naar SproakwotterDeze pagina is bijgewerkt op
TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
35e JOARGANG - NUMMER 4
oktober 2017Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Sproakwotter
Zelf produceren en uitgeven van een cd is één ding. Maar Sproakwotter steekt ook energie in merchandising. “Dat idee zit bie mie aaltied al boven in de kop”, vertelt Martin Blok, de componerende helft van het duo. “Dat is ook t mooiste wat ter is. Hest n aigen sjabloon mit Sproakwotter en zo kwam t idee: van ‘Ladderzat’ en ‘Snoetjeknovveln’ heule mooie T-shirtjes vaarven. Dat is machteg mooi. As de mìnsen zeggen ‘wie willen ook zo’n T-shirt’, doar binnen we heul trots op.” Harry van Boven, de tekstschrijvende helft, is ook trots: ”Wie hebben al over de twijhonderd T-shirts verkocht. Ik kom mìnsen tegen, dij lopen in n Sproakwotter-T-shirt, terwijl ik dij minsen nait ains kin.”
Harry van Boven (1970) werd geboren in Finsterwolde. “In t zulfde hoes woar ik nou nog woon. Dat is wel biezunder.“ Hij verkoopt textielwaren: “Onderboksems, spiekerboksems, van alles wat veur doames en heren.” Door een tv-uitzending kwam hij in de muziek terecht. “In de tachteger joaren zagen wie veur de NDR van dij zwaarte kindertjes in Amerikoanse getto’s breakdancen. Dat vonden mien kammeroaden en ik zo geweldeg, dat we zeden: ‘Dat willen wie ook’. Toun hebben wie perbaierd ons der in te verdaipen. Dat ging heul stoer. Nou hest internet en kinst alles bekieken mor toun nog nait. Dus: in bibliotheken bouken vroagen, bie Hekman Muziek in Winschoot maxi-singles kopen en alles wat mor op televisie kwam, opnemen en bekieken. Doar is t mit begonnen, mit dat dansen.” Sindsdien liep zijn lenigheid wel terug. “Ik kin nog wel n beetje wat. Mor ik bin nou zeuvenvattig. Dat is wel stoer. n Poar joar leden heb ik nog les geven in breakdance mor dat dou k ook nait meer. k Heb t drok zat mit de winkel en mit Sproakwotter.”
Martin Blok (1971) werd geboren in Veendam. “Mien pa en moe dij haren n kroeg in Ol Pekel en doar heb ik tot mien ainentwintigste leefd. Toun bin ik noar Winschoot kommen. Doar woon ik nou net wat langer as in Ol Pekel dus ik bin nou n echte Sodommer.”
Hij geeft leiding aan een aantal installateurs. “k Zit de leste tied veurnoamelek in de UMCG. Veur dit waark was ik instellingskok. Dat was wel heul waat aans.”
Martin heeft thuis een studio. “Doardeur kin ik alles in aigen beheer opnemen en uutbrengen. Mit meziek bin ik begonnen mit mien bruier, mit pioano. Klassiek, dat von ik hartstikke mooi, mor aigenlek wol ik modernere meziek speulen. Toun bin ik begonnen mit örgel. Loater gitaar en nou bin ik bezeg mit saxofoon. Meziek is de rooie droad in mien leven. Mien pa en moe dij haren n kroeg. Dus ik bin mit alle stijlen grootbrocht, mit Elvis, Roy Orbinson, Eagles en nuim mor op. Ik kin aale kanten op.”
Harry en Martin delen, naast muziek, de hobby hardlopen. “Zo binnen we mekoar tegen kommen,” vertelt Martin. Het was tijdens een training voor de Run van Winschoten. “Harry zee: ‘Ik rap’. Hai wos dat ik gitaar speulde en t is aigenlek oet n geintje ontstoan om n keer n song te doun. Ons twijde nummer was Ladderzat en wör veur Noord draaid en zo is t begonnen.”
Harry: “Bie touval kom ik mit Martin in aanroaking en din gait t balletje rollen. k Heb natuurlek wel n heule goie muzikant ontmoet. Veur t zulfde geld ontmoet je aine dij nait zo goud is in meziek moaken.”
Dat ze in het Gronings zingen is logisch, vindt Martin: “Harry dij denkt en proat aaltied in t Grunnegs en ik zeg aaltied: ‘Most nooit verloochenen woar dastoe wegkomst’. Dus denken veur d’ ain en proaten veur d’ aander. Harry komt veul mìnsen tegen. d’ Aine proat hierover, d’ aander doarover. Doar kist gigantisch veul over schrieven. Dat is de kracht van Harry. Hai kin dat vertoalen in t Grunnegs. Wie schrieven ale ideeën op in de computer. Din moakt hai ongeveer vief A-viertjes mit tekst veur ain nummer. t Is nait zo dat der aaltied wat composities kloar liggen. k Heb n idee en Harry het zien idee. Wie proaten der over en din moaken we van vief kantjes tekst n compositie en kieken we of t aalmoal past.” “Wie moaken alles soamen.” bevestegt Harry. Martin: “Wie hebben nog wel viefenzeuventeg ideeën mor gain tied om der aan te waarken omdat we ook nog aander waark doun motten.”
