TIJDSCHRIFT
VOOR FOLK EN
WERELDMUZIEK
nummer 105, juni / juli 2005 |
NEWfolkSOUNDS op het web |
STREEKTAAL
Het dialectlied op slepende melodie en met standaard gitaarakkoord is op zijn retour. Steeds vaker wijken streektaalzangers af van de gebaande paden. Liedjes die slechts terugkijken naar vroeger raken uit. Dat komt natuurlijk ook omdat het publiek voor dit soort liedjes langzamerhand uitdunt, maar steeds vaker grijpen muzikanten naar frisse en verrassende muziek om de streektaaltekst te dragen.
De IJsselacademie in Kampen maakte daar zelfs een project van. De instelling, die zich onder meer bezighoudt met het dialect in een deel van het Nedersaksisch taalgebied, bracht de dvd Uutsprèken uit. Daarop zeer uiteenlopende bijdragen van zangers en groepen in hun eigen dialect. De stijl varieert van pop tot folk. Sommige muzikanten maakten al langer muziek op dialectteksten maar voor velen was dit de eerste keer. Het wordingsproces van enkele zangers krijgt daarom ook aandacht evenals de plaats van het dialect in de samenleving. Een leuk project met een uitstekend hoorbaar resultaat.
Ook Hojje! van Fermate is een nieuw project. Het muzikale brein er achter is Fer Koolen. De Midden-Limburger werkte al eerder samen met Ton Engels en dirigeerde zijn eigen fanfare op Blaos mich nao hoes van Gé Reinders. Van Processie wist hij daar ook al iets bijzonders te maken. Samen met Huib Levels schreef hij vanaf 2000 diverse dialectliedjes. Fer bracht samen met zijn muzikale maten een cd uit. Wie goed luistert merkt dat naast de pop- en rockaccenten er geen eenheidsworst in is gestopt. Het zijn vooral goede teksten op stevige muziek met heerlijke rustpunten daartussen. Mia is zo’n muziekje in een lage versnelling met fraaie accordeon- en cellobegeleiding. Het is niet alleen een ode aan de dorpswinkel ("Behalve veur ein mik, of tupperwaer, Kins se veur alles… nao Mia haer") maar beschrijft voortreffelijk het resultaat van de prijzenoorlog in supermarkten. Ook Gries köp met een treffende tekening van de ontkerkelijking en Zefke met een puike ska-body mogen er wezen. Fraaie muziek om bij na te denken.
Er komt ook echte folk uit Limburg. De Midden-Limburgse groep Pulsief leverde een tweede cd af. Daarop met veel overtuiging gezongen liedjes waarin soms drank maar vaker vrouwen een rol spelen. De teksten zijn minder geëngageerd dan op de eerste schijf maar het kwintet klinkt duidelijk meer ervaren. Zanger, accordeonist en fluitist Pieter Simons en zanger-gitarist Joop Onckels komen ook hier als vertaler en liedschrijver naar voren. Inspiratie deden ze nu op bij grote mannen als Bruce Springsteen. Richard Thompson komt zelfs twee keer voorbij. Zijn klassieker Down where the drunkards roll klinkt in het Limburgse als Bezaope leierzat overtuigend in de Pulsiefversie. Lekker in het gehoor ligt Deil waarin het dagelijks lot centraal staat. Ierse en cajun-accenten worden gelegd door uitstekend zaag- en trekwerk van gastviolist Gerard Schütte. De leuke muziek op Limburgse teksten klinkt als onversneden folk met body.
