vrijdag 20 juni 2003 |
Dagblad van het Noorden op het web |
Normaal is een band in ontwikkeling, stelt frontman Bennie jolink (61) in het cd-boekje van NI-JE NRS. Op die cd verleggen de Achterhoekers, aangevuld met muzikanten uit andere windstreken, hun muzikale grenzen. "Klassiek, daar moest je vroeger niet mee aan komen. Maar nu luister ik graag naar Mozart." Donderdag speelt Normaal in de 'oerbezetting' in Assen.
Door Martin Groenewold
'Imago is als een zevenkoppige draak'
Meer dan veertig hits
Op Hemelvaartsdag 1975 maakte Normaal, gehuld in pakken van het Leger des Heils, zijn debuut op het Dauw-trappersfestival in Lochem. Sinds die dag staan de Achterhoekers bekend als de grondleggers van de dialectrock. Landelijk succes volgde in 1977, met de single Oerend Hard. Het was de eerste van meer dan veertig hitnoteringen, waaronder Alie (nr.12, 1977), Net As Gisteren (nr.10, 1981), Mamma Woar Is Mien Pils (nr. 7,1982), Heidi (nr. 8,1983) en Hiekikkowokan (nr. 9,1984). In 2005 was Rennen Of Stilstoan (nr. 31) de meest recente, hit.
Normaal kende tal van hoogte- en dieptepunten. Frontman Bennie Jolink haalde in 1992, 1999 en 2002 het nieuws door ernstige auto- en motorongelukken. Het leven van de muzikant werd belicht in de documentaire Ik Kom Altied Weer Terug (2001) van regisseur Frank van den Engel. In de film wordt diep op zijn persoonlijke leven ingegaan.
De laatste jaren speelt Normaal in verscheidene samenstellingen, waaronder de succesformatie van eind jaren zeventig. Die bestaat naast Jolink uit gitarist Ferdi Joly, bassist Willem Terhorst en drummer Jan Manschot.
‘Nieuwe nummers van Normaal? Die gaan vast over bier, wijven en motorcrossen.” Bennie Jolink (61), tegenwoordig Ben voor intimi, zucht diep en strijkt zijn hand door de grijze krullen. 'Ja, er zijn nog altijd mensen die denken dat we in dertig jaar niets zijn opgeschoten. Die maar blijven zaniken over een paar minuscule vernielingen in een Toppop-opname van Oerend Hard. Jij zuipt toch zoveel, roepen ze dan. Ja, ammehoela, ik kan d'r helemaal niet tegen. Moet je kijken hoe hard ik m'n leven lang heb gewerkt; hoe had ik dat moeten doen als ik altijd dronken was geweest? Imago is als een zevenkoppige draak; houw je er één kop af, dan groeien er twee weer aan. Onuitroeibaar."
Wie NI-JE NRS beluistert, begrijpt iets van de frustratie van Jolink. In niet minder dan 17 nummers komen op dat album country, blues, bigband, jazz, reggae en zelfs calypso voorbij. "Ja, plus een stuk of vijf, zes echte Normaal-stampers", zegt de muzikant. "Het aardige is dat de bezoekerssite, Hřkersboek geheten, vol staat met enthousiaste commentaren. Terwijl hiervoor toch een hoop werd gekláágd... Dat Normaal vroeger leuker was, dat we weer met z'n vieren moesten gaan spelen, wat die toeters er toch bij moesten. Daar hoor je niemand meer over."
De band bestaat tegenwoordig uit acht muzikanten. Achterhoekers, voornamelijk, maar ook een Brabander en een Rotterdammer. "Drie krasse knarren aangevuld met - in onze ogen - jong volk", zegt. Jolink. "In deze bezetting spelen we nu zo'n drie jaar. Vrijwel iedereen draagt nummers aan, vandaar die variatie. De schrijver van het liedje doet ook de leadzang en speelt de solo, net als bij Lennon en McCartney. We zijn volstrekt democratisch."
Kwantiteit is niet belangrijk, merkt Jolink op, maar die productie van 17 nieuwe nummers is wel een teken aan de wand. "Het geeft aan dat het hele gezelschap bruist van de energie. Normaal is een band in ontwikkeling; steeds meer muziek en steeds minder effectbejag."
Het omslagpunt lag rond de eeuwwisseling, meent de muzikant. Toen speelde Normaal voor het eerst in het theater. Sindsdien gebruikt de band de wintermaanden voor theatertournees en de zomer voor de ouderwetse 'veldtocht' langs feesttenten en festivals. In Jolink-terminologie: 'Schaatsen doe je 's winters, zwemmen doe je 's zomers'. "In het theater zijn we veel serieuzer gaan nadenken over bijvoorbeeld de koortjes. Ik hield altijd al van meerstemmige zang, maar in de begintijd zong alleen Ferdi (Joly, gitarist, red.) af en toe mee. En later Jan Manschot, de drummer. Tegenwoordig maken we d'r veel meer werk van."
