naar Gert Sennema
Deze pagina is bijgewerkt op
TOAL EN TAIKEN
TIEDSCHRIFT VEUR GRUNNEGER KULTUUR
33e JOARGANG - NUMMER 2
maai 2015Toal en taiken
op het web
SPAIGELPROATJE
Gert Sennema
In 2005 brandde zijn atelier af. Het was voor de kunstenaar een regelrechte ramp. Beeldhouwwerk en documentatie gingen verloren. Toch blikt Gert Sennema niet echt somber terug naar die brand in het oude station van Grijpskerk. “t Het mij veul kost, mor t het mij ook veul opleverd.”
Zijn opleiding als beeldhouwer ontving Gert Sennema (1962) aan de Academie Minerva. Bovendien volgde hij een studie als tekenleraar. Nu geeft hij zelf les in beeldhouwen aan de Klassieke Academie en werkt graag met hout. “Veur de openboare ruumte mot t duurzoam en hufterproof. Doar bin ik aaltied bezeg met brons of natuursteen. Dij deur in de Folkingestroate heb ik moakt. Toevalleg dat n hiel groot beeld van holt in Assen op de Brink staait. Mor ja, holt is wel mien grote liefde.”
Zijn liefde voor het Gronings kreeg hij van huis uit mee. “Mien moe komt van Olrom en mien pabbe uut Griepskerk. Mien moeke was degene die slim laifde had veur de toal. Die was heel perzies. Dat ik dingen goud zee. Gien leerzen mor stevels. Doar wur ik aaltied op corrigeerd.” “Alles woarbie ik mien verhoal vertellen kin, dat pak ik, in woord, klank of beeld. Dat moakt niet zoveul uut.” Dus was de artistieke duizendpoot ook mede-auteur van de rockopera t Ruuge paradies.
“Men wol groag n theaterproductie in t Westerkwartier. Toen hebben ze mij vroagd. Men wos dat ik zeer betrokken was op de toal. Ik had niet veul mit theater mor ik docht: ‘loaten we t mor proberen’. Deur mij is dat toen vörmgeven en toen brandde de waarkploats òf. Die beeldhouwpraktijk het n tiedje stilstoan en toen bin ik verder goan in de theatervörmgeving.” Zo werden ook de Swet-voorstellingen geboren. “Ik wol bewustzijn creëren, niet allenneg aan gebouwen en zo, mor ook aan klaank, aan toal en verhoalen. Dus heb ik n theaterstuk bedocht woar we zeuven lokoaties bezochten mit zeuven thema’s uut de regio. Dat theater had mij wel leerd dat er hiel veel mogelekheden binnen mit klank en mit woord. Hiel bloemrijk kost dien verhoal vertellen. Dat heb ik toen ten volle uutnut.”
“Vanòf mien zestiende schrief ik al liedjes veur markten en verjoardoagen en partijen. Eenvoudege liedjes as De hond van Karstje Koenes en dat soort dingen. Heul anekdotisch en op t dörp gericht. Doar haar ik heulemoal gien ambitie mit. Maar toen die brand mij overviel, toen ben ik dij meziek ineens heel serieus goan nimmen. Ik ben gien echte gitarist maar ik heb wel n gitaar woarmit ik mien verhoal vertellen kon.” Dus kwam er in 2009 een eigen band: Westkantstad.
Gert Sennema was verbaasd toen hij de K. Ter Laan-prijs 2011 ontving. “Doar hol je gien rekening mit, dat je priezen kinnen verdienen mit wat je missie, wat je liefde is.”
Aan die prijs zat een geldbedrag vast. Dus dacht hij: “Met dat geld goa ik weer n haile mooi cd moaken. Want doar heb ik zin aan.” Nu is die cd, Dit is, klaar.
Het album is ‘bij toeval’ geproduceerd door de muzikant Joop van der Linden. “n Kennes van hom dij zee ‘Doe most es dij meziek van Gert heuren’. Toen zegt e: ‘Dat vind ik hiel boeiend. Dij man, die wil ik wel ens zien’. Hij reageerde puur op de meziek. Dat von e interessant. Toen heb ik wat liedjes veur hom veurspeuld en zo is t begonnen.”
Het hele proces duurde een paar jaar. Niet voor niets zo blijkt. “De veurege dat ging echt op gevoel. Doar hebben we veul plezier van had, mor hier is meer uuthoald. Dit is een echte grote stap veuruut.” Met de mannen van Westkantstad, Jan Ruiter (basgitaar), Bennie Timmer (gitaar), Sjouke Dijkstra (gitaar) en Simon Terpstra (drums), ging hij het avontuur aan. Het resultaat is een uur muziek met een mix van country, blues en folk. Soms met een popkoortje op de achtergrond.
De cd start met het countryrocknummer Kostverloren. “Dat is n motorritje deur mien jeugd hìn en de streek woar ik weg kom. Dat goat uuteindelek noar de Stad, woar ik mien geliefde ontmoet: West End aan de Kroaneweg.”
