naar Wia BuzeTOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
38e JOARGANG - NUMMER 3
september 2020Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Wia Buze
Na de pensionering van Jur Eckhardt ging de zangeres uit Termunten in zee met een nieuwe producer: Mark Pepping. Dat klinkt door in alle nummers op haar nieuwe cd. “Dat is ook logisch natuurlek. t Binnen twij hail verschillende mìnsen. Twij haile verschillende generoaties. Jur is zeuventeg plus en Mark is nog datteg min. Dus doar zit aigenlek nog n generoatie tussen. Ik bin zo’n beetje de generoatie dij doar tussen zit, qua leeftied.”
Sinds haar vorige cd, Thoes! uit 2016, is er meer veranderd. Wia Buze (1970) is vijfenzestig kilo afgevallen door een gastric bybass. “k Bin der hartstikke bliede mit. k Heb ter gain spiet van had. Mor t blift n strijd om t ter òf te holden. k Druig aaltied mit mie mit wat veur n aander hail belangriek was. Noamelek dat ik dik was. Veur n aander is dat belangriek om der wat van te motten zeggen of doar wat van te vinden te mouten. Dat is gelukkeg nou nait meer. As ik binnen kom, komt nou gewoon Wia binnen. Anders was t aaltied zo: Der kwam eerst n dikke vraauw binnen en din kwam Wia binnen. t Eerste wat ze zagen was dat der n dikke vraauw was. En den wast: ‘Verrek, dat is Wia’. Ik heur nou bie t grootste gros, ideoal.”
Ze staat veel steviger in haar schoenen. “Ik dou nait meer wat n aander wil of denkt dat ik mout doun. Ik goa mien aigen gang. As k wat nait wil, din dou k t nait. Wil k t wel, din dou ik t. Dat beslis ik allemoal zulf. Joaren leden was t nog wel ains: oh, zai vinnen dit. Nou ja, din dou ik dat mor. Nou denk ik: dou k nait. Ik wil t nait meer. Ik dou t nait meer.”
Die zekerheid vind je terug bij het maken van haar nieuwe cd: Lös!. “k Heb docht: wat paast op dit moment bie mie? t Mot n beetje pakkend wezen, kört, krachteg. Nou ja, Lös. In mien geval, ik goa lös. Ik denk dat ik meer de regie in handen nomen heb veur de cd. Wat ik wil dat ter op komt en wat nait. Ik heb t echt zulf bepoald. Mit Jur was t meer zo dat we alles in overleg deden. In dit geval heb ik bepoald wat wel en wat nait. Mark is doar gewoon mit aan de slag goan. Dij ston der echt veur open. En as hai docht haar net zoas ik: hier kin ik niks mit. Din haar hai dat ook zegd. Din haren we doar ook weer wat mit kind. Mor dat is aigelek hailemoal nait veurkommen. Der is ain laidje dij hai arrangeerd haar, woarvan ik zee: ‘Nee. Dat mot aans want dat gevuil in dat laidje is aans.’ Toun is hai doar weer mit aan loop goan en n poar uur loater haar ik n ander arrangement wat veul beter paasde bij de tekst.”
Ze benaderde zelf de liedschrijvers. “Edwin Jongedijk beveurbeeld. Dij heb ik vroagd: ’Wilst doe wat veur mie moaken? Dat zol k fantastisch vinden.’ En Erwin de Vries. Dij schrift nooit veur aandern. Dus ik heb ze gewoon vroagd.” Toch werden het uiteindelijk allemaal echte Wia Buze-liedjes. “Dat is mit aal dij mannen dij wat moakt hebben. Dij hebben echt keken veur wel schrief ik dit laidje? Wat is dat veur vraauw? Wat is dat veur mìns? Doar binnen de laidjes ook noar. Ze hebben allemoal moatwaark leverd.”
