naar 2 Körten 2 Langen
Deze pagina is bijgewerkt op
TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
35e JOARGANG - NUMMER 1
meert 2017Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Bart Kruizinga van 2 Körten 2 Langen
Begin 2015 zat het kwartet voor het eerst bij elkaar en in november was er al een winterprogramma met twintig nummers gereed. “Wie zeden: wie willen ook n cd opnemen en kieken wel houveul nummers of wie kloar kriegen veur dij tied. Binnen dat der vieve din binnen dat der vieve. Binnen dat der tiene din binnen dat der tiene. We binnen op zeuven oetkommen,” vertelt zanger Bart Kruizinga. Hij is net als Evert Kruizinga, Eltje Doddema en Harm Tabak muzikant in 2 Körten 2 Langen. Met meer tijd waren er dus meer liedjes op de cd ‘Mörgen weer op’ terecht gekomen. “Mor wie hebben de cd uutbrocht want dat is ook n vezidekoartje.”
“Wie binnen in de meziek terechte kommen in 2014.” Samen met zijn broer Evert raakte Bart betrokken bij de Stichting K6 tegen kanker. “Der was n pa van vrunden van mien dochter. Dij was aan kanker overleden, veul te vroug en doar binnen we toun inrold. Vanuut dij groep is vroagd: t zol wel leuk wezen as wie n soort themalaidje hebben konden. Doar het mien bruier toun waark van moakt en dat hebben we ook opnomen.” De actie met de single Hoge bulten leverde uiteindelijk 30.000 Euro op. “Dus dat was op zuk wel goud en dou binnen we es wat meer goan doun.”
Zanger-gitarist Evert (1952) en zanger-percussionist Bart Kruizinga (1959) zijn eigenlijk geen Groningers. “k Bin geboren tegen de grèns van Musselkenoal aan, in de Semslinie. De geboortegrond was Valthermond. Wie binnen nog wel in Valthermond op school west. Mor t haile leven van mien bruir en ik het zuk oafspeuld in Muzzelkenoal en Troapel. Via ons waark binnen wie terechte kommen in Winschoot en Bennewolle.” Evert is manager in het onderwijs en Bart werkt bij de politie.
De twee broers gingen na hun succesvolle single verder. “Wie hebben wat bandmuziek kocht. Doar het Evert teksten op schreven. Wie hebben n geluudsinstalloatsie kocht en toun binnen we begonnen op te treden.” De naam voor het duo was snel gevonden: “K-twije, noar K-drije tou natuurlek.”
Evert kreeg de smaak van het tekstschrijven te pakken. De stapel liedjes groeide gestaag want Gronings is een heerlijk bondige taal. “Mit n bepoalde uutdrukken, zèg je van alles, woar n Westerling, en doar beduil ik niks denigrerend mit, n hail groot verhoal over moaken kin. In t Grunnegs is soms ain woord genog om uut te drukken van: ‘dat is t’. Grunnegers gebruken minder woorden en wie kinnen ons doar t best in uutdrukken. Onze voertoal is thuus Grunnegs. Ik kin mie nait veul kennissen van miezulf indenken, woar dat wie biezitten en woar dat wie Nederlands mit proaten. Hier binnen natuurlek ook de invloeden. Mor woar dat ik ook kom, t Is bie de kapper Grunnegs, t Is bie de supermarkt Grunnegs. Dus Grunnegs is hier gewoon de voertoal.”
In november 2015 vonden de aanslagen in Parijs plaats. “Net dij zoaterdag ging ik noar t westen tou. Ik heb aaltied Radio Aine der op as ik doar hìn gai. De haile dag ging t doarover. Op n gegeven moment was doar n man in Parijs mit dij pioano en dij begon Imagine doar te speulen. Dat kreeg ik live mit op de radio. Ik denk ‘eureka, dit is wat’! Wie kwammen doar aan en ik heb geliek Evert belt en zegt: ‘Kist doe n tekst schrieven?’ Mor dat gaait aaltied bie hom van ‘Och joa’, en dit en dat. Mor hai het dij druk en dij inspiroatie pakt en pats din ligt e der. Dat is wel apaart want hai het wel tachteg, negenteg laidjes kloar liggen woar we wat mit doun kinnen. Dat is onveurstelboar. Wie hebben Stel die veur in de garage zongen en op internet zet. Nou de volgende dag reageerde RTV Noord al en van lieverlee kwammen der aal meer mìnsen dij zeden ‘Goh, kin je doar niks mit?’ Joa, dat kin wel mor din mot je artiesten hebben, en din in december aan t bellen. Nou, der is gain hond dij kin natuurlek want ze zitten allemoal mit n volle agenda.”
