naar Törf
Deze pagina is bijgewerkt op
TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
34e JOARGANG - NUMMER 3
juli 2016Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Eddy de Jonge van Törf
Van de oprichters van Törf is alleen Eddy de Jonge nog over. Hij speelt elektrische bas in de overigens akoestische band: “Ik heb aaltied elektrisch speuld. Dat het zien veurdailen. Ik heb nooit echt contrabas speuld. Om zo’n ding mit te slepen dat is n aander verhoal. Dit is gewoon n kovvertje achterin. t Geluud van n elektrische bas doar kist ook mit manipuleren. Kist alle soorten kleuren kriegen.” Met de bassist blikken we terug op veertig muzikale jaren. Bovendien staan we stil bij de nieuwe cd die verscheen ter gelegenheid van dat jubileum. Een schijf met getoonzette gedichten van Simon van Wattum (1930-1995). Volgens De Jonge: “de allerbeste dichter dij wie ooit kend hebben.”
Törf startte in maart 1976. “t Was n elektrische band. Alex Vissering dij speulde gitaar en zong ook. Ik speulde bas en Paul Scholtens dij was de drummer. Henk Scholte was der nog nait bie. Mor mit elk optreden was e der wel. Hai draaide aaltied n beetje om ons tou.”
Al kort na de start zat het tegen. “Tot aan de zummer hebben wie perbaaierd te waarken aan een cd mit behulp van gitarist Hajo Klaassens. Dat is nait deurgoan Noa de zummer is Henk der biekommen want toun zol de band oetmekoar valen en hai zee: ‘wie motten der mit deur en ik wil der ook wel bie’. Henk begon veurzichteg aan n beetje te zingen. Zo is dat goan.”
“Wie hebben nog n grotere groep had ook, mit countrymuzikanten en n doedelzak. Bernard Bröring was der ook bie. Dat het anderhaalf joar duurd en in de twijde helft van achtenzeuventeg is Sietske Bloemhoff der bie kommen.” Zij kwam uit de Stellingwerven en had al langer muzikale ervaring. “Toun bènnen wie, Sietske, Henk en ik biemekoar bleven as Törf. Dat het duurd tot drij-, vaarentachteg.” Flip Rodenburg nam de plaats van Sietske Bloemhoff in en bracht veel zelfgemaakte blaasinstrumenten mee.
In die tijd speelde Törf veel muziek uit het Grunneger Zangbouk1. “Dat is natuurlek n staark miskend bouk. Imca Marina het end joaren viefteg al n elpee moakt mit laidjes van Groen. Wie binnen aigenlek al heul snel begonnen mit Groen. Dij het fantastische nummers. Joarenlaank hebben wie doar plezaaier van had.”
De groep trad regelmatig op in Duitsland, maar in 1985 vertrok Eddy de Jonge daar zelf naar toe. “Mien plek is innomen deur Bertje Ridderbos, dij was vieftien joar. Toun is Jos Kwakman der ook al biekomen. Dij speulde gitaar. Dat het twij joar duurd. Toun ben ik terugkommen en Jos het vot weer bedaankt. Wie bènnen mit zien vaaren, Bert, Henk, Flip en ik, n poosje deurgoan.”
“Begun joaren negenteg is Geert Ridderbos der biekommen. n Heule zet hebben wie mit ons vieven west mit de baide Ridderbozzen, Flip, Henk en ik. En dou is in 2001 Marius Greiner der biekommen omdat hai gastmuzikant west het op Op roemte, mit gedichten van Jan Boer. Toun hebben wie Marius mor vroagd om der bie te blieven en hai is der nog aaltied bie.”
“Twij joar loater is Bert der uut goan. Flip is even uutvaallen en dou het Jos Kwakman n zetje doedelzak speuld. Dij het dat oardeg invuld want hai speulde der ook nog gitaar bie. Toun kwam Flip weer terug en ging Bert der uut. Jos is dus uiteindelek de gitarist worden en Flip de fluitist en doedelzakspeuler.”
Sindsdien is de bezetting niet meer gewijzigd. Ook de stijl van de band, traditionele folk, veranderde nauwelijks. “As t dij laidjes bekiekst vanòf t begun tot nou, dèn zit der n liene in. t Oademt aalmoal n bepoalde sfeer uut. Wie hebben hail veul gedichten gebruukt. Dat ging ook aaltied mor deur. Mor wie hebben ons natuurlek wel ontzettend ontwikkeld, dij zet. t Is aalmoal muzikoaler worden. Wat wie zulf ook hail staark zain, is dat dij meziek heul aarg aigen worden is. Heul veul mìnsen dij zeggen: t liekt hier op of t liekt doar op, mor t is aalmoal Törf. t Is n aigen stijl worden omdat wie al zo laank bie mekoar binnen. Dij meziek doar is n klaine groep liefhebbers veur en wie veraandern ook nait. Doar binnen wie in feite te koppeg mit. t Is gewoon heul bezundere meziek aan t worden. t Is n aigen stijl dij naargens mit te vergelieken is. Gainaine dut dat zo. Wat bie ons aaltied belangriek west is: melodieuze laidjes, mooie melodieën, combineerd mit instrumentoal.”
