naar NulvieftegTOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
38e JOARGANG - NUMMER 1
meert 2020Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Alex Luttjeboer van Nulviefteg
In de Engelstalige band The Chaplains noemde de muzikant zich nog Alex Julius. “Dat dou ik nou nait meer. k Hait nou gewoon Luttjeboer want in t Grunnegstoaleg paast dat wel. Mor dat Luttjeboer doar wör hail roar tegen aankeken in de rest van t laand en in Duutsland. t Is n echte Grunneger noam. As ik in Rötterdam kom en ik zeg: ‘Ik hait Luttjeboer’. Din mot ik t eerst spčllen. Dij noam Julius komt van mien moekes kaante. De betovergrootvoader van mien oma dat was n Julius. Dat was zulfs een beetje van adel, een graaf in Logabirum in Duutslaand. Dij hebben ook n familiewoapen. Toun haar ik zo wat van: din goa ik gewoon dij noam gebruken en dat bekde wel lekker.”
Alex Luttjeboer (1966) uit Scheemda is geboren en getogen in Winschoten. “Zesentwinteg levensjoaren heb k deurbrocht in Sodom. k Heb aaltied woont op Bovenburen. Mien voader haar n stukadoorbedrief. Dij Luttjeboeren warren aalmoal stukadoor destieds.”
“Mien olders dij pruitten ABN mit ons, mor ik was t Grunnegs al vrij vroug machteg. k Was echt zo’n stroatschoffie en mit mien kammeroaden sprakken we aaltied Grunnegs. Veur schoule was t belangriek dat ik Nederlandstoaleg opvoed bin en as ik der din toch belang bie haar om t Grunnegs op te pikken din leerde ik dat wel bie pad. Ik bleef Nederlands tegen mien olders spreken zo tegen de twinteg en zai proaten din Grunnegs tegen mie terugge. Wie hebben nooit Grunnegs onderling proat. n Beetje vrumde situoatie aigenlek. Mien haile femilie proat Grunnegs. Mien opa en oma proatten ook gewoon Grunnegs tegen mie en ik verston dat al vroug netuurlek.”
“k Haar n kammeroadje en dij zien oldere bruir speulde gitaar. Dij was hailmoal fan van Status Quo en dat heurde ik as knuppeltje van tien joar. Dat von ik veul interessanter as mit autootjes speulen. k Zat meer bie zien oldere bruir noar gitaarmeziek te luustern en te pielen op dij gitaar as dat ik mit mien kammeroadje aan t speulen was.&rdquo
”Op mien elfde verjoardag mog ik n kedeau kopen veur miezulf en dat was n Spoanse gitaar. Mien ol luu hebben mie wel n beetje pushed: ‘As doe n instrument leren speulen wilst, din most ook noten lezen leren.’ Toun heb ik eerst blokfluitles had op de meziekschool. Loater kreeg k meziekles van gitaarleraar Vink. Dat was n hail strenge man en doar most echt meziek lezen. Dat was klassieke gitaar mor dat von k niks. Dus ik bin der mit stopt want t was nait aalmoal serieus. Doarnoa heb ik nog n tiedje gitaarles had van Henri Smit. Dat was destieds een bekende Winschoter muzikant, een beetje n troubadour. Dij speulde aaltied in zien aintje. n Soort Jackson Brown van Winschoot, zeg mor. n Haile goie zanger en n haile goie gitarist en doar kreeg ik din meer theorie op basis van akkoordenschema’s en leuke nummers as Lay lady lay van Bob Dylan en Time in a bottle van Jim Croce. Dat warren de eerste laidjes dij ik leerde op de gitaar en dat was meer in mien stroatje.”