Fries Wolma leverde zelfs drie liedjes. “De eerste, Aal wat k die wil zeggen, doar kwam hai zulf mit. Wie haren Twij deuntjes van Henk Scholte, t Was n zummereditie. Ik zat doar mit Klaas Spekken en toun stuurde Fries mie n berichtje: ‘Zunde dat wie nait soamen in dat programma zitten want k heb n heul mooi laidje veur die.’ Ik zee: ‘Dat moakt toch nait oet of wie soamen in dat programma zitten. Stuur dat mor en ik luuster wel.’ Dij hebben we as eerste opnomen. Ik zee tegen Fries; ‘Ast doe nog meer hest, dat is welkom.’ Hai schrift hail mooi. Hail pakkend, ainvoudeg. Doar hol ik wel van. Ik hol nait van dat haile ingewikkelde gedou. Dat is Fries. Dat ken hai wel.”
“Ze vroagen wel ains: ‘Binnen der onderwaarpen woar dast wat over hebben wilst. Din zeg ik: ‘dat moakt aigelek nait oet’. Ik heb Alex Vissering vroagd: ‘Wilst doe n laidje veur mie moaken?’ Hai kwam eerst mit n aander laidje. Dat von ik nait echt bie mie pazen. Doar dut gainain moeilek over traauwens. Dat gebeurt wel voaker, dat aine wat veur joe moakt, woarvan je zeggen: ‘Nee. Dat is het nait.’ Dat kin, k Zee tegen Alex: ‘Mor k wil wel geern dastoe aine veur mie moakst.’ Nou dat duurde n week of wat en toun kwam Derk en Suze. Want hai volgt mie natuurlek ook op Facebouk. Mien katten speulen n belangrieke rol op mien Facebouk. Mit wolkjes en zo. Dat ze zogenoamd wat zeggen in t Grunnegs. Der is hail wat volk dij dit leuk vindt en Alex zal wel docht hebben: t Is toch wel n belangriek dail van Wia heur leven, dij katten. Doar goa ik n vers over moaken.”
De nieuwe producer is op de nieuwe cd duidelijk aanwezig. Soms is het geluid symfonisch of waan je jezelf bij een musical. Er klinken achtergrondkoortjes. Soms dartelen instrumenten lichtvoetig door de melodie. “t Is totoal anders mor as aine t heurt, din is t wel direct: ‘Dat is Wia.’ As je persies t zulfde deurgoan, dat mot nait. Dat was ook nait mien insteek.”
Het coronavirus gooide roet in het eten net toen de cd klaar was. “Dat is n haile daipe teleurstellen. De cd is der natuurlek al wel. Mor je promoten dij ook bie optredens. Ik haar theoaterconcerten in de planning en inainen was t over. Din heb je n investeren doan van hier tot Tokio. Din is t weg. Ik verkoop natuurlek wel wat cd’s via internet. Mor bie optredens, doar mot t toch gebeuren. Mìnsen kieken en luusteren en zeggen: ‘Goh, dat vinden we mooi, dat goan we kopen.’ Mor ik zit mit hail veul in t zulfde schuitje. Nou ja, ik waark nog gewoon. Twij doagen. Mien man waarkt vief doagen in de week. Mor astoe allint leven most van dij zingerij en optreden din hest n groot probleem. t Is verschrikkelek veur elk en ain. Veur de horeca, veur de kappers, veur de fysio, alles. Oeteindelek zel t weer overgoan. Mor t is wel n beetje n roare maatschappij mit ons anderhaalve meter òfstand. Zo vrumd allemoal. Wie hopen dat t over gait en dat we in september weer begunnen maggen.”
Het eerste lied, Aal wat ik die wil zeggen, krijgt door het virus een andere lading. “Je waiten nooit wat der komt. Fries is natuurlek ook gain viefentwinteg meer. Dij haar zo wat van: Hou laank binnen wie nog soamen? Wie goan natuurlek allemoal gewoon deur en wie genieten der van. Mor je waiten t mor nooit. Doar komt t ongeveer op neer. Dat paast wel in de coronatied. Din is t te hopen dat je der deurkommen. t Is t eerste nummer dat wie opnomen hebben. Dat is anderhaalf joar leden. Dus toun kenden wie het woord corona nog nait.”