“Wie mozzen ook dij muziek hebben. Dus ik heb contact opnomen mit Roon Staal. Dij het hom inspeuld. Mor dij zat in Wladiwostok. Dij het dat nummer veur ons opnomen en hom digitoal overstuurd. Toun hebben we allerlei artiesten benoaderd. Dij wol nait en dij zag t nait zitten. Dij kon nait en von t jammer.” Uiteindelijk zongen elf artiesten met het nummer mee, daarbij Eltje Doddema en Harm Tabak.
Zij waren ook aanwezig in de Klinker in Winschoten voor het maken van de clip van Stel die veur. “Pieter Smit, de burgemeester van t Oldambt zat der ook bie want dij het ook mitzongen. Wie waren de dingen van de clip aan t deurspreken en doar zaten touvalleg Harm Tabak, Pieter Smit, Eltje, Evert en ik om toafel. Wie zatten doar mit n kop kovvie en wie zeden: ‘t Zol leuk wezen as we wat mit ons varen doun goan.’ Zo is dat ontstoan.” “Van mekoars repertoire hebben we keken van ‘wat is dat?’ Doar binnen we bie Eltje thuus mit om toafel goan. Toun bleek dat mit onze stemmen, vaarstemmig hail mooi soamen gait.” Het resulteerde in een benefietoptreden in het kerkje van Oudeschans. “Wie hebben doar zongen en toun was t project oflopen en hebben wie zegd: ‘wie stoppen’. Mor t publiek zee: ‘Jongens wacht even. Dit is uniek. As je mekoar zo vinden din mot je der mit deur goan.’ Mor ja, din is de vroag: Willen we dat? Kin dat? Hou doun we dat? Want wie speulen doar dails instrumentoal, dails mit n band der bie. Wie hebben wel zegd ‘din willen we zoveul meugelk instrumentoal doun om t wat meer body te geven.’ Zo binnen wie dus begun dit joar biemekoar goan zitten.”
Eltje Doddema (1952) uit Harkstede, gepensioneerd basisschool directeur, heeft de langste muzikale ervaring van de vier muzikanten. Hij zingt al heel lang in het Gronings. In 2014 won hij met Koezenropper Melles nog de publieksprijs bij een wedstrijd georganiseerd door de NCRV-radio. “Eltje is de nestor natuurlek mit alle ervoaren. Hai was oaflopen joar winnoar van t Grunnegs dictee veur RTV-Noord.”
“Mor Harm Tabak most ook nait onderschatten, want dat is n muzikoal manneke.” Harm Tabak (1974) uit Appingedam is beroepsmuzikant. “Hai geft muziekles in Appengedam en treedt solo op. Hai dut ook Harm Tabak en de Flashbacks. Der is n dail as wat ze in t Engels doun, mor ook in t Grunnegs. Hai zit ook nog in n top fatteg band.” Harm spreekt een wat ander Gronings dan Eltje, Evert en Bart. “Op de ploade motten we natuurlek wel aalmoal t zelfde zingen. Kiek hai het t over sums en wie hebben t over soms. In de tekst is dat iedere keer hersteld deur Eltje.”
De liedjes van 2 Körten 2 Langen komen van de muzikanten zelf. “Wie hebben de ruumte veur elk zien ideeën. Speulenderwies wordt bekend wel de leadstem het en din perbaiern we wat uut.” Dan maakt Eltje de arrangementen. “Dat dut hai mit degene dij t laidje componeerd het. Din gait hai achter zien keyboard zitten. Kiek, mien bruier dij schrift n laidje. Doar het hai de melodie ook al bie op gitaar. ‘Oké’, zegt Eltje din: ’wat mot t ritme worden dast ter achter hebben wilst? Mot der n viool bie of mot dat der bie?’ Dat regelen dij jongens onderling. Din nemen zai gewoon de beslizzen van dit wordt t ritme.” De opname vindt plaats bij Doddema thuis, in zijn eigen studio. “De leadzanger dij zingt hom in, veurzover dat kin en din kommen wie om de twijde en derde stem in te zingen. Hai het doar n koamer woar aal zien apperatuur in stait. Aal microfoons en hai kin gitaren inpluggen en n verstaarker om dij in te zetten. Zo gaait dat.”
“Wie hebben aalmoal n goie boan. Wie verdainen aalmoal best wel goud. Wie huiven der nait echt riek van te worden, van de muziek. Wie willen der natuurlek wel wat aan overholden omdat je motten herinvesteren in apparetuur en dat soort dingen. Het gait ons meer om mensen te vermoaken en de Grunneger toal in stand te holden as dat wie zeggen: ‘Doar kommen dij jonkjes aan dij kommen veur n poar doezend Euro optreden.’ Dat is beslist nait aan de orde. Kiek, Haarm en Eltje dij kriegen heur aigen dail want dij hebben ook de maiste kosten der in zitten. Mor van ons dail, van mien bruir en ik, gait aaltied n dail noar K6 tou.”
