28 januari 2008 |
Friesch Dagblad op het web |
Opus Exit, bijzondere ervaring
Een requiem is een dodenmis, een mis in de rooms-katholieke kerk ter nagedachtenis van een overledene. Door de eeuwen heen zijn er vele componisten geweest die op de Latijnse teksten prachtige muziek hebben geschreven zoals het Requiem van Mozart en Verdi. Soms waren ze zo groots dat het requiem niet eens voor kerkelijk gebruik geschikt was.
JACK FRÖLICH
Een requiem over de teloorgang van het Friese landschap en cultuur was nog niet geschreven, maar daar heeft de Friese schilder, zanger en tekstschrijver Gerrit Breteler verandering in gebracht. Hij schreef Opus Exit ‘In Frysk requiem’, met diepzinnige en vooral ook mooie teksten over hoe het vroeger was en hoe Fryslân in de laatste tientallen jaren is verworden tot een provincie die haar kenmerkende kwaliteiten is verloren, dit door schaalvergroting, maakbaarheid, opportunisme en ook de secularisatie.
Dit werd door Breteler mooi verwoord met de tekst: ‘Doe’t God ferdwûn ut Jorwert, ferdwûn de slachter en de bakker en de doarpsgek ek, de stakker en bij einsbeslút de boer. Der bliuwt neat van Fryslân oer.’ Dit lied werd zaterdagavond in de Grote Kerk in Leeuwarden op een goed in het gehoor liggende melodie gezongen met begeleiding van het Nieuw Philharmonisch Orkest. Tjitte de Vries schreef de melodieën en Manuel Speth droeg zorg voor de arrangementen. Miranda van Kralingen en Gerrit Breteler vertolkten de solistische partijen en het Vocaal Ensemble Cantatrix zong de koorgedeeltes terwijl het geheel onder leiding van Geert Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen stond, dirigent van Cantatrix.
Het was een bijzondere ervaring dit concert met al zijn verschillende facetten mee te maken, met muziek die boeiend en divers was. Een lied als Farwol myn heitelân had mede door de fraaie fluitsolo iets Iers, Der is gjin muze mear was meer een koraal in de protestantse traditie evenals de fraaie bewerking van Psalm 42 met een tekst van Gerard Reve in een Friese vertaling van Hylke Tromp. Andere melodieën sloten weer aan bij de oude Friese liederen, maar Hark nei de fûgels was weer moderner van aanpak met een aantal verschuivende dissonanten. De muziek was veelzijdig zoals het Friese landschap zelf, voor iedereen was er wel iets van herkenbaarheid, zoals de indrukwekkende ‘doodsklokken’ die aan het begin luidden voor het verdwijnen van de schoonheid en eigenheid van Fryslân en natuurlijk de genoemde bewerking van Psalm 42.
De uitvoering van het geheel was mooi en had een grote impact op de luisteraars. Heel bijzonder was het al om twee solisten te beluisteren met een totaal verschillende achtergrond, die elkaar op een speciale manier aanvulden. Geert Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen leidde het geheel duidelijk, met een goed gevoel voor tekst en muziek.