“Ach”, relativeert Harry, “dat vaalt wel mit. Mor wie hebben te veul ideeën as dat wie tied hebben om nummers te moaken. Wie kinnen nog wel drij albums moaken mit vieftien nummers. Der zit nog genog in t vat.”
De debuut-cd van het duo, Nijmoodse Grunneger laidjes, telt vijftien nummers. De meeste daarvan zijn overgoten met een hiphopsaus. Het eerste nummer is Zweedse balen. Martin: “Onze vraauwen dij goan heul voak noar dij gigant tou om meubels te kieken en din mouten we mit. Wie goan nait veur de meubels. De laifde van de man gait deur de moag.”
“Mor”, onderbreekt Harry, “veur t menu goan we nait noar de Ikea heur, din eet ik laiver thoes.”
Ladderzat was het eerste hitje. Daarin doet het duo de naam Sproakwotter eer aan. “Dat komt van de rap,” zegt Martin. “Rap is heul veul tekst en in n drijkwartsmoat komt ter heul wat in. k Heb der live wel ains n aander melodie op speuld. Din denken mìnsen: ‘Dit is een heul ander nummer’. Ze vonden dat lang nait zo leuk. Dus de compositie is net zo belangriek as de tekst.”
“Snoetjeknovveln”, zegt Martin, “vind ik ain van de mooiste nummers dij wie moakt hebben. Dat het ook te moaken dat deur dij gastmuzikanten der meer meziek in zit as in dij andere nummers. Dij sfeer en natuurlek ook de tekst.” De gastbijdragen zijn van zangeres Selma Veltens, bassist Peter Drent en saxofonist Tariq Pijning. “Toun ik Tariq veur t eerst heurde, was e nog vrij jong en docht ik al van: ‘wow’,” vertelt Martin. “Nou raist hai over de wereld. Dij kin nog wel groter worden as Hans en Candy Dulfer.”
“Dreum van n vlinder is n beetje n dubbel nummer”, licht Harry toe. “Hier in t dörp is n man overleden. Dij haar n jonkje van tien joar. Aigenlek was dat de inspiroatie veur t nummer want bie de oetvoart vloog der n vlinder boven tegen t licht aan. Tegen t glas in t lood. t Was in december. Dat is heul biezunder. Elk en ain dij in de kaark zat, het dat n beetje as symbool zain. Op n gegeven moment wor ik smörgens wakker, heb ik Noord der op en t nijs en dou kwam t laidje van Boudewijn de Groot,Verdronken vlinder. Natuurlijk kon ik dat. Mor ik haar nooit aan dat nummer docht. Ik lig te luustern en ik denk: 'Dit is t'. Dij vlinder lag din wel in t wotter mor dit is nou perzies woar ik hin wol. Toun heb ik gewoon dij tekst pakt en tegen Martin zegd: 'Ik goa dij tekst omtoalen in t Grunnegs. Wie moaken der heulemoal nije meziek en n nij refrein bie zodat t wel as n heul aander nummer klinkt, mor de boases wel de Verdronken Vlinder is’.”
Blief van ons laand, is een protestsong die in Westeremden werd geboren. Harry: “Ladderzat ston toun zeuventien weken in de Noord 9 van Radio Noord en wie hebben toun n singletje weggeven aan aine in Westeremden. Dij won dat singletje en n hoeskoamerconcert. Dus wie binnen doar hin west en hebben der speuld. Om de zoveul hoezen het elk en aine doar n scheur in t hoes en toun zeden wie: ‘Dat is toch indrukwekkend. Doar willen wie ook n nummer over schrieven’. Veul mìnsen hebben dat al doan. Doar gaait t nait om. Dat is n moment en din schrief je ook heul snel zo'n nummer. Je hebben n indruk en din moak je n laidje.”
Bij Sukerbaiten Kloas hoort een videoclip. Harry: “Dij hebben wie zulf moakt. Wie hebben regeld dat wie dij vrachtwoagenchauffeur haren. Dij man dij ridt nog op sukerbaiten en as hai noar de Suikerunie gaait om zien baiten te lözzen, din zeggen ze: ‘Hé, Sukerbaiten Kloas', Dizze noam het hai der aan over holden.”
Blief toch bie mie is zo’n typisch Gronings liefdesliedje waarin de liefde niet rechtstreeks wordt uitgesproken. Harry: “Blief toch bie mie zegt al genog bie mìnsen dij tegenwoordeg allemoal uutmekoar goan. Zodat mìnsen zulf n beetje goan noadenken van: 'Hol ik nog wel van mien partner'? SOA is het resultaat van een project. “Wie hebben heul veul projectjes,” vertelt Martin. “Dizze hebben we moakt veur n project over sexuele voorlichting in Vlagtwedde. Doar was aine van de GGD en dij het zegd: 'Maak het ook in het Nederlands'.” Harry: “Wie hebben t schreven veur de jeugd. t Is wat explicieter om dij prikkel. t Toalgebruuk is ook aans. Doarom hebben we kozen om t refrain in t Nederlands te doun. De haalve jeugd dij kin wel Grunnegs verstoan mor nait echt proaten. Dit vonden we n leuke mix.”