Het tweede liedje, Op zundag, ook van Wolma, is een vrolijk zomerliedje. “Facebouk is natuurlek hartstikke leuk om mekoar n beetje te volgen. Fries zugt ook wel ains dat Hans en ik op pad goan mit Hans zien cabrio en dat we in toene zitten te kraben. Dat zundag eigenlek ons dag is dat we niks doun behaalve dat wat we zulm willen. Din rolt doar zo’n laid oet.”
Wenst komt van haar ‘vaste liedjesschrijver’ Alje van Bolhuis en past helemaal bij Wia. “Doar zat n stukje in over n opa dij n winkel haar. Ik docht – en doar komt dij regie weer terug – opa? winkel? Mien opa haar gain winkel. Mien opa haar n vissersschip. k Zeg tegen Alje: ‘Kist doe dat nait zo draaien of anders moaken dat dat nait dij winkel is mor dat t over mien opa zien vissersschip gait?’ ‘Dat is goud. Dat perbaaier ik wel.’ n Poar week loater komt der n nije tekst woar dat aalmoal in verwaarkt is. Dus t is allemoal woar. Mien opa was viskerman, gernoatenvisser.”
t Gait veurbie, is de cover van Arjan van der Lindes It will hurt, Wia vertaalde dat zelf. Iets dat ze niet zo vaak doet. “Ik kin wel schrieven, mor dat kost allemoal veul meer tied en n aander kin dat veul sneller en beter. k Heb ter gewoon veul meer tied veur neudeg om wat te moaken. Oeteindelek lukt dat wel, mor as ik n cd volschrief din bin k zeuven of acht joar verder. Dus dat wordt hom nait. Arjan kwam mit dit nummer en zee: ‘Ik heur die dit eigenlek wel zingen in t Grunnegs.’ Dus wie hebben t beluusterd. t Is n prachteg mooi nummer. Ik zee tegen hom: ‘k Goa perbairen om doar zulf n vertoaling van te moaken.’ En dat is oeteindelek lukt. k Bin der hail tevreden over.”
“Arjen het t zulf opnomen in Amerikoa. Doar hebben striekers wat inspeuld. k Zee tegen Mark: ‘Gaist doe der ook striekers bie doun?’ Hai zee: ’Het Arjan de striekers nog op de band?’ k Heb Arjen appt: ‘Hest doe dien orkestband nog?’ Hai zee: ‘Din mot ik even noar Amerikoa appen of bellen en de producer vroagen.’ Dat het hai doan. Mien versie is ietsje hoger. Din goan ze de band pitchen. Zo nuimen ze dat. Din goan ze de striekers n beetje hoger draaien, zodat de toonsoort n beetje verandert. As t hail veul oetmekoar legen haar, din haar t nait kind. Mor dit ligt zo dicht biemekoar, dast dat nait heurst. Dat binnen dus de originele striekers. Hou mooi is dat? Amerikoans!”
Ik loat die lös van Fries Wolma, over een verloren liefde, kun je op verschillende manieren uitleggen. “Dit was t laid dat Mark anders interpreteerde as ik hom in gedachten haar qua tekst. Mark haar der wat vroleks van moakt: k Bin bliede dat ik van die òf bin. Mor zo was t nait bedould. Dit is echt k mot die lösloaten. k Kin nait anders. Mark is weer mit dat gevuil aan de loop goan en oeteindelek kwam dit der oet.”