De zeven tracks op de cd omvatten zowel overdenkingen als opgewekte liedjes. “Wie zingen alles van dou tot nou, alles wat je tegenkommen in t leven. Doar binnen ook haile serieuze dingen bie. Op dij oavend as wie optreden, din hebben wie n proatje mit n ploatje. Doar mot natuurlek hail veul humor in. Mor wie nemen de mensen ook mit noar de serieuze dingen van t leven tou. Ik mot zeggen, dat wie hail veul dingen terugkriegen van: ‘Goh, t gait aargens over. t Het inhold’.”
Mien dag is geschreven door Harm Tabak, die ook de zang voor zijn rekening neemt. Het motto is ‘pluk de dag’. “Haarm is n ongecompliceerde jongen. Dij moakt zok hailemoal nait drok over de inkomsten of over t leven. Hai zegt ‘zolang ik nait onder n brug huf te sloapen, red ik mie wel. Loat de dag de dag wezen’.”
In Kin dat?, een lied dat Evert Kruizinga schreef, spelen de vier zangers allemaal een rol. Het is een overdenking over krimp en ontvolking. “Wie hebben natuurlek aalmol kinder dij groot worden of groot worden binnen, woarvan je joe oafvroagen: ‘Hebben dij wel n toukomst hier?’ Ik kin bie mie hier uut t dörp gain enkele HBO-er opnuimen van de leste tien joar dij hier in de buurt waark het. Dij binnen aalmoal wegtrokken. Dus wast hier overholst, met ale respect, is n bejoardenkennel mit hail veul mensen in de verzörgende sfeer. Der binnen ook nog wel kinder mor scholen worden opdoekt. Bedrieven stoan leeg. Dat is aal gewoon zo as t is en dat is de zörge dij wie in dat laid uutspreken willen.”
Het lied Mörgen weer op van Eltje Doddema gaat de andere kant op. “t Gaait over deurzetten. Hest de keuze nait dus moak d’r wat van. Doar komt t in feite op neer.”
Bart Kruizinga nam zelf Bird on a wire van Leonard Cohen onder handen. “Dat is hoast nait te vertoalen. Doar heb ik n aigen draai aan geven.” In het Gronings werd het Zo as n vogel. “Ik bin van de pop oet de zeuventeger joaren en nait zo van de sixties. Mor ja, mien bruier is zeuven joar older dus van zien muziek heb ik as klain jonkje natuurlek heul veul mitkregen. k Zit veul op YouTube n beetje te zuiken en zukse nummers doar krieg ik t kold van bie wieze van spreken. Ze hebben t allemoal over Hallelujah, mor ik vind dit t allermooiste nummer. Eltje het doar n iets vlotter arrangement op moakt. Dit nummer het ook n boodschap. t Is gewoon zo dat mìnsen der n zootje van moaken en aan t graf kin je t nait meer goud moaken.”
“Allerleste dans is wel n serieus nummer. Aan d aandere kaant. Je waiten nooit wenneer je de allerleste dans hebben. Perbaier d’r wat van te moaken.” Dat komt ook naar boven in de muziek die het lied een beetje in evenwicht brengt.
Kaans is klain is een samenwerking tussen Evert en Eltje. De een schreef de tekst, de ander de muziek. Het is een vrolijk liedje met de geur van de jaren zeventig. “Aal dij krougtiegers dij hangen doar n beetje. Din komst n vraauw tegen en din denkst dast nog hailwat in de melk te brokkelen hest. Mor uuteindelek lopt t aalmoal weer op niks uut.”
Het laatste nummer Jason is gemaakt en gezongen door Harm Tabak. In het lied fantaseert hij over zijn kleinzoon. “Hai is veur de twijde keer opa worden.”
Bart Kruizinga is trots op de vlotte verkoop van de cd’s. “Wie binnen al over de twijhonderd kwiet” Dat was al voor de try-out van het winterprogramma. Bang dat ze te snel uitverkocht raken is hij niet. “Wie kinnen der zo bie bestellen.” Dat is maar goed ook want van iedere verkochte schijf “gait ain Euro noar t goie doel: Stichten K6 tegen Kanker.”
Mörgen weer op (http://zangduok2.jimdo.com) € 7,50 exclusief verzending.
naar 2 Körten 2 Langen