(61) 5/8, najaar 2011 |
Zeeuws Tijdschrift op het web |
DIALECT ALS PORTABLE ERFGOED
‘ieselijk ‘andig éé?’
tekst KATINKA POLDERMAN
Hoe langer ik weg ben uit Zeeland, des te Zeeuwser ik word. Dus af en toe vier ik Zeeuw, beetje zoals anderen Kerst vieren. In mijn Bossche huis sluit ik me op en draai ik cd's van Surrender. Met het Woordenboek der Zeeuwse dialecten in mijn handen prevel ik dingen als ‘Jewannes, ou je rustig, ‘t is hin terreve’oest!’, ‘kè pien in m’n pooke, joekt’an m’n rik en un kop as un slehhe' en meer van dat soort prachtig Zuid-Bevelands jargon. Kortom: ik zit ontzettend Zeeuw te zijn.
Tot voor kort luisterde ik op zulke dagen online naar Radio Zeelands ‘Zegt u het maar’. Hierin mogen Zeeuwen bellen om live hun mening te geven. Soms in plat Zeeuws, met een plechtig uitgesproken ‘ja, hoeiendag, mie Nieuweneuze van ‘t Weumelienge, ik è de PZC ‘eleeze...’, maar vaak spreekt de beller slechts met een Zeeuws accent. Het is een aanrader voor elke export-Zeeuw, daar niet van, maar tijdens mijn laatste Zeeuw-viering heb ik iets beters gevonden om mijn heimwee te temperen: de website van het Meertens-instituut. Dit instituut heeft een online audiodatabank met gesprekken in het Zeeuws, op z’n allerplatst, keurig geordend op opnameplaats (www. meertens.knaw.nl/soundbites/).
Mijn favoriet is het eerste gesprek onder het kopje ‘’s Gravenpolder’. Op de licht vermoeide ‘moet ik het nou nóg een keer uitleggen?-toon die onderdeel lijkt te zijn van het Zuid-Bevelands spreekt een man: ‘Keesje Kopmels die oa twi jongers. Dat was d’n erberrehier. Oe a se eetten weet ik nie, en die oa ean dochter, Neele, en die a ni Rome ewist eit die ei nooit etrouwd’ewist, en dien aren dien is esneuveld in d’n oorlog. En Neele die ei etrouwd’ewist mie Arjeantje Zuudof. En diwwas van: Merien, Kees, Pier, en Jan. En Berbel en Merietje. En Pier Zuudof ei etrouwd’ewist en Jan Zuudof ei etrouwd’ewist. Mè Kees ei nooit etrouwd’ewist en Merien ei nooit etrouwd’ewist. En Berbel ei etrouwd’ewist mie Tummerman, en Merietje die ei etrouwd’ewist mie de Westdurpen. Mie Merien Westdurp van ‘t Langeweegje. Neeltje d’r moeder. Oal datta Zuudof is op ‘t Kwidamme da komt oal van Neele Kopmels of. Ja.’ En dat gaat dan nog even door, met een rits Kopmels-nazaten die al dan niet ‘etrouwd’ewist’ zijn. Zelfs op dagen dat ik niet bijzonder Zeeuws ben kan ik hier uren naar luisteren.
Als ik mijn ogen sluit ben ik terug in de achterkamer van mijn opa. D’n Oom Jan en mijn vader aan tafel, mijn opa in zijn goeie stoel. Er zijn schuifdeuren naar de nette voorkamer, waar mijn opa’s avonds het vijf-letterwoordenspel ‘Leho’ kijkt. En ik luister. Naar de plat Zuid-Bevelandse gesprekken over niks en over alles: ‘wie atter ean van wie is’, over ‘de betoaten, dat wor niks dit jaer’, en ‘vroeher’.
Mijn Zeeuw-zijn bestaat niet uit wat de meeste ‘Ollanders’ denken: zee, strand en mossels, welnee. Voor mij is Zeeland het Zuid-Bevelands dialect. En het fijne is: een taal neem je overal mee naartoe. En das toch ieselijk andig, éé? Za’k mè zehhe.