“k Was krap aan dattien toun haar k mien eerste bandje. Speedo haitte dat. Ik speulde gitaar en mien kammeroadjes dij vonnen dat wel interessant. Zai dochten: Wie kopen ons ook n gitaar en din kieken we of we der wat mit worden kinnen. Mien neefje Marcel Luttjeboer dij dee mit en de bassist was Koos Mus. Wie binnen gewoon wat bie mekoar zitten goan, wat te pielen en noar meziek luusteren van Herman Brood & His Wild Romance. Wat noaspeulen en vrij vlot ging dat nogal leuk. Toun hebben we der nog n drummer bijzucht, dat was Martin de Jong. Zo binnen we Speedo begonnen in 1979.”
“In aal dij vatteg joar bin ik der n haalf joar tussenoet west. Toun is t bandje noa Speedo oetmekoar goan. The Wild Bunch haitte dat. Mien zeun was net op komst en ik docht: nou mor even niks. n Haalf joar bin ik der mit stopt. Uuteindelek bin ik bie Harry de Winter van de New Adventures in de studio terechte kommen om wat nummers op te nemen en vanňf dat moment bin ik gewoon weer deurgoan.”
“The Wild Bunch is in 1987 opricht. Doar heb ik hail veul mit optreden doan, veural ook in Duutslaand. Doar hebben wie ook n single mit uutbrocht in 1990. Jack en me haite dij. Alfred Lagarde en Rob Stenders dij hebben hom voak draaid op Hilversum drije. Frits Spits zol hom draaien mor dij is ňfhoakt. Dat nummer ging over alcohol en hai haar net n anti-alcohol campagne in de wereld holpen. Hai von e t nait moaken kon om dat nummer te draaien. Doar haren we n beetje pech mit. As doe destieds in de Avondspits achtermekoar draaid worden zolst, in eerste instantie was dat de bedoeling, din kwamst automoatisch op de playlist. De winkeliers gingen dij single inkopen en din kwamst eventueel in de tipparade en via de tipparade in de hitparade. Mor dat is aan onze neuze veurbie goan, helaas. k Von t toun wel even zuur mor ik heb der noeit van wakker legen.”
“k Heb ook nog zeten bie n band dij haitte The Big Bastard. Doar heb ik n poar joar mitspeuld. Ook hail veul in Duutslaand. Wie haren n zanger neudeg en toun hebben we Appie Alberts vroagd. Dij zat ook zunder band en dij haar der wel oren noar om wat mit ons te goan doun. Dat het van achtennegenteg tot twijdoezend duurd. Toun binnen de andere jongens dij mit mie in de band zaten noar DeHeleboel van Erwin de Vries goan.”
Mit n poar andere jongens bin ik het vervolg van AA and the Doctors begonnen. In twijdoezendzezze binnen Klaas Post en ik der mit stopt.” Dat was het begin van the Chaplains. “Sinds twijdoezendvieftien is Kid van Hees de drummer en vanňf dij tied binnen we op dizze menair bezeg. The Chaplains bestait nait meer as t der op aan komt. Sinds dat we Grunnegstoaleg goan binnen, is The Chaplains overgoan in Nulviefteg.”
“In oktober 2016 warren we in t Radio Noordprogramma Café Martini nog als The Chaplains. We hebben doar speuld en Eric Bats doagde ons min of meer oet: ’Probaier ains in t Grunnegs ast duurst!’ Ja, dat motten ze tegen mie nait zeggen want din goa ik der direct veur zitten. k Heb Funky Vout’n, onze eerste single, direct de eerste oavend schreven. Wie binnen direct goan repeteren. Wie hebben n aigen studio en konnen direct alles ook vastleggen. In april is Funky Vout’n oetkommen. k Haar veur de grap wel ains wat hertoald vanoet t Engels noar t Grunnegs. n Nummer van Shawn Mendes dat haite Stitches. In t Grunnegs heb ik doar Steertjes van moakt. Doar heb ik verder niks mit doan omdat t toch n cover was. As t Grunnegstoaleg is en wie goan t oetbrengen din willen we echt ons aigen product. Wie willen alles zelf schrieven. Dat vinnen we wel n must. Op t live-repertoire hebben we n poar nummers stoan zoas L.A. Woman van the Doors, dij hebben we noar t Grunnegs vertoald en Refugee van Tom Petty. Dat doun we live, mor dat goan we nait opnemen. Alles wat we opnemen dat mot van onszulf wezen, aigen waark.”
