2 december 2010 |
De Groninger Gezinsbode op het web |
De Groningse jazz van Roelof en Jannie Stalknecht op Diezeg laand
Dit project had niet gehoeven. “Maar”, legt zanger/dichter Jan Glas uit, “zoals zo vaak is dit bij toeval ontstaan”. Op de presentatie van een bundel van collegadichter Erik Harteveld speelde een accordeonist ‘Junge, komm bald wieder’. Dat zongen Glas en Harteveld mee. Daarna speelde hij op verzoek ‘Give me five minutes more’. Daarbij zong Glas in het Gronings, een tekst van Roelof Stalknecht. Peter ten Hoor van Uitgeverij kleine Uil vroeg wat dat was en even later: ‘dan gaan wij daar een cd van maken'.
Dat werd ‘Diezeg laand’. Jazz in het Gronings. Waarbij composities van om en nabij een halve eeuw geleden opnieuw gearrangeerd werden door pianist Addy Scheele. De teksten, in de streektaal, zijn van de hand van Glas, Harteveld en Jan Groenendal en Joop van der Haak. Wie het over Jazz in Groningen heeft, komt automatisch uit bij Roelof en Jannie Stalknecht. Zij had vijftig jaar geleden succes in het genre. Het duo was in 1960 de eerste die Amerikaanse liedjes vertaalden in het Gronings. Die combinatie van bestaande jazznummers en het eigen dialect was zo uniek, dat de nummers decennia later nog steeds gedraaid worden bij de regionale omroep. Maar Diezeg laand is meer dan alleen een muziekalbum met dertien liedjes. Het is een boekwerk geworden, met daarin een cd.
De liedteksten staan er in en in samenwerking met journalist en muziekrecensent Illand Pietersma vertellen Glas en Harteveld, het verhaal van broer en zus Stalknecht en het verhaal van Jazz in het Gronings. Want dat is een zeldzaamheid. Voor zover bekend, aldus de samenstellers, bestaat er bijvoorbeeld geen Zeeuwse of Achterhoekse jazz. Wel komt in 1974 de Leeuwarder jazzpianist Joop Verbeke met de lp ‘Dit folk’, waarop hij Friese poëzie op lichte muziek heeft gezet. Rond die zelfde tijd produceert de Drent Henk Platje twee platen met Drentstalige en Groningstalige nummers. Daarop staat een enkel jazzliedje, odner meer van Jannie Stalknecht. Wie haar nog het dichtst benadert is Lianne Abeln, de grand old lady van de Groninger streektaalmuziek. Zij zingt in 1984 op de dubbelelpee ‘Verskes dij ‘k joe lain’ een paar nummers van George Gershwin. In het Gronings vertaald. A foggy day wordt Mistige daag en Our love is here to stay wordt Ons laifde blift bestoan. Scheele werkte mee aan die plaat en begeleidde in 2003 de Friese jazzvocaliste Ymie bij de Ley op haar cd Hjerstblêden. Opvallend, zo blijkt, is dat de vermening van jazz en streektaal vooral in de noordelijek provincies plaatshebben. Henk Scholte mixt Groningse poëzie wel eens met de improvisaties van saxofonist Johan Huizing en de Drentse Martije Lubbers kwam vorig jaar met de cd ‘Drezz’.
Misty
Glas: “De titel van het album is van het gelijknamige nummer. Diezeg laand is een vertaling van ‘Misty’. Erik en ik waren er eigenlijk meteen uit dat het dat moest zijn. Dat nummer gaat over een toekomstige liefde. Iemand droomt over zijn aanstaande. Het slaat niet perse op de inhoud. Het is gewoon een mooie titel. Het geeft ook meteen een bepaalde sfeer. Nee, het geeft niet de situatie weer van hoe het er met jazz in het Gronings voorstaat. Al is er weinig op dit gebied. De liedjes hebben niet echt een verbindende factor. Het is muziek die ik mooi vind. Ze zijn wel opnieuw gearrangeerd. Het zijn standards die al heel vaak zijn gedaan en ieder heeft daar zo zijn eigen opvattingen over.”
Roelof Stalknecht is er niet meer, maar Jannie (1928) en Rika (1931) vertellen in Diezeg laand hun verhaal. Over dat ze opgroeiden met jazz. Dat kwam vooral door broer Roelof die van jongs af aan al piano speelde. Hij kon alles aan: jazz, Frans, klassiek. Als er een bruiloft was trad hij op als begeleider. Het begon met ‘Laiverd kom weer bie mie’, een bewerking van Lover come back to me. Tonny van der Veen de toenmalige directeur van de RONO, de voorloper van Radio Noord, zei dat dat nummer eigenlijk in het Gronings zou moeten. Toen Jannie en haar man Jan Groenendal eens op een zondag wat katterig op de bank zaten, de pyama nog aan en de poezen erbij, viel het kwartje. Nog steeds wordt om dat nummer gevraagd. Jazz in het Gronings past in de context van de streektaalmuziek. Na de Tweede Wereldoorlog waren er veel regionale omroepen. Die wilden zich profileren en het meest voor de hand liggende was om veel aandacht te schenken aan het dialect. Roelof en Jannie Stalknecht werden bekende figuren in de Nederlandse muziekwereld, maar op den duur ging het reizen naar Hilversum tegenstaan. En ze wilden ook niet weg uit Groningen.
Vertalingen
De vertalingen zijn niet letterlijk. De tekstschrijvers zochten vooral naar goede zinnen in het Gronings: “Als je kijkt naar ‘Ainmoal te voak'. Dat is een vertaling van ‘On the sunny side of the street', een ongelooflijk optimistisch nummer, terwijl het in onze versie ronduit pessimistisch is. Blijf maar liggen in bed, je wordt toch nooit gelukkig. Het gaat ook veel over de liefde, de uitgestelde liefde, in de liefde teleurgesteld en de manische liefde: jij houdt nog niet van mij, maar dat komt nog wel. De muziek staat daar eigenlijk mee in contrast, want het is overwegend swingjazz. Nee, ik vind het geen ouwe meuk. Het is weliswaar jaren vijftig, maar ik vind het nog steeds origineel en heel mooi. Het klinkt zelfs nog steeds pittig, al heeft dat zeker te maken met het pianospel van Roelof Stalknecht.”
