23 augustus 2011 |
de Volkskrant op het web |
Het eeuwige leven
HENK ALKEMA
(1944-2011)
Componist, pianist en muziekdocent was bijzonder actief op uiteenlopende terreinen.
(1944-2011)
Henk Alkema was geen workaholic, hoewel je dat zou denken gezien alle dingen die hij heeft gedaan: kamermuziek, balletmuziek, opera’s, filmmuziek, symfonische muziek, theatermuziek, songs, liederencycli en muziek voor symphonic band en Fanfareorkest. ‘Hij kon heel gedisciplineerd werken, maar kon ook goed stoppen als hij dacht dat het geen zin meer had en het niet beter werd’, zegt zijn partner, de celliste Anna Schweizer.
Hij was gefascineerd door spiritualiteit, astrologie en religie, zonder een bepaalde geloofsrichting aan te hangen. Alkema overleed op 4 augustus na een lang ziekbed als een diepgelovig mens. Zijn laatste grote werken - de opera Lou de Palingboer en het oratorium Job, beide op een libretto van Peter te Nuyl - heeft hij niet kunnen voltooien.
Alkema werd in 1944 geboren in Harlingen in een gezin met drie kinderen. Al jong stierf zijn vader. Moeder besteedde veel aandacht aan de muzikale opvoeding. Alkema heeft veel betekend voor de Nederlandse muziek. Hij bleek al snel zo talentvol dat hij piano mocht studeren bij Léon Orthel aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. ‘Ik ontdekte dat er twee soorten studenten waren in die tijd: de tonalen en de dodecafoniers. Met andere woorden: er waren studenten die een mening hadden hoe muziek zou moeten klinken en studenten die gewoon muziek maakten. Ik werd bij een van de clubjes uitgenodigd waar mijn composities werden gecheckt op zuiverheid in de leer. Ik kreeg te horen dat ‘het klopte’, maar uit mijn ervaring met het protestantse geloof in Harlingen wist ik hoe voorzichtig je moest zijn met dingen die kloppen.’
Vanaf 1976 volgde Alkema ook lessen als orkestdirigent bij onder anderen Zolt Deaky en Huub Kerstens. Behalve in klassieke muziek was hij geïnteresseerd in jazz. Samen met de vibrafonist Lodewijk Bouwens richtte hij het Lody Bouwens-Henk Alkemakwartet op. Hij was ook pianist van de Chris Hinze Combination, waarmee hij een aantal lp's maakte.
Hoewel Alkema zich al op jeugdige leeftijd met componeren bezighield, begon dat pas echt vorm aan te nemen toen hij in 1970 bij de omroepen terechtkwam als studiopianist, componist en arrangeur. Hij speelde vaak in het Metropoleorkest en trad op als solist. Van 1979 tot 1984 componeerde hij in opdracht van de AVRO muziekraadsels voor het radioprogramma Op een klein stationnetje, een kinderprogramma over klassieke muziek.
Alkema was eveneens gefascineerd door theater. Hij was medeoprichter en componist/pianist van de Theatergroep Honoloeloe en was huiscomponist van zowel het Amsterdamse theatergezelschap Sater als het Arnhemse gezelschap Theater. Samen met Hans Tuerlings maakte hij ook een aantal balletten, waarvan Suske en Wiske en QuaQuaraQua de bekendste zijn, en de opera's Bonifacius (in 2004 opgevoerd, omdat het toen 1.250 jaar geleden was dat Bonifacius bij Dokkum werd vermoord) en Rixt (vanwege de opening van Stadsschouwburg de Harmonie in Leeuwarden in 1995). Hij dirigeerde koren en was enige jaren vaste dirigent van het Frysk Blazers Ensemble. Hij schreef de muziek voor de televisiefilms Klaaglied om Agnes en De moeder van David S.
In 1978 werd Alkema docent op de Muziek Pedagogische Academie te Leeuwarden en in 1983 docent op het Utrecht Conservatorium. Hij bracht zijn lessen met humor en ironie. Toen een student vroeg: ‘Hoe zou het klinken als ik hier een altviool met een fluit schrijf?’, antwoordde hij: ‘Nou, als een altviool en een fluit...’ Tot zijn pensionering in 2007 was hij hoofdvakdocent compositie aan het Utrechts Conservatorium.