Het duet, Blief bie mie vannacht, met Bart Schwertmann is een van de mooiste tracks op de cd. Het is de eerste keer dat de twee samenwerken. “Wie hebben in dezulfde tied op schoul zeten. Bart is n haalf joartje jonger as mie. In dij tied bin ik begonnen te zingen en Bart is ook mit bandjes begonnen. Wie hebben mekoar wel ains woaraargens trovven mor dat is al meer as datteg joar leden. Ik docht: t is wel leuk om der n duet op te zetten mor mit wel? Ik docht: Goh, Bart. Doar mot je n goie powerballad bie hebben. Want dij kin zingen as n tierelier. k Wos nog hailemoal nait dat ik n cd moaken ging. Dus ik heb Bart vroagd: ‘As ik weer n cd moaken goa, wilst doe din mit mie zingen?’ t Antwoord was direct: ‘Joa.’ Dus dat was regeld. Mor toun mozzen wie nog n duet hebben. Ik zeg tegen Mark: ‘Wie motten n powerballad hebben. Gewoon aintje woarmit je echt oetpakken kinnen.’ Bart waarkt hail veul mit Niels Lingbeek soamen. Niels kin ik ook weer oet dijzulfde tied as woar ik Bart van kin. Hai zee: ‘Dit is n nummer van n tied weg. Dat hebben we ooit opnomen in t Nederlands mor t is nooit oetbrocht.’ t Is n prachteg duet mor nou motten we nog n Grunneger tekst hebben. Ik docht: doar goa ik miezulf nait an woagen. Ik vroag Alje. Dat is n meestervertoaler, werkelek fantastisch. Zien antwoord is ook aaltied joa. Dus dij is doar mit aan loop goan. Wie hebben t laid opnomen en ik vind t geweldeg. k Bin der hail wies mit. Ik pakte al wel ains oet, mor in dit duet mot ik echt, echt goud waarken om dat zo te zingen. Ik mot echt mien best doun. Dat wol ik ook, miezulf oetdoagen om dat te doun. Ik vin hom geweldeg zingen. Hier binnen wie hail bliede mit. Mark ook.”
Of en tou dreum ik van Edwin Jongedijk is weer een lied dat op meerdere manieren is uit te leggen. Niet voor Wia. “Veur mie is der mor ain situoatie pasboar. Ik heb mit Edwin n zetje proat. Doar zat Jan Henk de Groot ook bie. Ik zee tegen heur: ‘Ik zol aigenlek wel n laidje willen hebben over t feit dat Hans en ik gain kinder hebben. Terwijl wie dat wel hail geern wollen.’ Jan Henk zee: ‘Das zolst doe aigenlek zulf schrieven mouten. Edwin zee verder niks. n Poar week loater kreeg ik inains n appje en doar zat dit laidje in. Gewoon op gitaar speuld, zongen deur Edwin. ‘Vindst dit wat?’ Ik wos direct woar t over ging en Hans natuurlek ook. Want t is aaltied n wens. Ik kin der nou veul beter mit omgoan din k doar vieftien joar leden mit omgoan kon. n Aander wait dat nait, mor doar loat je wel ains n troantje om. Want mìnsen denken dat je alles hebben. As je de kop boven t maaiveld oetsteken din heb je volgens elk en aine alles. Dat is nait zo natuurlek. Dat waiten we allemoal wel. Mor ja, dat is toch wel iets wat aaltied in joen achterkop, aaltied mit joe mit droagen.”
Heur doar hest hom van Alje van Bolhuis gaat over een melodietje dat maar niet uit je hoofd weg wil. Wia heeft er regelmatig last van. “Proat mie der nait van. Din denk je: wat is dat ook mor? Wel is dit? Of ik loop in n winkel en ze draaien muziek en dat begunst mit n laidje mit te zingen. Je lopen de winkel oet en je blieven dat laidje mor lopen te bedenken. En dat gait mor deur. Op n gegeven moment din denk je: mìns hol die toch ains stil. Of toevalleg dast hom weer ains n keer op de radio heurst. Verrek, doar hest hom al weer. Heur doar hest hom. Dat bedoul ik.”