Zanger-liedschrijver Alex Vissering stopte bij zijn nieuwe schijf ook nog een dvd in de crystal-box. n Stukkie van mie zulf heet dit hedendaags product van de rasechte Groninger. De zanger is in het dagelijks leven muskusrattenvanger en laat dat in Röddevangersblues ook horen. Hij vertelt daarin niet alleen over zijn werk maar vooral over de wereld er omheen. Die wereld komt bij natuurliefhebber Vissering vaker naar voren. Dat blijkt vooral in Mien machtig wad. In zijn visie op de maatschappij, Dit is 2002, mixt hij een stukje rap - de volksmuziek van de jeugd - door zijn eigen muziek. Groanrepubliek kwam al eerder uit en is de muzikale vertaling van het boek van Frank Westerman. Het zangkoor Bon Ton sluit dat lied af in een soort eigentijdse versie van Morgenrood. Accordeon en viool leggen hier en daar wat folkaccenten. Zo weet Vissering niet alleen de omgeving in zijn songs goed te beschrijven maar ook nog uitstekend muzikaal vorm te geven.
Puur Natuur komt uit West-Brabant. De broers Hans en Wim Blokland vonden met Ad Castelijn, dat ze na een werkzaam leven wel muziek konden gaan maken. Afgezien van één traditional is de eerste schijf van het trio vooral gevuld met zelfgemaakte liedjes over historische gebeurtenissen in eigen streek. Zo komen onder meer de Zouaven (Oudenbosch) het eerste vliegtuig dat in Nederland opsteeg (Etten-Leur) en het neerschieten van de smokkelaar Klaveren Vrouwke (Schijf) aan de orde. Die laatste gebeurtenis leverde de naam voor de cd. De gebeurtenis vond namelijk plaats bij een grenspaal, "waor wachters eel vaok stonken". De liedjes gaan meestal vergezeld van een vette knipoog. Gitaar en banjo vormen de basis. Soms klinkt het (nog) wat rommelig maar met veel variatie ontstaan lekkere arrangementen. Met de trekzak in twee nummers op de achtergrond klinken leuke, goed in het gehoor liggende melodietjes in een mengsel van skiffle, country en folk. Tijdens de optredens maakt het drietal gebruik van borden met daarop getekende verhalen in stripvorm. Dat verhoogt de sfeer nog meer. Maar ook op de schijf klinkt er al een aangename mix van luisterlied en cabaret.
Het Twentse Triooo groeide uit tot kwartet en maakt veelzijdige muziek op verfijnde teksten. De tweede schijf van het viertal is vooral een ode aan de in 2003 overleden liedjesdichter Wilmink. Het titellied is van zijn hand en in De stroatlanteerns wordt zijn verscheiden bespiegeld. Twee van de Triooo-leden, Fred van de Ven en René Vrieling, spelen in Wilminks oorspronkelijke begeleidingsband Quasimodo. De liedjes zijn een mix van Twents en Nederlands. Daarbij valt op dat de boodschap in het Twents vaak erg compact is. Behalve puntige teksten, vaak geschreven en steeds gezongen door Van de Ven, kent ook de muziek zijn eigen aardigheden. Johnny Hiatt-muziek passeert naast oer-rock die nog eens extra benadrukt wordt door een soort potten en pannen-effect. De bariton-sax van Harm Braam drukt een duidelijk stempel maar toch is de muziek niet altijd precies te duiden. Soms zijn exotische klanken onmiskenbaar. De Kleine meid in haar pyama wordt in een bossa-nova gewiegd en in de afsluiter Wiej goat op hoes an klinkt onvervalste balkanmuziek door de Twentse dreven. Wie Eanske hoort, wordt ongetwijfeld getroffen door de triestheid en verloedering van de stad Enschede. Maar gelijktijdig ontstaat de behoefte om juist daar eens naar Triooo te luisteren. Het eigenzinnige driehoekige kwartet met muziek van de wereld.
Joop van den Bremen
DIVERSE ARTIESTEN
Uutsprèken
(IJsselacademie 714835 071945)
FERMATE
Hojje!
(Eigen uitgave FER003 / Marlstone)
PULSIEF
EuverLeave
(Eigen uitgave / www.pulsief.nl)
ALEX VISSERING
n Stukkie van miezulf
(Eigen uitgave MFA 060301/02 / www.alexvissering.nl)
PUUR NATUUR
De strontpaal
(Eigen uitgave PNB 10311 / 0165-383084)
TRIOOO
Op nen dag
(Silvox SIL 157)