De aanpak werd steeds professioneler.“Vrouger was t zo: Aine kwam op zien gitaar mit n melodietje aan en n tekstje der bie, kloar. Mor tegenwoordeg wordt t aalmoal bekeken en van noten lezen. t Is gewoon een heul aigen menaier van arrangeren. Vrouger dèn begonnen wie mit n nummer en vrougen wie ons oaf: ‘hou zol dit oaflopen?’. Dat is der nait meer bie. Ik wait nou perzies wat ik dou. Wie speulen t ook beter want eigenlek is dat niks: as doe n nummer speulst en bist onzeker. Dat hebben wie allaank nait meer. Most die veurstellen dat wie nou ook n Jos Kwakman der bie hebben Dat is n strakke gitarist en dat is hail belangriek veur de boases van de band. As Jos ainmoal op n bepoald tempo zit, den veraandert dat nooit. Dat is n probleem bie heul veul bandjes. Dij vlaigen aale kaanten op. Bie ons is dat nait zo.”
“Wie hebben vief, zes optredens had veur de prezentoatsie van de nije cd en wie waiten aalmoal wat wie doun goan. Persies wat de volgorde is van de nummers en hou dij in elkoar zitten. Vrouger dèn gingen we n haalf uur van te veuren biemekoar zitten. Zo van ‘Jongens, wat goan we doun vanoavend?’. Dat kìn nait meer. Van te veuren sturen wie t haile programma an mekoar deur. Doar kieken wie kritisch noar en goan wie dat repeteren. n Hail aandere menaaier van waarken.”
“Der kommen ook zoveul nije stukken veurbie, dat ter aal olle stukken verdwienen. Wie waren veureg joar november weer in Duutslaand, in Engerhafe. Doar hadden we twij joar eerder ook speuld. Ik keek noar t programma en van de vieftien nummers hadden wie dattien doar nog nooit speuld. Zo snel veraandert dat. Loat mie heuren dij muziek, dat hebben wie joaren speuld. Dij is nou van t programma oaf. Op n bepoald moment bist der kloar mit.” “Wie hebben aaltied nije nummers op veurroad. t Is gain repeteerbandje van joaren old. Wie hebben ook wel ains dat wie n olle cd pakken en zeggen: Oh dat nummer motten wie n keer weer doun. Wie hebben nou op Dichten, Veerten van Simon van Wattum. Dij hebben wie nog mit Sietske speuld. Joaren is e weg west en toen heb ik docht ‘Goh t Is toch n Simon van Wattumtekst. Loaten wie ains even kieken’. n Aander arrangement der tegenaan en nou speulen wie hom aigenlek aaltied weer.”
“Der mos n nije cd kommen en om der toch weer n ofgerond thema van te moaken, mit Simon van Wattum om verschillende redens. In de eerste ploats, as hai nog leefd haar, dèn was hai viefentachteg west. En wie haren ook zo wat van ‘Wie motten toch n moal wat mit hom’. Hai is werkelek de allerbeste dichter dij wie ooit kend hebben. Hai het t allerbeste wat der aan poëzie in Grunnen ooit schreven is. Vrouger hebben wie veul mit hom optreden. Dèn speulden wie drij, vaar stukjes en dèn las hai wat gedichten veur. Omdat wie al zoveul joaren wat mit Simon van Wattum doun, vonden wie t wel zinvol om wat op meziek te zetten. Uut Twijstried, dij dikke bundel van hom, doar hebben wie zo vatteg stuks van op meziek zet. Das is n heul ènde.”
De nieuwe cd, Dichten, is alweer de zevende van Törf. “Dij eerste, t Braide wotter, dij hebben wie opnomen in de studio van Normaal, woaraargens in de Achterhoek en bie de twijde bènnen wie bie Thein kommen. Nou binnen wie weer terugge bie Bert Ridderbos. Hai het gain studio mor wie doun dat gewoon bie Geert in de schure. Wie hebben doar opnomen en ook mixt bie Geert in huus.”
