2 oktober 2008 |
de Volkskrant op het web |
‘Nederlands in Grondwet, dan Fries ook’
Reportage
Bussen vol actievoerders trokken naar Den Haag voor een debat over opname van hun 'memmetaal' in de Grondwet.
Van onze verslaggeefster
Karin Sitalsing
LEEUWARDEN/DEN HAAG Een Friese enclave in Den Haag, woensdagmiddag in perscentrum Nieuwspoort. Een briefje wijst trochgeand Frysk ferkear, doorgaand Fries verkeer, de weg naar de bomvolle zaal waar commissaris van de konjngin Jorritsma het woord voert: Friezen binne oars as oars, Friezen zijn anders dan anders. De Friese actievoerders, in bussen afgereisd vanuit Leeuwarden, proberen Kamerleden ervan te overtuigen dat het Fries moet worden opgenomen in de Grondwet.
Een commissie die zich bezighoudt met de herziening van die Grondwet bekijkt momenteel of daarin het Nederlands als officiële taal kan worden opgenomen. Gisteren werd erover gedebatteerd in de Tweede Kamer.
Als het Nederlands wordt opgenomen, dan moet het Fries er ook in, vinden de actievoerders - het is tenslotte de tweede rijkstaal. Onder hen Statenleden, mensen uit het onderwijs, leden van Friese verenigingen; opvallend veel jongeren. In de bus fantaseren ze hoe ze later trots aan hun kleinkinderen zullen vertellen dat zij erbij waren.
Hinke Boersma is lid van de Friese studentenvereniging Bernlef in Groningen. Zij wil opkomen voor haar memmetaal. Reden voor de eventuele opname van het Nederlands in de Grondwet is het oprukkende Engels. Een verankering zou de taal beter beschermen. Het Fries wordt echter niet alleen door het Engels, maar ook door het Nederlands verdrongen. Veel Friese ouders kiezen voor een Nederlandstalige opvoeding, omdat ze denken dat hun kinderen het anders niet ver zullen schoppen. 'Fries zit in mijn gevoel', zegt Hinke.'Dat heb ik meegekregen. Daar houd ik van.
De actievoerders hebben folktrio het Willehúske meegenomen, de Friese dichter Abe de Vries en rapper MC Remon - Fries Style, staat op zijn shirt. Bewust is verder gekozen voor weinig uiterlijk vertoon. Overdreven gedoe met vlaggen zou er alleen maar toe leiden dat de Friezen drammerig gevonden, of niet serieus genomen worden. Wel werd bij aanvang van het debat het Friese volkslied aangeheven.
Voorafgaand aan de actie heeft een klein groepje Statenleden al met vertegenwoordigers van de Tweede Kamerfracties gesproken. Geart Benedictus (CDA) is hoopvol. 'Negen van de tien zeiden: voor ons hoeft het Nederlands ook niet opgenomen te worden. Maar als het gebeurt, dan moet het Fries ook. De tendens is: of allebei, of allebei niet.'
Kan zo'n verankering in de Grondwet een taal redden? Niet alleen, zegt Jelle Bangma van de Friese onderwijsorganisatie Cedin. 'Het moet ook vanuit de scholen en de ouders komen. Het moet zowel van onder - als van bovenaf gestimuleerd worden.'
Volgens Bangma leidden verankeringen altijd tot versterking.'Als in 1980 het Fries niet verplicht was gesteld als basisschoolvak, was het nooit zo vooruitgegaan.'
Binnen Europa is Nederland een van de weinige landen die niets over de taal in de Grondwet hebben staan. Sommige landen hebben er ook minderheidstalen in opgenomen.'Wat is er eigenlijk op tegen?', vraagt cultuurgedeputeerde Jannewietske de Vries (PvdA) zich af. Zij heeft er vertrouwen in. Trots laat ze haar blik nog eens over de volgepakte ruimte gaan. As safolle minsken it Frysk libbend hâlde wolle, moat it wol goed komme.