16 september 2006 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
Op zoek naar de grenzen van het Fries
Film by the Sea biedt niet alleen film, maar ook dagelijks muziek. De PZC licht er vandaag twee optredens uit: pianist Randal Corsen die morgenmiddag een koffieconcert geeft en zangeres Nynke Laverman, die maandagavond optreedt.
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - Het etiket 'Friese fado' kleeft hardnekkig aan het repertoire van zangeres Nynke Laverman. Haar muziek is echter inmiddels veel breder geworden. „Het klopt niet meer als je het op mijn laatste programma plakt. Ik probeer me verder te ontwikkelen en je merkt dat het publiek in een vertraagde reactie volgt. Toch vind ik het niet erg. 'Friese fado' maakt het ook heel herkenbaar wat ik doe."
Laverman komt, inderdaad, uit Friesland en volgde de kleinkunstacademie in Amsterdam. In 2003 ontstond Sielesâlt, een theaterconcert waarin ze geďnspireerd door Cristina Branco - Friese bewerkingen van gedichten van J. Slauerhoff zong. Ze trok daarmee al snel landelijk de aandacht. Bijna een jaar geleden volgde het tweede programma: De Maisfrou, met een veelheid aan muziekstijlen.
Het zingen in het Fries is voor haar een heel bewuste keuze geweest. „Op de kleinkunstacademie werd ik me ervan bewust hoe belangrijk het is dat je weet wat je te vertellen hebt en dat je dat op een zo'n oprecht mogelijke manier probeert te doen. Om die reden moet je kiezen voor wat dicht bij je staat. Mijn eerste fado's waren in het Portugees. Voor mijn gevoel was het toch niet helemaal geloofwaardig. Het Fries is mijn taal. Mijn eerste woorden waren in het Fries en bovendien is het een mooie zangtaal. Ik denk niet dat ik ooit in het Nederlands of het Engels zal zingen." De taalkeuze is allerminst een belemmering geweest om nationaal door te breken. „Ik denk dat het juist een voordeel is geweest. Fado's in het Fries, dat is toch iets bijzonders en unieks, zelfs een beetje exotisch. Mensen denken: 'dat kan niet' en worden daardoor juist nieuwsgierig. Maar zelfs voor Friezen zijn de teksten niet echt makkelijk. Het is poëzie, met meerdere lagen, waardoor je moeite moet doen om het te begrijpen."
Voor haar huidige programma De Maisfrou, waarvan onlangs ook een cd is verschenen, werkte ze nauw samen met de Friese dichteres Albertina Soepboer. Die nam de meeste teksten voor haar rekening. Samen reisden ze ook naar Mexico om inspiratie op te doen.
De muziek is veel gevarieerder geworden. „Het is nu een combinatie van allerlei zuidelijke muziekstijlen. Ik wilde onderzoeken of die ook verenigbaar zijn met het Fries. Het was mijn bedoeling om met dit programma veel meer kleuren te laten zien." Dat betekende niet alleen de melancholie van de fado, maar ook bijvoorbeeld de passie van de tango. De muziek werd geschreven door uiteenlopende mensen, onder wie Wende Snijders, Theo Nijland, Tiago Machado en Fernando Lameirinhas.
Het succes heeft haar zelf misschien nog wel het meest verrast. „Toen ik begon had ik niet het idee dat wat ik doe, theater met poëzie, geschikt zou zijn voor een groot publiek. Ik had ook nooit kunnen bedenken dat ik cd's ging maken. Maar binnen een jaar was zelfs een heel bedrijf ontstaan. Ik vind het ook te gek dat we De Maisfrou dit seizoen voor de tweede keer spelen." Verrassend genoeg is het optreden maandag tijdens Film by the Sea pas haar eerste concert in Zeeland. Laverman voel zich thuis op een filmfestival want behalve muziektheater en toneel (momenteel bij Orkater is ze ook regelmatig te zien in films. „Ik ben er niet heel actief mee bezig, maar als er iet moois voorbijkomt, kijk ik zeker of het in te plannen is." Voorzichtig denkt ze al na over een derde programma, dat over twee jaar gereed moet zijn „Dan wil ik het juist in noordelijke richting zoeken. Het begin met het maken van een reis waarbij ik denk aan Siberie, Mongolië en Tibet. Ik ben altijd ook erg gegrepen geweest doe de muziek van Björk, iemand die haar noordelijke identiteit verwerkt in haar muziek." Volgend seizoen wil ze vooral kijken in hoeverre het buitenland interesse heeft in Friese muziek. „Ik ben benieuwd of er een grens zit aan de taal."
Nynke Laverrnan, maandag 18 september bij Film by the Sea, CineCity, Vlissingen. Aanvang: 23.00 uur