“Ik kin nait zitten goan en zeggen: ‘Nou goa ik even n laidje schrieven.’ As ik gain ideeën heb, din wordt t ook niks. Ik goa ook nait op zuik noar ideeën want din vind ik t ook nait spontaan meer. Op de gekste momenten krieg ik n ingeven. As ik in bad zit of misschain wel snachts, op bčrre, as k even wakker wor, dat ik din wat in de kop heb, of op fietse. k Heb aaltied wel n dicteerapperoatje bie mie of ik neem wat op, op mien telefoon. Doar heb ik aaltied wel wat instoan wat paast bie mien idee of t komt spontaan bie mie op. Din vervolgens is t n beetje pazen en meten. Soms zitst doar n poar doage bie. Mor k heb soms nummers moakt, binnen n uur warren ze kloar. Dus dat is hail verschillend.”
In zijn liedjes passeren typisch Sodommer, Jiddische en Bargoense woorden zoals ‘joet’ en ‘jajum’. “k Moak der gebruuk van want dat vin k leuk. Woar dast wegkomst dat most n beetje mitnemen in de Grunnegstoalege meziek.”
“Ik kin mie in t Grunnegs en dat klinkt wel logisch, beter oeten omdat dat de toal is dij ik doageleks spreek. k Spreek nait doageleks Engels. Dus ik bin het Engels nait zo goud machteg. Ik kin wel Engels mor ik kin nait zulke staarke teksten in t Engels moaken. Dat was veur mie ook wel n extroa drijfveer om der mit deur te goan en ik kwam der achter dat dat toch veul beter bie mie paasde. Ik wur ook stimuleerd deur mien bandleden want dij haren in de goaten: ‘Dit paast die perzies’.”
“Dat Grunnegstoaleg is wel meer veur de měnsen van ons aigen leeftied, měnsen van tussen de vatteg en zeuventeg, zeg mor. Dat is de grootste groep dij nog Grunnegs spreken, lezen en luusteren. Wie moaken nait echt meziek veur de jeugd. Natuurlek zit der wel jeugd bie, mor nait dat specioal veur onze optredens komt. Haile jonge měnsen dij binnen toch meer van de hiphop en dat is in Grunnen Wat Aans! en Van De Straat. Muzikoal perbaiern wie nait vernijend te doun mor wie perbairen wel olle meziek in n nij jasje te stoppen.”
The Chaplains waren Alex Luttjeboer (gitaar), Klaas Post (sologitaar), Marten van der Ploeg (basgitaar) en André ‘Kid’ van Hees (drums). Nulviefteg heeft dezelfde bezetting aangevuld met Remko Wind op toetsen. “Bie de Chaplains dee hai al mit bie de opnoames en soms as hai tied haar, live. Remko is de ainege beroepsmuzikant dij in de band zit. Dij mot ter van leven en doarom kon hai wel voaker nait mitdoun as wel.”
“Wie speulen al sinds twijdoezendzezze soamen en din veural Marten, Kloas en ik. Din gait t gewoon zitten. Din vuil je mekoar zo goud aan. Dij jongens dij warren in t verleden aalmoal beroepsmuzikant. Klaas Post het nog bie de Jazzpolitie speuld. Marten van der Ploeg het in allerlei professionele bands zeten en Kid van Hees is van end joaren zeuventeg muzikant west. Mor der kwam zo waineg brood op de plaanke dat ze zeden: ‘Wie motten der mor wat bie doun’.”
Een jaar geleden ontving Nulviefteg de Bosklopperbokaal voor de single t Leed is al laank leden. “Dat was de pries veur de leukste single van twijdoezendachttien. Dat was n complede verazzen. Doar harren we hailemoal nait op rekend. Jan Henk de Groot, Wat Aans! en Steernvanger dat binnen toch ook allemoal nije noamen, dij luipen doar ook rond. Mor onze single wur deur de vakjury as beste bevonden. k Zat in de klaidkoamer lekker achter n biertje. Ik docht k huf toch niks meer en toun wör in de klaidkoamer mien noam ruipen: ‘Wilst even kommen want bist aan de beurt.’ n Hail leuke verrazzen was dat.”
