterieuze muziek. “Dij toch weer n beetje anders is. En din dij noot dij ik mot zingen, dat is nait hailemoal goud wat ik zing, n beetje vaals. Mor goud, t is toch wel hail biezunder hou hai dat in ain keer bedenkt om dat net weer eem anders te moaken.”
Alberta van Dijk schreef de tekst van het titellied Kom bie mie. “Dat is n vraauw oet Pekel, Alberta van Dijk-Imminga. Dij is achter in de zeuventeg. k Heb heur gedicht van internet. Ik bin bie heur west en heb heur n cd brocht. Dat von ze geweldeg. Dat is n dichter dij hailemoal nait bekend is.”
In het laatste couplet kijkt de zanger terug. “ik perbeer zoveul meugelek bie de dag te leven en nait teveul terug te kieken of veuroet. Want regelmoateg heur ik Daniël Lohues weer zingen: ‘Niks is meer weerd as vandaage’. Dat perbeer ik in mien achterheufd te holden. Ik bin inmiddels toch al zeuvenenviefteg. Dus joe hebben al hail wat mitmoakt in joen leven en ik hoop nog hail veul veur de boeg.” Toch kijkt ook hij wel eens terug. “Oflopen vekaansie zaten wie aalmoal aan dij mooie vekaansies te denken dij wie soamen had hebben. Dij vlaigen hail Europa deur. Dat kin mit zien vaairen en nou zatten wie in Normandië n poar week leden. Mien zeun dij wordt volgende moand zeuventien. Dus din denkst: nou misschain nog ain keer en din is t gebeurd. Zo denk ik natuurlek ook wel terug aan wat west is.”
Michels riedel is een instrumentaaltje tussen de liedjes door. “Michel kwam op n gegeven moment mit n akkoordenschema. Hai speulde de melodie der bie en ik de akkoorden. Ik zee: ‘Goh, hartstikke leuk man. Dat kinnen wie wel as instrumental der bie zetten’. Toun is hai der verder mit goan en het hai dat op allerlei menieren verfraaid. t Binnen natuurlek ontzettend veul noten, mor naargens is t gehoast. Dit heurt gewoon lekker relaxed. Hest aaltied wel van dij notenpoepers dij ontzettend veul noten speulen. Din denk ik hol nou mor op want bie dit tempo redden wie t hailemoal nait.”
Ook Klinkdicht is een tekst van Jelte Dijkstra met een filosofische terugblik. “Doar kwam Michel ook mit. Hai het dij gedichten opzucht. t Is n hail mooi gedicht.” Ook hier weer een mooie muzikale versiering van de gitarist. “Aan t ènne n beetje, mor dat is wel grappeg. Wie zatten t nummer te oefenen. t Is toch redelek rechtou rechtaan, n melodie en n refreintje. Op n gegeven moment ging ain en ik denk dat t Maarten was op zien bas versnellen en Edu en Michel der achteraan en dat din dij muzikanten soamenvaallen. Dat is n magisch moment. In ain keer gingen ze lös. Loater hebben we t nog n beetje bewaarkt en verder oetwaarkt. Mor t is toun al veur negenteg percent ontstoan.”
Het afsluitende nummer Aartjenat is een stinkend verhaal van ene Tammo de Wilde. “Dat gedicht het Michel van internet plukt. Ik heb noar hom zucht, ik heb t gebruukt mor ik heb gain formele goudkeuren. k Wait nait woar het zuch ofspeult of woar hai vandoan komt. Van mien moeke mocht t er nait op: ‘Dat dust nait.’ Doarom heb ik hom hailemoal op t loatst zet. Din kin mien moeke hom gewoon oetzetten. t Is n minder uitbundige cd en ik docht: t mot der wel n beetje uitbundeg oet.”
De Speulers mit Paul Munting, Kom bie mie
(bestellen via: paulmunting1@gmail.com, € 10,-, excl. € 3,- verzendkosten.)
naar Paul Munting