Edwin Jongedijk vertaalde het Engelstalig Breathe in As ik noar die kiek. “Edwin zee: ‘Most der eem noar luustern.’ Ik heb dat luusterd en toun docht ik: dat mot gain probleem wezen. De tekst is ook prima in orde. Dat is de ainege vertoaling mit dij van Arjan van der Linde mor dat vin ik n aander verhoal omdat dat van Arjan zulf is. t Is de ainege vertoaling oet t Engels dij der op staait. Op aal mien andere cd’s stoan best veul vertoalingen. Dat wol ik dus zoveul meugelek nait. Mor ja, soms lopt dat zo. Zoas De roos. k Bin blied dat ik dij heb. Dat het mie wel heul veul brocht hier in Grunnen.” De tekst van Mien Paradies is van Rick Lammers, de muziek van Mark Pepping. “Rick, Mark en Sergej in ’t Veen binnen vrunden al van jongs af aan. Dij moaken soamen meziek in bandjes toun ze nog hail jong wazzen. En nog. t Binnen kammeroaden en Sergej dut ook aal gedureg koortjes bie Mark. Rick en Mark dij schrieven din wat dingen soamen. Dit hebben ze ook moakt. Dit is gewoon n laidje.” Het trio zingt in het achtergrondkoor. “Leuk, ik bin eigenlek gewoon n keer op vekaansie. Gewoon weg wezen.”
Doe heurst hier bie mie van Jan Henk de Groot is een liedje over verlies. “Der is n daiptepunt, mor der is ook weer n lichtpuntje: De gerdienen nait meer dicht en de zun geft aal wat licht. Zo van ik heb de ellende achter de rug, mor ik kom der wel oet. Dat soort periodes kommen we allemoal wel ains n keer in.”
Het lied dat er op volgt, Doe bist mien zunneschien, klinkt vrolijk. “Dat is n laidje van Erwin de Vries. t Is ook belangriek dat er aine gewoon noast joe staait of achter joe stait: doe bist mien zunneschien. Zo is t wel.”
Wia’s poezenploatjes in het programma Twij deuntjes van Henk Scholte, vormt de aanleiding voor het liedje Derk en Suze dat Alex Vissering schreef. “Van dij katten op Facebouk. Doar kwam Rolf Schreuder weer mit: ‘Vindst dat nait leuk?’ Laidjes over katten en over poezen en over koaters en wait ik veul wat allemoal.’ ’Dat is goud.’ Din krieg ik n berichtje van Rolf. Wie goan mörn weer opnemen. Dit laidje dat goan we draaien. Din bedenk ik weer n tekstje en dat spreek ik in op Whatsapp. Rolf plakt dat in onder t gejankster van dij katten. Dat wordt oetzonden en dij poezenploat dij komt der achteraan. k Vind t leuk bedocht.”
In Laifde van Bert Hadders loopt het niet allemaal even lekker. “As t wat wilst, most zulf van de pot òfkommen aans wordt t niks. Doar komt t ongeveer op neer. Mor t mot wel n beetje van baide kanten kommen.”
Het laatste liedje op de cd is Veur die van Tony Neef. Het gaat over iemand die er niet meer is. “Het is net of hai der aaltied nog bie is. Dijgene is der nait meer mor wel dat je t gevuil hebben dat der aine nog is, dij joe steunt. Woarvan je denken: dij staait bie mie. k Heb natuurlek wel mìnsen woarvan je òfschaid hebben nemen mozzen zoas mien staifpa. Dat was mien grootste fan. En mien Pa is natuurlek ook al hail vroug overleden. Mien opa en oma heb ik aigelek nait kent. Din heb ik wel: zol der aargens n wolkje mitkieken en joe steunen. Zol t ze goud goan? Dat is natuurlek nait zo mor t is n gevuil. Ik kin mie doar wel wat bie veurstellen. Dat is goud, want as t n laidje vertolkst, din most doar ook n gevuil bie hebben. Mìnsen dij mie laaidjes stuurd hebben woarvan ik denk dat t gevuil der nait is of dat ik nait ploatsen kin, doar kin je niks mit. Dat gevuil zit der nait in en din wil k dat ook nait opnemen. Dat heb ik ook mit dizze cd doan. Ik heb allint mor opnomen wat ik echt wol.”
Wia Buze, Lös, €17,95 inclusief verzendkosten (www.wiabuze.nl)
naar Wia Buze