De cd Heur es… is opgenomen in de White Lamb Studio. “Klaas Post dij het zien kantoor doar, annex studio. Klaas het t haile technische gedailte op zuch nomen. Wie binnen der heul tevreden mit. Ook mit t geluud.”
De cd start met een stevig rocknummer, Siepeltjevleis, met een saxofoonsolo van Hans Sulman. Het gaat over een jongeman die een vrouw zoekt en vindt. “t Zol best leuk worden kinnen, mor zai mag hom nait aan zien siepeltjevleis kommen. t Is n beetje n onzintekst mor t was ook ain van de dingen woarvan we vonnen dat t der in mos: n beetje humor.” De Groninger hachee is ook een van zijn favoriete gerechten. “Heerlek. k heb t guster nog thuus had. Mien vraauw dij kin t ook lekker moaken.”
In Schiere dag speelt tijdgebrek een hoofdrol. “Aigenlek is n dag te kört om veul te doun want wilst ook nog oetgoan in Stad.” De folky americanamelodie ligt lekker in het gehoor en doet denken aan liedjes van Skik en Jan Henk de Groot.
“Nait zunder die gait over mien vraauw. t Is n soort ode. k Zol nait zunder kennen, dat is n beetje de strekking.”
“k Heb Gebroken haarten reperoatieman. schreven noa n reloatsiecrisis van mien dochter. Alles wat dastoe veur dij kinder doun kinst, dat dust. k Heb t wel n beetje aandikt mor t was wel de aanlaiden om dat verske te schrieven. Gebeurtenizzen, nijs en wat joezulf overkomt of grappege dingen eventueel. Zo kom ik tot laidjes.”
Funky vout’n is een funky uitgaanslied.”Dat heb ik schreven ook n beetje as ode aan t Pleintje en Nightfever in Winschoot én dat ik nait daansen kin. Mien olders vonden vrouger dat daansles bie de opvoeding heurde en ik von t hailmoal niks. k Was vieftien joar en ik bin zeuven keer hin west. Aachte heb ik spijbeld. Op de vieventwintigjoarege bruloft van mien ollu mos ik mit mien moeke daansen en dat kon ik nait. Toun kwam mien moeke der achter dat ik nait daansen kon. Dat was n beetje de aanlaiden.”
Liflafjes klinkt in het begin ietwat exotisch en kreeg een heerlijk strijkarrangement van Remco Wind mee. “De meziek is van Marten van der Ploeg. Veul Grunnegers en veural Grunnegers van de olle garde dij motten nait zoveul nijmoods eten of boetenlands eten. Gain pizza mor stampot mous. Mien voader was n moal bie mie om te gourmetten. Dat is natuurlek ook n beetje liflafjederij van hapjes. Dij zee: ‘Dit is ja niks, krigst honger onder t eten’. Dus dat haar ik in mien achterheufd.”
Al moanden gain regen begint ska-achtig maar is aan het eind uitgegroeid tot een echte reggae. “Dat is ook n nummer van Marten. Dat was eerst n Engelstoaleg nummer. Ik docht: der mot toch nog wat mit. Veureg joar was t zo’n dreuge periode. Der was moanden gain regen kommen en k von t wel grappeg om wat te schrieven over de weerman Peter Timofeeff.”
