zaterdag 20 november 1999 |
De Stentor op het web |
Ik bun de kearl ginds in de storm/ik vecht veur mien bestoan' zingt streektaalzanger en tekst schrijver Jan Ottink. Hij heeft een bescheiden fanclub in de Achterhoek en won in mei van dit jaar het Nederlandse Streeksongfestival in Hardenberg met zijn lied Wereldwief. Dit festival werd georganiseerd als protest tegen de 'verloedering' van het Nationale songfestival. Onder meer omdat de Nederlandse inzending in het Engels werd gezongen. Jan Ottink en zijn band De Hemel spelen vanavond in de Theaterie in Ommen. Een combinatie-optreden met het Duo Höllenboer en de heren van Triooo.
Jan Ottink bezingt vanavond in
Ommen het leed in zijn streektaal
'Boeten geet de wereld dood'
(Door Marion Groenewoud)
Dat dialectsprekers door de media veelal folkloristisch in beeld worden gebracht, kan de Achterhoekse zanger en tekstschrijver Jan Ottink (44) alleen maar beamen. 'Zo'n programma als Oerend Hard van SBS bevestigt het beeld van mensen die (Neder-Saksisch) dialect spreken als donnne boeren. Ik zou er voor geen goud aan meewerken.' Als Ottink hoort dat hij voor de foto even naar buiten moet schrikt hij. 'Toch niet bij een koe, hè! Dat willen veel media. Het vooroordeel bevestigen. Alsof mensen van het platteland alleen maar achter koeien en varkens aanlopen.'
Hij spreekt bij voorkeur in zijn 'moers taal', het Achterhoeks en heeft weinig met het boerenleven te maken. 'De Randstad is de leidende regio in Nederland. Zij bepalen de standaardtaal. Provincialen zijn in hun ogen minder. Dit verschijnsel zie je trouwens overal terug. In provinciesteden wordt ook neergekeken op omringende dorpen.'
De bandnaam De Hemel ontstond doordat de 23-jarige drummer Henri Goorman van de pas opgerichte (tweede) band van Ottink, aan een hartaanval overleed. 'We vonden het wel een mooi eerbetoon aan hem.' Jan Ottink en de mannen van De Hemel zijn de hele week druk bezig in Silvox Studio. Een opnamestudio in Bonte Brug, een buurtschap tegen de Duitse grens. Waar Skik de eerste cd's heeft opgenomen en Quasimodo hun Willem Wilmink kinderliedjes-cd maakte. Het nieuwe album van Jan Ottink zal in het voorjaar uitkomen maar heeft nog geen naam. De werktitel is Anders. Naar een gelijknamig lied over een relatie die niet meer is wat het was en verzandt in vanzelfsprekendheden. Ottink heeft een bescheiden fanclub van 250 a 300 leden. 'Ons publiek bestaat vooral uit oudere jongeren. De MTV-generatie van onder de 25 moet niet veel van ons hebben.' Toch gaan veel liedjes over jongeren. De single Wereldwief gaat over een meisje dat aan de drugs verslaafd raakt en moet tippelen om aan haar geld te komen. Ze is als kind misbruikt. Op de nieuwe cd staat het lied Marjolein, ook over een meisje dat slachtoffer is van een zedendelict. De thematiek sluit duidelijk aan bij zijn eigenlijke beroep, dat hij nog twee dagen in de week uitoefent, jeugdwelzijnswerker in Lochem. 'Het zijn dramatische thema's gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Ik heb veel club- en buurthuiswerk gedaan. Daar ontmoet je veel jongeren met problemen. De liedjes zijn niet zo dramatisch, hoor. Bij Wereldwief hebben we een videoelip gemaakt die eigenlijk best grappig is. (De video-opname en het maken van een cd-single was de hoofdprijs van het Streeksongfestival.) In de clip komt alles weer goed. Het lied over Marjolein is meer een opsteker voor iedereen die een soortgelijke ervaring heeft gehad. Ik vind dat deze jongeren vooral moeten praten over wat ze hebben meegemaakt.'