De Nacht speelt rond de grote nachtmarkt in Winschoten. Martin: “Op stap in Sodom. Bie alle kroegen laangs.” Harry: “SOA’s oplopen. Doen worden.” Martin: “Allemoal aan d’ kaante lopen en dat zegt t nummer ook: ‘Op dizze nacht hebben wie zo laank wacht’. Dat klopt wel. Most der n joar op wachten.”
Onder de toren is een heel ander lied. Daarin komt Eltjo Siemens voorbij; het dodelijk slachtoffer van de landarbeidersstaking van 1929. Hij ligt begraven onder de toren van de kerk in Finsterwolde. “Doar was n project over veurnoamen.” licht Harry toe. “Drij kunstenoarezzen hebben doar allemoal kunstveurwaarpen van moakt. Der is n expositie van west in d’ kerke. Dou was de vroag of wie n laidje wollen schrieven over veurnoamen. Wie bennen doar hin west, hebben rond keken en t indrukwekkendste is wel t verhoal van Eltjo Siemens. Wie haren t laidje kloar en toun heurde ik dat de zeun van Eltjo Siemens op t kerkhof was. Dij man was 92 joar. Der was van oetgoan dat der gain kinder meer van warren. t Leste couplet heb ik zo moakt dat ze hier wonnen bleven binnen en dat as e doar hin lopt, dat hai komt te overlieden. Dat is nait woar, mor je goan woaraargens hin mit joen verhoal. k Heb ook mit dij man sproken. t Is best wel n persoonlek laidje.”
“As ik die nait haar is echt n beetje de soms vergeten waardering veur joen geliefde,“ vertelt Harry. “t Wordt aalmoal heul gewoon as je laank biemekoar binnen. Mor as je der over noadenken goan, as je mekoar nait hebben of as der n moal wat gebeurt, din bliekt wel weer hou wies je mit aine binnen. Mannen dij binnen wel n beetje materioalistisch insteld. Dus n dikke boot en elke weke aan t kloaverjazzen en aalweg feestvieren. Wie hebben aalmoal n beetje begelaiden neudeg.”
“Schuddeldouk is van n heul old gedicht van vrouger,” weet Martin. Het verhaal over de ‘allesreiniger’ kom je in vrijwel alle dialecten van Nederland tegen. “Doar is t van oflaid.”
t Vuur is het resultaat van een project. “Dat ging over vaar en vief maai”, licht Martin toe. Harry: “t Is zo actueel as t mor kin. Wie begunnen: ‘Stel die ains veur: onze kinder bie t vuur, mit de rugge tegen de mure, in t leste uur’. Dat is nou weer zo. Kiek mor noar Syrië en aander plekken op de wereld. As we dat veranderen willen, motten we dat toch aalmoal zulf doun. Dat is t verhoal.”
“Bie Snap der niks van hebben wie heul laank biezeten, ook mit de tekst.” vertelt Martin. Bij optredens gebruikt het duo bordjes. “Din kennen de mìnsen mitzingen en din draaien we de bordjes om en is t laggen, gieren en brullen. Wie hebben n körte uutvoeren en n laange versie. Dus wie kennen alle kanten op. t Is echt n hartstikke mooi nummer worden.”
Het slotlied Swien op dam hoort bij een project voor de carnavalsvereniging Oldeclooster in Kloosterburen. Martin: “Doar binnen we west. Eigenlek zat t al de heule tied in de kop: ‘zwien op dam’ en dou kwam het net uut dat ter ook carnaval was.”
Het publiek voor de muziek van Sproakwotter is, volgens Harry, breed samengesteld. “Wie hebben hier gounent van n joar of negen, tiene dij Snoetjeknovveln mitzingen en t heule nummer oet de kop kennen. Lest hebben we bie de Vrouwen van Nu in Oostwold speuld woar de oldste vraauw zesennegenteg was. Dij vonden t ook prachteg. t Is nait zo leeftiedgebonden. Streektoal is hot! As ter goud uutzucht en prezenteerst dat n beetje leuk, din vinden mìnsen dat leuk. Een stukje ‘saamhorigheidsgevoel’. Ik wait nait of dat ook deur dij eerdbevens komt. Mor wie worden n beetje chauvinistisch. Dat waren wie Grunnegers nooit. De Fraizen waren dat wel en dat binnen wie ook heul aarg worden.”
Nijmoodse Grunneger laidjes, € 9,95 exclusief verzending
(bestellen via info@sproakwotter.nl)
naar Sproakwotter