Ook Veur dij is autobigrafisch. “Over mien vraauw, mien geliefde, mor ook over mien dochters. t Is n verhoal over wat k delen wil. Wat je mooi vinden, wat je belangriek vinden.” Zoals het eerste kievietsei. “Hier in de Westerhörnerpolder, doar ging k elke keer begun meert hin. Zörgen dat we t eerste ei vonden. Bie ons in t dorp was dat zeer te doen gebrukelek.”
Aan de beurt is een lied met een neerslachtige tekst. De muziek klinkt luchtig door een heerlijk pingelende banjo. “t Is een contradictie tussen meziek en tekst.” Religieuze teksten spelen vaak een rol in Sennema’s liedjes zoals hier met de woorden ‘Blief bij mij Heer’.
“t Is de toal woarmit ik groot worden bin. Dus dat is heul belangriek veur mie. t Is veur mij n zoektocht in toal. Woar kom je terecht as je dij toale Kanaäns verbienden mit je streektoal? In Amerika is t heul gewoon dat je t verhevene en t doagelekse gewoon mit mekoar verbienden. Mien pabbe zat ook in n bendje. Vlak noa de oorlog speulde hij gitaar. Ik heb gitaar van hom speulen leerd. Mor hai speulde allenneg mor Amerikoanse traditionals en dij waren haalf religieus en haalf profaan. Doar krigst natuurlek ook n tik van mit.”
In Woorden lijken tekst en muziek alweer met elkaar in tegenspraak. “t Is ook gain drama. t Geft allenneg mor de relativiteit aan van de woorden. As t gevoel goed is, den is t goed.”
Sennema leest graag. “Angelsaksische en Scandinavische lektuur het veruut mien voorkeur. Vrouger Sartre en Camus.”
Maar in het apocalyptisch klinkende De grote drie draait het om Nederlandse schrijvers. “Ik heb t schreven noar aanleiden van t overlieden van Harry Mulisch. Dij dreef mit dij boot zo de Amstel over, zo n regenboog tegemoet. Kost t zulf haast niet bedenken mor zo gebeurde dat. k Von dat toen zo’n indringend beeld. Mor van Hermans en Reve doar von ik dat ik ook wat over zeggen moest. Hermans zet ik dan in zien ivoren toren an de Ossemaarkt. Doar woar ik zelf ook woond heb. En Reve dat is Maria natuurlek. Dij letste vier zinnen, dat komt rechtsreeks uut de biebel.”
Het folkachtige Loat mij lös beschrijft het einde van een periode èn van een relatie. Gert Sennema begeleidt zich daarbij zelf, alleen op gitaar.
In Oog ien oog drijven de elektrische gitaar en het achtergrondkoor de muziek op. “Dat is schreven op Ameland toen die störm der over heer ging. Toen binnen al die bomen ontworteld, Dat was n slagveld. Dat was echt de apocalyps, man. Den zugst dij bomen omgoan as lucifersholtjes, as dominosteentjes.”
De titelsong is mede een ode aan Van Morrison. “Dat je je duvelsgoed bewust bint van t feit dat keuzes oneigenlek binnen. Ja: dit is wat het is. Cornelis Verhoeven die het heel wat filosofeert, niet over het woarom mor over het wat. Dat vind ik ontzettend boeiend en Van Morrison dij zingt doar ook voak over. Dij zingt: ‘Why, why, why? It just is.”
Mist worden is een statement. Alle mensen zijn belangrijk “Je moeten dit blieven loven, vind ik. Dat is n morele plicht. Mor natuurlek wor je aan t twieveln brocht. Ik heb het schreven veur dat wichtje dat vermoord is in Roden. Ik kende heur moeke. Toen dacht ik ‘dat is verschrikkelek veur die moeke’. Mor t is natuurlek ook verschrikkelek veur de moeke van dij jong dij dat wichtje doodstoken het. t Is veur allemoal n drama, zowel het slachtofferschap als wel t doaderschap.”
Man en peerd wijkt in lengte en prozaische vorm af van de andere liedjes. Het bevat een wijze levensles. “Ik vond het n hele mooi exercitie om t noar t ènne te brengen.”
Pocamontes en John Wayne komen ook nog even voorbij. “Je hebben den ongeveer wel deur dat t om zien ziel gait. Dat peerd is eigenlek zien ziel en ik docht ik mot toch even n twist moaken noar dat cowboy- en indioanengevoel.”
Zun en moan is een filosofische parabel. De muzikanten brengen het voor een deel a capella. “t Liekt n kinderliedje. Mor t is toch n hiel diepe gedachte.“
De countrypopsong Hoop straalt rust uit. “Der zit n hail mooi ritme onder. t Huppelt echt lekker.”
Het afsluitende Wie aan heur komt is alweer autobiografisch. Zijn vrouw, Martine, en zijn twee dochters spelen een hoofdrol. “k Zat hier lest mit wat mìnsen aan toafel en die hadden gien kinder. Een die zee ‘hou is dat nou om kiender te hebben.’ Ik zee: ‘Man, je zitten op de eerste rang, van groei, van tijd en t zoeken noar vörm. Ik vin dat niet minder dan spectaculair.” Het is duidelijk. Gert Sennema ontleent veel inspiratie aan die drie vrouwen in zijn leven.
Dit is € 15 (exclusief verzending, www.gertsennema.nl)
naar Gert Sennema