De opening en titelsong van Dichten is gevat in een klassiek getint muziekstuk. In het gedicht legt Van Wattum zijn credo neer. “Dat is n belangrieke tekst.” n Lije dag / n Poeste wind is een instrumentaaltje. “n Nummer vol energie en dat is belangriek.” Het lied Aan zee waarvoor Geert Ridderbos de muziek schreef “is n beetje singer-songwriterachteg.” Die eerste drie nummers zijn totaal verschillend. “Mor t is alle drij wel Törf. Doar zit gain opzet in of zo, of n idee. Nee, t is gewoon zo goan.” Voor Woagen mit stroo schreef Geert Riderbos ook de muziek. “Geert moakt mooie langzoame nummers.” Marius Greiner leverde de afsluitende melodie die klinkt als een echte traditional. Ezels van d’ Eerste Mond is een instrumenteel nummer geschreven door Marius. “Veur ‘t huus is n treureg laid van Geert. Mor t grappege is, wie goan hom wel op ons tourtje veur de cd speulen. Mor bie optredens, dèn speulen wie dij ook nait meer zoveul. Op de veurege cd haren wie ook nummers zet dij wie nooit meer speuld hebben.” Bij de optredens zoekt de band naar variatie. “t Kin natruurlek nait aaltied, mor t gait om t publiek. Dat mot ook n beetje goie oavend hebben.” “De melodie van Oostewind is van mie en Marius dij speult t instrumentoal.” De muziek lijkt uit Oost-Europa te komen. “Dij melodie van Marius dij haren wie al liggen. Bie Oostewind konnen wie dat ter achter speulen. Zo is dat ontstoan. Wie vonnen de muzikoale combinoatsie wel goud.”
De melodie van het lied met de langste titel, Blaauwemoanzoaddreum is weer van Geert. Rustige, statige muziek met een fraaie doedelzaksolo van Flip Rodenburg. De melodie van Snij is van Eddy maar “Marius het weer n instrumentoal der achter moakt. t Is gewoon de twijde helft van het nummer. t Is nait allenneg mor n melodie bie n laidje,”
Daans veur de zummer is een vrolijke melodie van Marius Greiner. Flip Rodenburg zette het gedicht Schaauw op muziek. De muziek van Veerten tenslotte is weer van Eddy zelf.
Zo leverde bijna iedereen een bijdrage. Ieder nummer is bovendien het resultaat van een groepsproces. “Gain aine krigt n opdracht. Stel die veur: Ik kom mit n laidje aanzetten en zeg: ‘Kiek jongens, k heb tekst en meziek’. Den zing ik hom in. Zai zetten hom direct mit op en Flip dij schrift hom gewoon in de boases uut, de tekst en de meziek. Dèn hebben we meziek der bie en goan wie hom speulen. Den kieken wie hou wie t nummer arrangeren goan. Dat doun wie mit zien zessen. Dat gait aal hìn en weer en dat kìn weken duren en den opains is t kloar. Dat goat aaltied goud. t Is n soort natuurlek proces. Noa n poar weken is t gewoon kloar en bènnen we aalmoal tevreden. t Gaait aal proatenderwies. Luusteren en dèn zeggen wie: ‘nou mot der n tussenstukje kommen’. ‘Marius hest doe nog n leuk tussenstukje der veur?’ Den nemt hai gewoon volgende weke n stukje mit en zeggen wie of t wel of nait goud is. As wie t goud vinden den gaait t deur. Den goan wie doar mit aan t waark. Wie perbaaiern van alles. d’ Aine vindt dit en d’ aander dat. As der aine vindt dat t nait goud is, zeggen wie dat ook tegen mekoar. Wie bènnen al zo laank mit mekoar.
t Allermooiste van Törf is nait ains t optreden of cd’s moaken. t Mooiste is t moaken van dij nummers. Mit mekoar dij nummers bedenken, dij arrangementen bie Geert Ridderbos in de boerderij. Om doar te zitten dij haile oavend, mit ain nummer bezeg te wezen en den an t ènde van d’ oavend te denken: ‘Goh dat is mooi worden’. Eigenlek is dat t mooiste van dizze band. Dat is ook de reden dat dit nait opholdt. Elke keer as we weer repeteren, bènnen we weer mit nije dingen bezeg. Dus elke keer is t n groot plezaaier om bie mekoar te zitten.”1) P. Groen en G.R. Jager: Oude en nieuwe Groninger Liederen
Törf: ‘Dichten’ TSP 007, 2015 CD mit 12 nummers, € 15,00.
Veur bestellens kiek op www.törf.nl, verzendkosten € 2,50. Ook te koop in de erkende ploatenzoaken in Stad en bie Evelyn Novacek in Hoogezaand.
naar Törf