Het theater heeft zijn blik verruimd. Klassiek, daar moest je vroeger niet mee aan komen. Maar nu luister ik graag naar Mozart. Doe mij maar composities van Verdi, zowel met een F als met een V. Ik begrijp ze veel beter, ik interesseer me er steeds meer voor. Dat geldt ook voor jazz, voor muziek uit de jaren veertig." Disco, of nog erger: dance, komt er bij hem nog altijd niet in. "Ik heb er niks mee. Ook niet met hardrock, trouwens. Van die zangers. die gillen alsof ze een hondenpoot aan het afzagen zijn. Een man moet zingen als een man."
Op zijn 61ste probeert opa Jolink - zijn vierde kleinkind wordt in augustus geboren - nog altijd nieuwe instrumenten onder de knie te krijgen. Zoals de trombone. "Dat is moeilijk hoor, poeh. Die embouchure (techniek van de mondspieren om een blaasinstrument te bespelen, red.) moet je helemaal opbouwen. Ik heb zelfs een sousafoon gekocht, omdat ik me diep van binnen altijd eenbassist heb gevoeld. Bassist, basis. Ik zoek automatisch de grondtoon van het akkoord - zal wel met mijn lage stem te maken hebben. De onderkant is voor mij, zeg ik altijd."
Hij volgt regelmatig muzieklessen. "Ik zei: ik wil trombone spelen, maar ik wil geen muziek leren lezen. Misschien niet handig, maar het kan best. When The Saints gaat, al zo'n beetje. En Vrouw Haverkamp, natuurlijk. Dat blázen we tegenwoordig, tijdens optredens."
Anno 2008 is Normaal volledig self supporting. De Achterhoekers waren daar altijd al sterk in, met als hoogtepunt - begin jaren tachtig - een eigen biermerk: "De nieuwe plaat is de eerste die we volledig zonder inmenging van een platenmaatschappij hebben opgenomen. Geen deadline, geen advies, niks. Het boekje, de hoes, de logo's heb ik zelf ontworpen", zegt Jolink. "Het was ook onze keuze om de cd in een dvd-doosje te verpakken. Waarom? Met zeventien teksten in een cd-boekje heb je drie vergrootglazen nodig. Dit ziet er toch veel beter uit, met in het midden een uitklapfoto. Past niet in mijn cd-rekje, zeggen ze dan. Nee, daar hoort 'ie ook niet. De cd hoort in de speler en de hoes op tafel."
In zijn ontwerpen komt Jolinks opleiding aan de kunstacademie goed van pas. "Ik zei altijd dat ik er nooit iets had geleerd, maar da's niet waar. Op de academie word je geconfronteerd met een paar belangrijke vragen. Wie ben je? Waar sta je voor? Je leert er dat je origineel moet zijn, dat plagiaat iets verderfelijks is. Oorspronkelijkheid is de basis van kunst. Anders maak je kitsch, goedkope namaak."
Daarover gesproken: de zanger is niet bepaald te spreken over de vele - vaak succesvolle - 'Normaal-klonen' die Nederland rijk is. "Ik zal ze niet bij naam noemen, maar twee jaar geleden hebben we gezegd: vanaf nu geen dialectrock meer in ons voorprogramma. Dat zegt genoeg. Al die versleten clichés over zoepen en op de proeme kroepen. Dan geven we liever een kans aan bandjes die we zelf goed vinden."
In zijn eigen teksten probeert Jolink de platgetreden paden te verlaten. "In drie, vier nummers maak ik behoorlijke politieke statements, veel subtieler dan ik dat vroeger deed. Zo'n nummer als Tolerantie... Dat is een anti-Fitna lied. Geen protest tegen Wilders, maar een oproep tot bezinning. Of het publiek zo'n boodschap meekrijgt? In het Hřkersboek wordt er zelden iets over gezegd. Meestal is het de samengebalde agressie die het meest tot de verbeelding spreekt: Um zien fiengetrokken bek / als dat de keerl mot weazen / dan schiet mien moar helemoal lek. Dat is de oude Normaal, schrijven ze dan. Jolink die weer aan het grommen en aan het bijten is."
Achteraf Gelul - ook al zo'n typische Normaal-titel -is éénvan de meest persoonlijke nummers op de plaat. Ben Jolink en Ferdi Joly schreven het gezamenlijk, als een definitieve streep onder hun veelbesproken ruzie. Die leidde in 1980 tot het vertrek van medeoprichter Joly bij Normaal. "Die meningsverschillen liggen al járen achter ons; dat maken we hiermee duidelijk. Uiteindelijk hebben we samen toch heel wat aardige liedjes geschreven."
Zoals de allergrootste hit, Oerend Hard uit 1977. Dat nummer komt nog elk optreden voorbij, en dus ook komende donderdag in Assen. "Op speciaal verzoek spelen we daar in de oerbezetting, dezelfde groep die ooit Oerend Hard opnam. Dat doen we nog een paar maal per jaar, zonder repetities. Voorál zonder repetities! De beginakkoorden kun je elkaar nog wel influisteren, maar daarna... Dan krijg je van die eindes die we vroeger ook altijd hadden: een drumroffel en bém, bém, bém. Klaar! Machtig mooi!