Ballades, rock, reggae en zuidelijke ritmes wisselen elkaar af op de meeste van zijn acht cd's. Sociaal-maatschappelijke onderwerpen voeren de boventoon in zijn teksten. Een lied Disse stad over een zwerver in Moskou. 'Dreei ow umme veur een laatste blik/op een wereld den ow haat/den misschien morgen better wordt/maor dat is veur ow te laat.'En In dit land, over twee asielzoekers in het kouwe Nederland. Ottink: 'Ik vind het belangrijk dat mijn liedjes ergens over gaan. Ik ben in Moskou geweest en zag die zwerver lopen. Dat houdt me bezig. Die twee asielzoekers hoorde ik praten toen ik tijdelijk werkte in een asielzoekerscentrum. Ze waren bang. Niet zozeer voor het vreemde land maar het was herfst. Zoals nu. De bomen werden kaal en verloren hun bladeren. Het waaide. Ze hoorden geen vogel meer fluiten. De jongens dachten werkelijk dat de wereld verging. Zij kenden dat niet. In hun land, Soedan, hoor je altijd vogels zingen en blijven de bomen in bloei. De beume laot hun blader lus/ik zee geen vogel meer in 't grus/ik verstop mien angst hier binnen/boeten geet de wereld dood'.
Gemeenschapszin
'Ik denk niet dat de samenleving momenteel slechter is dan vroeger, maar de mentaliteit ván 'ikke ikke en de rest kan stikke' neemt toe. De wereld wordt steeds onpersoonlijker. De gemeenschapszin vervaagt. Alleen op het platteland bestaat het soms nog. Hier in de Achterhoek zeker, waar kerk en kroeg dicht bij elkaar staan. Maar in een nieuwbouwwijk in Doetinchem weten ze vast ook niet hoe hun buurman heet.' Het is de oorzaak voor de toenemende populariteit van het dialect in de popmuziek de laatste jaren, denkt Ottink. 'Mensen verlangen weer naar een kleinschalige leefomgeving. Dialect is identiteit. Niet alleen in Nederland zie je dit, ook in Duitsland zijn streektalen momenteel populair. Het is een aanklacht tegen de Amerikaanse McDonald-cultuur. Die overal, zelfs in Rusland hetzelfde is.'
Drie jaar geleden maakte Ottink de theatertoernee Het getij. Het optreden in schouwburgen beviel hem goed. 'Volgend seizoen ga ik weer de theaters in met een nieuw programma. Het is meer akoestisch werk en de teksten staan centraler. Als tekstschrijver vind ik het prettig dat mensen luisteren naar de woorden.' Hij kreeg meer bekendheid buiten de regio sinds het Streeksongfestival in Hardenberg een half jaar geleden. 'Het was een ludiek protest. Georganiseerd door Willy Oosterhuis, presentator van TV-Oost. Tegen het commerciële karakter van het Nationale Songfestival. De Nederlandse taal werd afgeschaft en de liedjes niet meer live gezongen. Door dit alternatieve songfestival kregen we veel publiciteit, onder meer een optreden in het radio-programma Spijkers met Koppen. Met het nummer Wereldwief. Dit lied willen we meer gaan promoten. Zowel in het dialect als in de Nederlandstalige versie. De sfeer en het karakter van het lied blijven ondanks de vertaling hetzelfde. Dialect is geen vreemde taal. Het Neder-Saksisch vinden we terug in het Gronings, Drents, Twents, Achterhoeks. Het verschil zit alleen in het gebruik van de klanken. Ik ben met het dialect opgegroeid. We spraken het thuis onderling. Voor mij is het de taal waarin ik het best kan uitdrukken hoe ik iets voel.'
Jan Ottink en De Hemel, Duo Hollenboer en Triooo. Vanavond in de Theaterie in Ommen, aanvang 20.15. Voorvegther Hardenberg (4 dec), Hoftheater Raalte (28 april).