“t Leed is leden is een aanklacht tegen de aardbevingen. “Ik bin dus stukadoor en waark veul in dat gebied. k Zag dat van n hail andere kaante as dat de maiste měnsen al aardbevingnummers over schreven hebben. Sinds twijdoezenddattien bin ik redelek actief in t herstellen van dij schoade. t Is nog schrijnender as menig měns wait. Měnsen binnen echt in zak en as. Alles wat ik repareer, bie de volgende knal kin der tien centimeter wieder weer n scheur zitten. Dat is ontzettend frustrerend veur de měnsen woarbie dastoe over de vlouer komst. Veural veur dij měnsen dat der noa n daarde beving alsnog weer scheuren in t gerepareerde kommen. Zukse měnsen worden din moudeloos en angsteg. k Bin bie měnsen west dij om n boodschap gingen. Ze zaggen der tegenaan om weer deur de veurdeur noar binnen te goan. t Is toch aarg dat je dat mitmoaken.”
“Der binnen randstedelingen dij zeggen: ‘Dij Grunnegers motten nait zeuren mit heur gas.’ ‘Dat motten ze mor deur loaten goan’ en ‘din motten ze der mor nait wonen goan.’ Mor t is echt n drama en t leed is allaank leden. De bodem is al leegpompt en nou perbaiern ze t wel weer op te vullen mit van alles. Mor t laand is oardeg beschoadegd en de bevingen dij blieven gewoon deurgoan. Dat goan ze nait verhelpen.”
Zo laif klinkt met al het koperwerk als regelrechte soul. “k Vond t wel leuk om n Memphis soulachteg nummer te schrieven. t gait over mien dochter.” In het lied steekt hij niet onder stoelen of banken dat hij haar erg lief vindt.
“Voader en zeun is in eerste instantie een ode aan het instituut voaderschap, aan de reloatsie voader en zeun.” Maar in dit laatste lied op de cd beschrijft hij ook de gelijkenis met zijn vader. “Aander měnsen zčggen dat zo voak. Mien voader is ainentwinteg joar leden overleden. As měnsen mie noa joaren weerzain - ik bin inmiddels wat gruid en ook wat dikker worden - din zčggen ze: ‘Goh, wat liekst doe veul op dien voader.’ k Heb ook wat menaaiertjes van hom. Dat vaalt mien vraauw nogal op. As ik in gedachten zit, din wrief ik aaltied over de punte van mien neuze en dat dee mien voader ook aaltied. Aal van dij klaine dingetjes. Mor ik heb ook n zeun en ik heb n nummer over mien dochter schreven. Din kin mien zeun natuurlek nait achterblieven.” Of die op zijn vader lijkt is nog niet helemaal duidelijk. “Nait zo in de menaiertjes. Misschien ook wel, mor dat heb ik nog nait ontdekken kind. Dat komt waarschijnlek wat loater want bie mie is dat ook loater kommen. Hai liekt meer op zien moeke. Mor mien dochter dij zag n foto van hom en ook n foto van mie van n joar of twinteg leden en toun zee ze: ‘Goh wat lieken jullie toch veul op mekoar.’ Dat din weer wel.”
“Wie hebben de cd-prezentoatsie op 4 oktober doan in De Engelstede in Engelbert mit Harry Niehof als gast. Harry en ik kennen mekoar oardeg goud. Wie binnen muzikoal aan mekoar woagd en kinnen goud mit mekoar overweg. Dat bevuil zo goud dat we zoiets haren van: wie motten toch de theaters in kennen. Doar binnen we nou mit bezeg om dat te bewaarkstelligen. Harry het voaker t theater in west, zowel solo as begelaider. Hai is nou ook weer ’t theater in mit de Casanova’s. Dus Harry is wel wegwies. Klaas Post en dij andere jongens ook wel. Ik bin de ainege dij nait zoveul ervoaren mit t theater het, mor t liekt ons leuk. Want in Grunnen kist din n groder publiek aanspreken. Wie kommen als band meer op festivalletjes mor dat wordt ook aal minder. Wie kennen wel veul speulen mor den motten we geld mitbrengen bie wieze van spreken. Dus dat leek ons wel leuk. Dat wordt waarschijnlek wel de twijde helft van t joar dat we doarmit op de proppen kommen en we binnen alweer aan t schrieven veur n nij album.”
Nul Viefteg: Heur es…, €12,50 inclusief verzendkosten
(www.nulviefteg.com)
naar Nulviefteg