5 mei 2008 |
Leeuwarder Courant op het web |
Heeringa's Mauthausen
dwars door je heen
Plaats: Leeuwarden, Grote Kerk. Gebeurtenis: Mauthausen Syklus van Mikis Theodorakis door Douwe Heeringa m.m.v. Geppie Haarsma, Wietse Marra, Peter Vulperhorst, Carel van Leeuwen en Herman Woltman. Belangstelling: volle kerk
LEEUWARDEN - Als in trance stond hij in een roze, gevoerd pak met krijtstreep op het podium. Oog in oog met een volle kerk. Gekomen voor hem, zanger Douwe Heeringa. Voor de Mauthausen Cyclus van componist Mikis Theodorakis en tekstdichter Iacovos Kambanellis, die de verschrikkingen van het voormalige concentratiekamp Mauthausen zelf aan den lijve heeft ondervonden. Voor Baukje Wytsma die de teksten van deze vier liederen heeft vertaald.
Om negen uur was het zover. Eerst klonk de gitaar van Herman Woltman. Daarna de cello van Carel van Leeuwen. Geppy Haarsma wiegde met haar hoofd, dat net boven haar accordeon uitstak, mee op de zoete melancholie die via de speakers de kerk instroomde. Een tapijt leek het wel voor de donkere akkoorden, opgeroepen door pianist Wietse Marra.
En dan ineens was er die stem met die zachte trilling. 'O myn leafste, sa fier as de stjerren bist'. Heeringa opende de ogen, zong en bewoog verder nauwelijks. Pas toen de tekst 'Jim famkes fan Auschwitz, jim famkes fan Dachau' klonk gebruikte hij heel subtiel zijn handen, om aan te geven dat hij zich tot deze nazi-slachtoffers richtte.
Wie het klassieke lied kent of het Franse chanson weet dat dit soort kleinigheden een wereld van verschil maakt. Hoe houdt iemand zijn handen? Waar kijkt hij naar? Heeringa's kleine bewegingen hadden een maximaal effect. Hij wist precies wat hij deed. En toen Peter Vulperhorst in de laatste maat op 'o leafste do' een ferme tik tegen zijn 'tubular bell' gaf was de kerk dan ook muisstil.
Velen gingen Heeringa voor in deze cyclus die is opgedragen aan hen die hebben geleden onder het fascisme en er tegen hebben gestreden. De Griekse Maria Farantouri opende de rij in de jaren zestig. Nadia Weinberg zong de Engelse versie. Elinoar Moav Veniadis de Hebreeuwse. En Liesbeth List de Nederlandse. Op teksten van Lennaert Nijgh.
Nu dan is er een nieuwe versie aan toegevoegd. Die van Heeringa en Wytsma, die inmiddels ook verkrijgbaar is op cd. We missen daarop vanzelfsprekend het beeld van de uitvoering, maar verder komt deze registratie die na vele repetities in een enkele `take' is opgenomen, goed overeen met het optreden van gisteren. De zeggingskracht en het vuur in het tweede lied ('Adonis') zijn vrijwel identiek. Het nummer 'Flechtling' met zijn Mozartiaanse intro en waarin Woltman zijn gitaar inwisselt voor een bouzouki: zowel in de kerk als op schijf prachtig.
Het laatste lied met 'lit ús dan dûnsje troch de kampen (...) gewoanwei sliepe op it slachtfjild' is bij Heeringa een mix van verlangen en vreugde. Samen met Wytsma en de instrumentalisten heeft hij zoveel jaren na dato een indrukwekkend Grieks-Fries monument opgericht. Een herdenkingskrans van vier nummers die, zoals iemand zei, 'dwars door je heen gaan'.
