25 januari 2004 |
Provinciale Zeeuwse Courant op het web |
Lessen in Schiermonnikoogs
Precies dertig jaar geleden meldden zich na een oproep in de Dorpsbode van Schiermonnikoog zestig deelnemers voor de cursus Schiermonnikoogs. Nog steeds zijn er eilanders en fraimdschyters' (vreemdelingen) die deze met uitsterven bedreigde taal onder de knie willen krijgen. Ongeveer honderd van de duizend eilanders zijn de taal nog machtig.
door Paul Achterberg
In een lokaal van de Inspecteur Boelensschool komt een groep van zo'n dertig deelnemers aan de cursus Schiermonnikoogs bij elkaar.
Ouderen van dik tachtig tot en met twintigers, al vormt die laatste categorie een minderheid. Eilanders en niet-eilanders. Gevorderden en beginnelingen. Samen vormen zij de 'taalplúech' die zich tijdens de wintermaanden op de eilander taal storten.
Voormalig schoolhoofd Henk Koning (74) stond in 1974 samen met Martha Karst aan de wieg van het onderwijs in de eilander taal. De bal kwam aan het rollen, zo vertelt Koning, omdat bij Martha Karst enkele dorpelingen hadden aangeklopt die wel eens wilden weten wat er allemaal in het Schiermonnikoogs in de Dorpsbode stond. Begin jaren negentig dreigde de cursus door gebrek aan belangstelling te verdwijnen. Een nieuwe oproep in de Dorpsbode leverde echter voldoende deelnemers op om verder te gaan.
De cursus is vooral in trek bij mensen die na jaren elders te hebben gewoond terugkeren naar hun 'roots'. Op het eiland woont zelfs een echtpaar dat zijn kinderen een tweetalige opvoeding geeft: Nederlands en Schiermonnikoogs.
Het versterken van de binding tussen de eilanders is voor Koning de drijfveer om de eigen taal al dertig jaar te propageren. En mocht de taal verdwijnen, dan heeft hij er in ieder geval alles aan gedaan om het Schiermonnikoogs voor uitsterven te behoeden.
Het Schiermonnikoogs is met zijn vele werkwoordsvervoegingen en ronde, melodieuze klanken geen gemakkelijke taal. Koning: „De eilander taalklanken maken de taal bijzonder. Het
lijkt nog het meest op het Fries van de Middeleeuwen." Er zitten echter ook Skandinavische en Saksische invloeden in.
Liedjes
De lessen bestaan uit verhalen en er worden ook liederen gezongen, soms met begeleiding van de bijna zeventigjarige Henriëtte Pieperiet-Van Bon die samen met Greta de Pater-Hooghart een cd met eilander liedjes heeft volgezongen. Verder zijn er cassettebandjes met eilander liedjes en teksten, twee lesboeken en twee woordenboeken beschikbaar. Woordenboekensamenstelster Els Perdok is altijd van de partij. Zij bedenkt woorden in het Schiermonnikoogs voor nieuwe begrippen als rollator en televisie. GPD
